وضعیت قرمز برای نفس کشیدن در تهران و کلان‌شهرها
در ساعات ابتدایی شروع کار روزانه شاخص آلاینده «ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون» روی عدد ۱۶۹ یعنی شرایط «قرمز» قرار داشت. از همین‌رو آمبولانس‌های مرکز اورژانس تهران و تکنسین‌های اورژانس در میادین اصلی شهر تهران مستقر شدند.
وضعیت آلودگی هوا در تهران و شهرهای صنعتی در حالی قرمز اعلام شده است روز گذشته وزارت بهداشت درخواست جلسه اضطرار کرده بود.
عصر روز دوشنبه ۲۲ آذرماه رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت اعلام کرد از مسئولان استان تهران تقاضا داریم تا جلسه شرایط اضطرار آلودگی هوا را تشکیل داده و تصمیمات لازم برای کاهش مواجهه عموم مردم و بخصوص گروه‌های حساس را اتخاذ کنند. نتیجه این که علاوه بر مهدکودک‌ها و مدارس ابتدایی که از اول هفته دچار کلاس‌های مجازی بودند، دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها هم آنلاین شدند.
این تعطیلی با وجود اعلام عدد ۱۷۰ برای شاخص آلودگی شامل حال ادارات و شرکت‌های عمومی و خصوصی نشد. طبق دستورالعمل تبصره ۳ ماده ۳ قانون هوای پاک و آیین‌نامه محدودیت‌های مربوط به آلودگی هوا؛ در شرایطی که هوا برای تمام گروه‌ها ناسالم است باید شناورسازی و کاهش ساعت کاری ادارات انجام شود که وزارت بهداشت روز گذشته درخواستی مبنی بر کاهش ساعت کاری ادارات برای روز چهارشنبه ۲۳ آذرماه را در استانداری تهران و کمیته اضطرار آلودگی هوا مطرح کرد که با آن موافقت نشد.
وضعیت آلودگی هوای کشور در سال‌های گذشته معضل بزرگ نیمه دوم سال شده، سوزاندن مازوت، کیفیت پایین بنزین‌ها، تعداد زیاد خودروها، وارونگی هوا همه دست به دست هم داده‌اند تا نفس کشیدن را هر روز سخت‌تر از همیشه کنند.
قصه آلودگی هوا یک ماجرای تکراری ۳۰ ساله است که هر دولت و شهرداری که روی کار می‌آید فکر می‌کند می‌تواند معضل را حل کند ولی جریان امور به طرفی می‌رود که رسیدگی به آن از اولویت می‌افتد و قسمت و شانس به ابرها و باران و گاهی باد گره می‌خورد.
اما واقعیت تلخ این است که این آلودگی سالانه بین ۷ تا ۱۱ میلیارد دلار به کشور ضرر می‌رساند و تنها در سال ۱۴۰۰ بیش از ۲۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا ثبت شده است. این را شاهسونی – رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفته که در سال ۱۴۰۰میانگین تعداد مرگ کل منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM۲.۵ در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در ۲۷ شهر مورد مطالعه مذکور، ۲۰۸۳۷ نفر بوده است. در شهر تهران هم در سال قبل به‌طور میانگین مرگ ۶٫۳۹۸ نفر منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM۲.۵ است.
همچنین نتایج این مطالعه نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ به‌طور میانگین جزء مرگ کل منتسب به ذرات معلق در کشور برابر با ۱۲.۵۹ درصد است که این جزء منتسب در شهرهایی نظیر اهواز، تهران، زابل، کرج، اصفهان و دزفول که با آلودگی هوای شهری و و پدیده گرد و غبار درگیر هستند، بالاتر از میانگین کشوری است.
در این میان، سازمان‌های مرتبط و دارای مسوولیت برای کاهش آلودگی هوا چه کرده‌اند؟
درحالی‌که درباره هوای تهران همه نگاه‌ها به سوی شهرداری تهران است، زاکانی در زمینه کاهش آلودگی هوا گفته که «مسئولیت مستقیم» با شهرداری تهران نیست.
او درست می‌گوید مسئولیت مستقیم ندارد باید با ۲۲ دستگاه دیگر هماهنگ باشد ولی متولی حمل و نقل عمومی شهر مستقیم به او و نهاد تحت امرش مربوط می‌شود که برای توسعه آن اما و اگر زیاد دارد. اینکه اولویت بودجه شهرداری به توسعه حمل و نقل عمومی تعلق بگیرد یا صرف امور فرهنگی و سیاسی شود به‌طور مستقیم به شهرداری تهران مربوط می‌شود.
شاخص‌ترین نهادها و سازمان‌های مرتبط با آلودگی هوا در کشور، وزارت بهداشت، وزارت کشور، سازمان حفاظت از محیط زیست، شهرداری هستند که به نظر می‌رسد در این امر چندان موفق عمل نکرده‌اند تا جایی که پرونده ترک فعل دستگاه‌ها در خصوص آلودگی هوا به قوه قضائیه ارجاع شده است.
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس گفته است که فراکسیون محیط زیست در رابطه با موضوع آلودگی هوا پیگیری هایی به انجام رسانده و با دادستان محترم صحبت کردیم و اعمال ماده 234 داشتیم و یک پرونده کاملاً تکمیل و به قوه قضائیه ارسال کردیم.
او در گفتگویی درهمین خصوص گفته است که نباید بعد از گذشت ۳۰ سال دوباره راه‌حل‌های همیشگی را ادامه دهیم. یکی از اتفاق هایی که در طول این همه سال باید می‌افتاد گسترش حمل و نقل عمومی بود که متأسفانه در ضعیف ترین حالت خود است.
سمیه رفیعی در جلسه علنی امروز (چهارشنبه) هم در تذکری با انتقاد از آلودگی هوا گفته: کمتر کسی به موضوع آلودگی هوا توجه می‌کند؛ اخیراً بانک جهانی در گزارشی تعداد تلفات آلودگی هوا را اعلام کرده که براساس آن بیش از ۴۱ هزار نفر در سال ۲۰۲۱ بوده است؛ وزارت بهداشت هم گزارش مشابهی داشته است. امسال تعداد روزهای ناسالم پایتخت نسبت به سال گذشته دو برابر شده و تعداد روزهای خطرناک تبریز صدرصد بیشتر شده و این وضعیت برای مشهد دو برابر است. روزهای خطرناک در اهواز پنج برابر و روزهای ناسالم دوازده برابر شده است. اصفهان و کرج هم فقط دو روز هوای پاک داشتند.
رفیعی در پایان هم تأکید کرده: «نمی‌شود فقط در شعار، حرف آلودگی هوا زد؛ آلودگی هوا منتظر حرف زدن ما نمی‌ماند. باید اقدامی صورت گیرد.»
وضعیت آلودگی هوای این روزهای کشور نشان می‌دهد که شعارها در همان حد حرف باقی مانده و کسی به عمل به آن فکر نمی‌کند.
