وزیر ارتباطات دولت سیزدهم کیست؟ نگاهی به کارنامه گزینه‌های احتمالی

محمدجواد آذری جهرمی و معاونین او پس از چهار سال فعالیت در وزارت ارتباطات، باید با جایگاه خود خداحافظی کنند. هرچند برای اینکه بتوان گفت آیا تمامی اعضای وزارت ارتباطات این ساختمان را ترک خواهند گفت یا نه کمی زود است ولی راس این بدنه دولتی یعنی شخص وزیر ارتباطات در دولت آینده قطعا تغییر خواهد کرد. در هفته‌های اخیر گمانه‌زنی‌های زیادی مبنی بر اینکه اعضای کابینه «ابراهیم رئیسی» چه کسانی خواهند بود به وجود آمده است؛ او در اولین نشست خبری رسمی خودش اعلام کرده بود که از مردم نیز برای انتخاب این کابینه به صورت آنلاین نظرسنجی خواهد کرد و چندی پیش نیز این کار را انجام داد.

با پیشرفت فناوری و تکنولوژی و تاثیر آن در زندگی مردم، نقش وزارت ارتباطات بیشتر از همیشه پررنگ شده است. در دنیای امروز فناوری رسما با سیاست، جامعه، اقتصاد و دیگر موارد گره خورده و وزارت ارتباطات در این میان اثرگذاری خودش را دارد. گزینه‌هایی برای وزیر ارتباطات بعدی در بین رسانه‌ها و کارشناسان اهل فن مطرح شده و گمان می‌رود که سکاندار این وزارتخانه یکی از افراد حاضر در لیست باشد.

در ادامه به بررسی سابقه هر یک از این گزینه‌های احتمالی می‌پردازیم؛ گزینه‌هایی که احتمالا ۴ سال آینده امور مربوط به وزارت ارتباطات در دست آنها خواهد بود و باید دید که راه و روششان چگونه است.

عیسی زارع پور

عیسی زارع پور از گزینه‌های قوی وزارت ارتباطات است که با توجه به همسو بودن دیدگاهش با ابراهیم رییسی و همکاری او در قوه قضاییه با رئیس جمهور دولت بعدی، از گزینه‌های مهم به شمار می‌رود.

او متولد ۱۳۵۹ در شهرستان اسلام آباد غرب استان کرمانشاه است و جوان‌ترین گزینه بین کاندیداها احتمالی به شمار می‌رود. او مدرک کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوتر خود را از دانشگاه شریف گرفته و دکترای خود را در علوم کامپیوتر از دانشگاه نیوساوت ولز استرالیا در سال ۱۳۹۴ دریافت کرده است. زارع پور دو دوره پسادکتری را نیز در این دو دانشگاه گذرانده و از سال ۱۳۹۶ به عضویت هیات علمی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت ایران درآمده است.

از جمله سوابق اجرایی زارع پور می‌توان به بنیانگذاری و ریاست مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ به عنوان اولین نهاد حاکمیتی فعال و سیاستگذار در حوزه فضای مجازی اشاره کرد. این مرکز همچنین مسئولیت توسعه فناوری اطلاعات و توسعه خدمات الکترونیک در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده دارد.

او در سمت‌های دیگری نیز در دولت‌های نهم و دهم فعالیت کرده و مشاور وزیر ارتباطات، وزیر بهداشت، معاونت علمی و فناوری بوده است. زارع پور در دولت دهم عضو کمیسیون ملی یونسکو هم بود.

وی در سن ۲۶ سالگی در مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در سال ۸۵ برای اولین بار تاسیس شد ایفای وظیفه کرد. عیسی زارع پور در سال ۸۹ به عنوان مدیر نمونه در سازمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شد و باید گفت در زمان مسئولیت وی در این حوزه برای اولین بار بحث ساماندهی رسانه‌های دیجیتال در کشور اعم از نرم افزارها، بازی ها، سایت‌های اینترنتی مطرح شد.

در اسفند ۹۸ بود که ریاست مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه به وی واگذار شد و از جمله اقدامات مهم او در این دوران راه‌اندازی اپلیکیشن عدالت همراه بوده است. رشد و توسعه دیگر سامانه‌های الکترونیکی قوه قضاییه که به عنوان یکی از دستاوردهای ابراهیم رئیسی در دوران ریاستش در این قوه نام برده می‌شود نیز توسط تیم زارع پور صورت گرفته است.

