علت گرد و غبار چند روز اخیر چیست؟
به گزارش دیتاسنتر من، مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران در رابطه گرد و غبار اخیر کشور گفت: تا سال ۲۰۲۱ در محدوده دجله و فرات مرتع و پوشش گیاهی مناسبی وجود داشت و هورهایی که در جنوب عراق قرار داشتند هم دارای آب بودند.
با فراگیری خشکسالی و ایجاد سد آتاتورک در سرشاخه‌های رودخانه دجله و فرات، میزان آب ورودی از سمت دجله و فرات به تالاب‌های عراق، جنوب بصره و حتی هورالعظیم در ایران بسیار کاهش یافت.
براساس گزارش ایسنا، در ماه‌های اخیر گرد و غبار در سطح گسترده‌ای کشور را فرا گرفت. طبق نظرات کارشناسان و محققان این ریزگردها نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته و با منشاهای داخلی و خارجی کشور را درگیر کرده است.
به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران، این ربزگردها به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، خشک شدن تالاب‌ها و کمبود پوشش گیاهی و سدسازی بی رویه ایجاد می‌شوند.
رضا بیانی گفت: روزانه در دو نوبت دنیا و ایران توسط تصاویر «ماهواره مدیس» بررسی می‌شود. تصاویر ماهواره مدیس ۳۳ باند اتمسفری دارد که مسائلی همچون گرمای هوا، دمای هوا، دمای زمین، میزان بارندگی و جهت باد و مسائل مربوط به اتمسفر را بررسی می‌کند.
بیانی ادامه داد: یکی از موارد مورد بررسی این ماهواره‌ها، پایش گرد و غبار و تشخیص منشا و محل ایجاد توده‌های گرد و غبار است. این تصاویر به‌صورت دوره‌ای جمع آوری می‌شوند و قابل مشاهده و مقایسه هستند.
آرشیو این تصاویر از سال ۲۰۰۰ در اختیار ما قرار دارد و با بررسی این تصاویر در سال ۲۰۱۵ این نتیجه حاصل شد که این گرد و غبار به میزان آب تالاب‌ها و دریاچه ارومیه هم مربوط است.
هامون جازموریان منشا اصلی داخلی گرد و غبار در ایران
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران گفت: تالاب هامون جازموریان مرز مشترک بین استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان است. باقی کانون‌های گرد و غباری که در کشور وجود دارند به‌صورت مقطعی هستند و سهم زیادی از کانون گرد و غبار را به خود اختصاص نمی‌دهند.
به گفته بیانی چندین کانون‌های خارجی ایران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و با خشک شدن تالاب‌ها ایران را دچار گرد و غبار می‌کنند.
یکی از کانون‌های گرد و غبار در غرب کشور پاکستان و دیگری در غرب کشور افغانستان و در استان نیمروز قرار دارد که با وزش باد از جهت مخالف، زابل و قسمت‌های شرقی کشور را درگیر می‌کند.
درگیری گلستان با گرد و غبار از ۲۵ روز دیگر
مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی افزود: کانونی که در جنوب کشور ترکمنستان و مرز گلستان قرار دارد، این استان را متاثر می‌کند.
با توجه به میزان خشکی که در تصاویر ماهواره‌ای مشاهده می‌شود تقریبا ۲۵ روز دیگر، استان گلستان هم تحت‌تاثیر این کانون گرد و غباری که از جنوب ترکمنستان عبور می‌کند، قرار می‌گیرد. این اتفاق مشابه اتفاقاتی است که طی چهارساله گذشته افتاده است.
رضا بیانی ادامه داد: کانون‌های گرد و غبار واقع در غرب کشور مربوط به کشور عراق هستند. کانون‌های گرد و غبار موجود در کشور عراق در منطقه دیرالزور در مرز عراق و سوریه، منطقه عزیزیه، جنوب و شمال شهر کربلا، استان الباسط و غرب بصره قرار دارند.
با هر میزان بادی که بیشتر از ۲۰ کیلومتر بر ساعت باشد، این کانون‌ها فعال می‌شود و گرد و غبار به سمت ایران به‌خصوص استان‌های غربی حرکت می‌کند.
قدرت بالای جنگل‌های بلوطی از نوع «پرسیکا» در جذب گرد و غبار
مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران گفت: جنگل‌های زاگرس دارای گونه‌های بلوطی از نوع «پرسیکا» هستند و برگ‌های آن‌ها دارای کرک است و می‌توانند بیشترین میزان گرد و غبار را در خود ذخیره و رسوب کنند.
در گرد و غباری که چندی پیش در تهران رخ داد، توده‌های فعال شده در عراق بیشتر از ۱۶۰۰میکرو گرم بر متر مکعب بود ولی مقداری که در تهران بر اساس نرم‌افزارها تشخیص داده شد ۴۰۰ میکروگرم بر مترمکعب بود.
به گفته بیانی ۶ میلیون هکتار جنگل‌های زاگرس که در غرب کشور قرار دارد این میزان گرد و غبار را در خود ذخیره و رسوب کرد. یکی از موارد مورد بحثی که وجود دارد زوال گونه‌های بلوطی از نوع پرسیکا است که به دلیل ذخیره میزان بالای گرد و غبار رو به زوال می‌رود.
وی افزود: کانون‌های گرد و غباری که در کشور عربستان و در نجران و جنوب ریاض قرار دارند، هم ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند اما هرگز گرد و غبار عربستان به‌طور مستقیم به تهران نمی‌رسد. این جریان گرد و غبار ابتدا وارد منطقه بصره در عراق می‌شود سپس آبادان و اهواز و خرمشهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کاهش میزان آب ورودی به تالاب‌های عراق و ایران
به گفته این کارشناس ارشد جنگلداری طبق مشاهدات انجام شده در تصاویر ماهواره‌ای تا سال ۲۰۲۱ در محدوده دجله و فرات مرتع و پوشش گیاهی مناسبی وجود داشت و هورهایی که در جنوب عراق قرار داشتند هم دارای آب بودند.
با فراگیری خشکسالی و ایجاد سد آتاتورک در سرشاخه‌های رودخانه دجله و فرات، میزان آب ورودی از سمت دجله و فرات به تالاب‌های عراق، جنوب بصره و حتی هورالعظیم در ایران بسیار کاهش یافت.
رضا بیانی ادامه داد: در این شرایط بسیاری از تالاب‌های عراق خشک شده‌اند و تالاب‌هایی که در غرب بوشهر وجود دارد تبدیل به کانون گرد و غبار شده و ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی گفت: ۵ میلیون هکتار از محدوده‌ای مهم در موصل عراق بین دجله و فرات تبدیل به منطقه بیابانی شده است و ایران را نیز تحت تاثیر گرد و غبار ناشی از عراق قرار می‌دهد.
او اظهار کرد: طبق تصاویر ماهواره‌ای آب‌های زیرزمینی عراق کاهش یافته است و ایران نیز تحت‌تاثیر کانون‌های گرد و غبار قرار می‌گیرد.
