احداث تلسکوپ رصدخانه ملی بر روی قله “گرانیتی” محفوظ از زلزله
دکتر فاطمه طباطبایی، فیزیکدان و منجم و دانشیار پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: رصدخانه ملی ایران در روز ۷ تیرماه امسال با حضور برخط رییس جمهور و معاون علمی و فناوری رییس جمهوری همزمان با پایان نصب و آغاز راه‌اندازی تلسکوپ ۳.۴ متری افتتاح شد.
وی ادامه داد: این رصدخانه در قله گرگش در ارتفاع ۳۶۰۰ متری بنا شده است و با توجه به ویژگی‌های منحصر به فردی که این رصدخانه دارد و همچنین با توجه به زیر ساخت‌هایی که تاکنون انجام شده، می‌تواند به عنوان پایگاه علمی و تحقیقاتی مهم برای حوزه نجوم رصدی ایران تلقی شود.
طباطبایی تاکید کرد: این رصدخانه نه تنها برای رصد در طول موج‌های مرئی و اپتیکی مناسب است، بلکه برای رصد در طول موج‌های دیگر مانند رادیویی و گاما نیز ایده آل خواهد بود و می‌تواند محلی برای سرمایه‌گذاری‌های بعدی برای چُنین تلسکوپ‌هایی باشد.
این دانشیار پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی اضافه کرد: این پژوهشکده نه تنها در زمینه تلسکوپ ۳.۴ متری همکاری نزدیکی با پروژه رصدخانه ملی دارد، بلکه در زمینه تلسکوپ‌های رادیویی در منطقه خاورمیانه از پتانسیل و جایگاه بالایی برخوردار است.
طباطبایی با بیان اینکه پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در ۱۳ تیرماه جاری از رصدخانه ملی بازدید داشته است، خاطر نشان کرد: با توجه به سابقه ۱۵ ساله‌ای که در موسسات تحقیقاتی دنیا و آشنایی که با رصدخانه‌های دنیا دارم، می‌توانم تایید کنم که تلسکوپ ۳.۴ متری رصدخانه ملی بر اساس جدیدترین اصول و تکنولوژی دنیا به دست محققان و طراحی داخلی و با نظارت مشاوران بین‌المللی ساخته شده است.
وی، ساختمان پیشتیبانی برای انجام لایه نشانی آینه و جدا بودن آن از ساختمان تلسکوپ را از دیگر مزایای این طرح نام برد و ادامه داد: جدا بودن این دو سازه بسیار مهم است؛ چرا که از بسیاری از اثرات مخرب و ناخواسته جلوگیری می‌شود، ضمن آنکه برای فاصله میان ساختمان تلسکوپ، ساختمان پشتیبانی و اتاق تمیز و خلا به خوبی حفظ و اپتیمایز شده است و این امر موجب می‌شود که کمترین خطر متوجه آینه تلسکوپ باشد.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیان با تاکید بر اینکه اجرای چنین اصولی، موجب کاهش هزینه‌های حمل و نقل آینه خواهد شد، گفت: چنین موردی را در کمتر تلسکوپی در دنیا مشاهد کردیم و نشان می‌دهد که این پروژه با توجه به تجربیات محققان در رصدخانه‌ها و تلسکوپ‌های دنیا اجرایی شده است.
طباطبایی امتیاز دیگر این رصدخانه را ضد زلزله بودن آن دانست؛ چرا که سازه این رصدخانه بر روی کوه "گرانیتی" ساخته شده است؛ در حالی که در برخی از کشورها مانند شیلی که زلزله خیز است، در زمان وقوع زلزله، تلسکوپ‌ها تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند و موجب نگرانی شده است.
این پژوهشگر در موسسه اخترفیزیک جزایر قناری اسپانیا، اضافه کرد: از سوی دیگر ارتفاع زیاد این تلسکوپ از دیگر مزایای آن است و به بهبود دید نجومی منجمان کمک خواهد کرد؛ چرا که بخشی از جو در زیر تلسکوپ قرار دارد و به این دلیل امکان دریافت تابش فرابنفش نزدیک با این تلسکوپ فراهم شده و چنین قابلیتی را در کمتر تلسکوپ‌های دنیا می‌توان سراغ گرفت.
به گفته وی ارتفاع بالای تلسکوپ اثرات جو و تلاطمات جوی را کاهش می‌دهد.
طباطبایی، به مزیت‌های اپتیکی تلسکوپ رصدخانه ملی اشاره کرد و یادآور شد: آینه اصلی این تلسکوپ مجهز به سیستم اپتیکی فعال است و این امر موجب خواهد شد که "ابیراهی" نوری تصحیح می‌شود. میدان دید بزرگ از دیگر مزایای آن به شمار می‌رود که امکان رصد و نقشه کردن را به محققان می‌دهد.
وی اضافه کرد: تلسکوپ ۳.۴ متری که از نظر تکنیکی به نقطه عطف خود رسیده است، حاصل تلاش و زحمات بی وقفه تیم فنی و مهندسی به ویژه در ۳ سال اخیر با هدایت و راهنمایی دکتر خسروشاهی مجری پروژه رصدخانه ملی است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با بیان اینکه اکثر رصدخانه‌های موجود در کشور، آماتوری هستند، گفت: از آنجایی که رصدخانه ملی در ردیف نجوم حرفه‌ای محسوب می‌شود، ما برنامه‌های آموزشی گسترده در دو سطح دانشجویان و اساتید خواهیم داشت؛ چرا که منجمان باید با رصدهای حرفه‌ای آشنا باشند و این آموزش‌ها با مشارکت همه علاقه مندان در دانشگاه‌های کشور اجرایی می‌شود.
طباطبایی از تشکیل کارگروه‌های علمی در این پژوهشکده خبر داد و افزود: در این کارگروه‌ها که وظیفه آن نظارت بر کاربرد علمی تلسکوپ است، به مسؤولان تلسکوپ مشاوره ارائه می‌دهند.
این فیزیکدان و منجم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با اشاره به بیانیه‌های صادر شده از سوی انجمن نجوم ایران و مشاوران بین‌المللی، خاطر نشان کرد: به نظر می‌رسد که حاشیه‌سازی برای چنین پروژه‌هایی در کشور به یک روال رایج تبدیل شده است! که می‌تواند به دلیل برخی کدورت‌های شخصی و یا ناهماهنگی‌ها صورت گیرد! ولی نباید زیاد به این موارد دامن زده شود.
وی در پایان تاکید کرد: آنچه که در این زمینه وجود دارد، این است که باید اقدام درست، اجرایی شود و به خبرهای جعلی که با کدورت‌های شخصی تهیه می‌شود، توجه نشود.
انتهای پیام