او در مراسم معارفه خود گفت: «مردم طعم فناوری را چشیدند و همه کارهایشان را از این طریق انجام می‌دهند این بستر مفید آسیب‌هایی را در کنار خود دارد که من معتقدم ناشی از عدم فرهنگ سازی درست است.» او در این مراسم گفت که اولین برخوردش با دنیای فناوری ساخت یک نرم افزار سپرده برای دادگستری کرمانشاه بوده و قصد دارد که قوه قضاییه هوشمندی در تراز انقلاب اسلامی بیافریند و این ماموریت را با انجام اپلیکیشن‌هایی مانند عدالت همراه به پیش برده است.

مهدی اخوان بهابادی

مهدی اخوان بهابادی، مدیرعامل همراه اول یکی از افرادی است که نامش این روزها به عنوان گزینه احتمالی تصدی‌گری وزارت ارتباطات زیاد شنیده می‌شود. او متولد ۱۳۵۷ در بهاباد یزد است. دوران کاری او هم در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده و هم در شورای عالی فضای مجازی و همچنین در صداوسیما و همراه اول.

اخوان بهابادی رئیس مرکز تحقیقات مخابرات ایران، معاون آموزش و پژوهش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، دبیر شورای عالی فضای مجازی و قائم مقام رئیس سازمان صدا و سیما در امور فناوری‌ و رسانه‌های نوین و رییس هیات مدیره همراه اول بوده است. رشته تحصیلی او برق (گرایش مخابرات) در مقطع دکترای دانشگاه تهران است.

بهابادی رتبه اول کنکور در سال ۱۳۷۵ را داشته و سه سال پیش رتبه اول کنکور کارشناسی ارشد را در سال ۱۳۷۸ به دست آورده است. او در سی و یک سالگی وارد حوزه ICT شد و از همان روز اول نقش‌های مدیریتی را برعهده گرفته است، در آذرماه سال ۱۳۸۸ به عنوان معاون آموزش و پژوهش و امور بین‌الملل وزارت ارتباطات منصوب شد و در کنار تقی پور شروع به فعالیت کرد.

کمی بعد سرپرستی مرکز تحقیقات مخابرات ایران را نیز برعهده گرفت و در اسفند ماه ۱۳۹۰، درست در زمانی که شورای عالی فضای مجازی تشکیل شده بود با حکم مستقیم رهبری به عنوان یکی از اعضای حقیقی این شورا منصوب شد. در خرداد سال ۹۱ مرکز ملی فضای مجازی در ذیل این شورا تشکیل شد و با حکم رییس جمهور وقت یعنی محمود احمدی نژاد، بهابادی دبیر شورای عالی و رییس مرکز ملی فضای مجازی کشور شد؛ سمتی که در حال حاضر در اختیار فیروزآبادی است. اخوان در همان سال‌ها از وزارت ارتباطات همراه با تقی پور استعفا داد.

بهابادی یکی از افرادی بود که در زمان تصدی گری مرکز ملی فضای مجازی طرح «وی پی ان قانونی» را مطرح کرد و قرار بود این موضوع در سال ۹۱ محقق شود که البته تا امروز هیچ اتفاقی پیرامون آن رخ نداده است. در سال ۹۲ او از این سمت کنار رفت و به صدا و سیما وارد شد. او در این سازمان سعی کرد که IPTV را به مرحله جدیدی برساند و اگرچه تلاش‌هایش چندان موفق آمیز نبود اما در نهایت راهش به همراه اول باز شد و در آذر ۹۷ مدیرعامل بزرگترین اپراتور موبایل ایران شد.

بهابادی در سال‌های گذشته اختلاف نظرهایی با وزارت ارتباطات پیدا کرد و سر موضوع گران شدن بسته‌های اینترنتی این اپراتور عملا با ارسال نامه‌هایی به وزارت ارتباطات از دستور این وزارتخانه سرپیچی کرد و به نظر می‌رسد این موضوع باعث تیرگی روابط او و وزیر ارتباطات دولت کنونی شده است. بهابادی در زمان مدیر عاملی همراه اول از ۵G به صورت رسمی رونمایی و با سرمایه‌گذاری‌های گسترده، ارتباطات مناسبی نیز با بخش استارتاپی کشور برقرار کرد. ناگفته نماند او در این دوران سعی کرده چندان در رسانه‌ها حاضر نشود و کمتر مصاحبه خبری از او به چشم می‌خورد.

مدیرعامل حرکت اول (بازوی سرمایه‌گذاری همراه اول در شرکت‌های استارتاپی) در گفتگو با دیجیاتو عنوان کرده بود که حضور اخوان باعث سرعت بیشتر حرکت اول شده و رویکرد او به شرکت‌های خصوصی و استارتاپی توانسته تا حد زیادی به تسریع فرآیندها کمک کند.

ابراهیم محمودزاده

ابراهیم محمودزاده، متولد ۱۳۳۴ در دامغان است. مدیرعامل اسبق و غیرنظامی صاایران، در حال حاضر عضو رسمی هیات علمی دانشگاه مالک اشتر با رتبه دانشیار پایه ۲۲ و همچنین رییس هیات مدیره مخابرات ایران است.

او در حوزه مطبوعات نیز فعالیت داشته و سردبیر و عضو هیات تحریریه چندین نشریه تخصصی حوزه فاوا بوده و مقالات متعددی در جراید چاپ کرده است.

محمودزاده ۶۶ ساله لیسانس مهندسی الکترونیک خود را در سال ۱۳۶۲ از دانشگاه ایالتی واشنگتن دریافت کرده و از سازمان مدیریت صنعتی در سال ۱۳۷۵در رشته کارشناسی ارشد MBA فارغ التحصیل شده است. وی دکترای تخصصی مدیریت استراتژیک تکنولوژی از دانشگاه عالی دفاع ملی در سال ۱۳۸۰دریافت کرده است.

ده سال مدیرعاملی شرکت صاایران، از موسسین ایرانسل و نزدیک به ۱۰ سال عضویت در هیات مدیره و ریاست هیات مدیره ایرانسل، سه دوره معاونت وزیر دفاع در حوزه های طرح و برنامه و بودجه و آماد، ریاست شورای عالی (هیات مدیره) صاایران، ریاست هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری غدیر و مدیرعاملی و ریاست هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح (ساتا) از جمله سوابق اجرایی محمودزاده طی چند سال گذشته است.

رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران، ۲۷ اردیبهشت امسال و همزمان با روز جهانی مخابرات با تشریح پیاده سازی زیست بوم دیجیتال به عنوان سرفصل تعیین شده اتحادیه جهانی مخابرات اعلام داشته بود: «اتحادیه جهانی مخابرات با توجه به حوزه اینترنت اشیا و نسل پنجم در تکنولوژی های‌تک سرفصل هایی را برای فعالیت های ارتباطی تعریف کرده است که شرکت مخابرات ایران نیز به تبعیت از آن در حال طرح و بازآفرینی برنامه های ارتباطی خود است.»

رضا تقی پور

رضا تقی‌پور متولد ۱۳۳۶ از شهر مراغه است. او از جمله کسانی است که احتمال نشستن دوباره‌اش بر صندلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم با ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی وجود دارد. خرداد ۱۴۰۰ خبرگزاری تسنیم اعلام کرد با حکم علی نیکزاد، رئیس ستاد انتخاباتی ابراهیم رئیسی، رضا تقی‌پور در سمت مسئول فضای مجازی این ستاد منصوب شده است. انتشار این خبر، نام تقی‌پور را دوباره بر سر زبان‌ها انداخت و حضور او در این سمت باعث شده که بسیاری گمان کنند تقی پور وزیر ارتباطات بعدی خواهد بود.

تقی پور در سال ۶۸ وارد وزارت دفاع شد و در مجتمع شهید بهشتی این نهاد دولتی کار می‌کرد. او سپس مدیر کل صنایع مخابرات و کامپیوتر می‌شود و در بین سال‌های ۷۵ تا ۷۹ مدیرعامل صاشیراز می‌شود و سپس به قائم مقامی صاایران می‌رسد. او بعدها در سالهای ۸۵ تا ۸۷ مدیرعامل صنایع مخابرات (صما) شد. تقی پور در اوایل دهه هشتاد وارد سازمان فضایی هم شد و ریاست این سازمان را برعهده گرفت. او مجری طراحی و ساخت ماهواره امید نیز بوده است. تدریس در دوره های توسعه مدیران اجرایی صنایع الکترونیک ایران، ایجاد پژوهشکده جنگ الکترونیک در صنایع الکترونیک شیراز و حضور موثر در ایجاد و راه اندازی مرکز عالی تحقیقات الکترونیک شامل طراحی ماهواره سینا از جمله فعالیت های علمی و پژوهشی او تا پیش از ورود به دولت محسوب می‌شود.

تقی پور در دولت دوم محمود احمدی نژاد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شد. در زمان تقی پور که کار واگذاری شرکت مخابرات ایران به بخش غیردولتی به مرحله نهایی خود رسید هرچند این اقدام در واقع میراث نهایی دوره «محمد سلیمانی» بود. در زمانی که تقی پور وزیر ارتباطات بود محدودیت پهنای باند ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه برای کاربران خانگی وجود داشت و اگر افراد سرعت اینترنت بیشتری برای مصرف خانگی خود می‌خواستند نیازمند یک سری مجوزهای خاص نظیر تحصیل در دوران کارشناسی ارشد و… بودند.

او در زمانی که وزیر ارتباطات بود صحبت‌های جنجالی هم درباره فناوری در دنیا مطرح کرد، به عنوان مثال او موتورهای جستجو نظیر گوگل را موتورهای جاسوسی خواند. مزایده اپراتور سوم تلفن همراه ایران (رایتل) نیز در زمان تقی پور انجام شد و جالب است بدانید در آن زمان آذری جهرمی عضو هیات مدیره رایتل به حساب می‌آمد. در زمان تقی پور پروانه اپراتور سراسری فیبر نوری که به کنسرسیوم ایران نت داده شده هم صادر شد اما این اپراتور هیچ گاه فعال نشد.

احمدی نژاد تلاش زیادی کرد تا وزارت ارتباطات و وزارت راه و شهرسازی را با یکدیگر ادغام شد و تقی پور در برابر این اقدام احمدی نژاد ایستادگی کرد. مخالفت او با رییس دولت آن زمان در نهایت باعث برکناری او از وزارت ارتباطات شد و وزارت او تا ۱۱ آذر ۱۳۹۱ ادامه داشت. پس از اینکه از بدنه دولت خارج شد، به عضویت شورای شهر تهران در آمد و سخنگوی این شورا شد. او در سال ۹۸ به مجلس شورای اسلامی راه یافت و عضو کمیسیون صنایع است. تقی پور همچنین عضو عالی شورای عالی فضای مجازی نیز به شمار می‌آید.

علی حکیم جوادی

از علی حکیم جوادی به عنوان یکی دیگر از کاندیداهای وزارت ارتباطات یاد می‌شود. در کارنامه کاری او از معاونت وزیر ارتباطات و اولین رییس سازمان فناوری اطلاعات تا فعالیت‌های دیگری نظیر مدیرعامل سابق ایزایران و گروه فن آوا دیده می‌شود. او متولد سال ۱۳۳۹ در استان قزوین است و کارشناسی سخت افزار کامپیوتر از دانشگاه تهران دارد و کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه شریف گرفته و سپس دکترای مهندسی صنایع از دانشگاه تربیت مدرس را اخذ کرده است.

سوابق مدیریتی حکیم جوادی بسیار طولانی است و برخی از آنها شامل این موارد است: رئیس هیات مدیره و مدیرعامل بهسازان ملت، رئیس هیات مدیره ایرانیان نت، معاون فناوری اطلاعات وزیر ارتباطات، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، مدیرعامل ایزایران، مدیر تولید بدون کارخانه، رئیس کمیته ملی WSIS ایران، رئیس کمیته ملی IFAP ایران، جانشین مدیرعامل و عضو هیات مدیره صنایع مخابرات ایران، ریاست هیات مدیره فن آوا و مدیرعامل هلدینگ بهسازان فردا.

در زمان علی حکیم جوادی بود که شرکت فناوری اطلاعات ایران به سازمان فناوری اطلاعات ایران تغییر هویت داد. مهر ماه ۱۳۸۹ به منظور انتزاع فعالیت‌های حاکمیتی و سیاست گذاری از شرکت‌های دولتی، شرکت فناوری اطلاعات ایران به دلیل وظایف حاکمیتی مطرح در اساسنامه خود، از شکل شرکت دولتی به موسسه دولتی تغییر ماهیت داد و عنوان آن به سازمان فناوری اطلاعات ایران اصلاح شد و بدین ترتیب اولین نهاد حاکمیتی فناوری اطلاعات در ایران متولد شد و حکیم جوادی ریاست آن را به مدت سه سال برعهده گرفت.

حکیم جوادی علاوه بر کسب برترین جایزه اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی WSIS در سال ۲۰۱۲ از سوی ITU و نشان درجه یک تجارت الکترونیک کشور در سال ۹۲ از سوی معاون اول رییس جمهور، در سال‌های ۸۱ و ۸۵ نیز منتخب نمونه جشنواره شهید رجایی بوده است.

او خودش را سردمدار راه اندازی شبکه ملی اطلاعات می‌داند و در این باره گفته که «اگر انصاف داشته باشیم همه کارهای اساسی شبکه ملی اطلاعات در همان دوره ما انجام شده و اگر از دوستان بپرسید حتماً باید افتخار کنند که در دوره قبلی چنین کاری صورت گرفته است.»

او جزو گزینه‌های مهم رسیدن به وزارت ارتباطات در دولت اول روحانی نیز به شمار می‌رفت هرچند در نهایت این جایگاه به محمود واعظی رسید و حکیم جوادی از همان دوران تقریبا از بدنه دولت و حاکمیت کنار رفت و در بخش خصوصی فعالیت خود را ادامه داد و با توجه به دور بودنش از فضای دولتی، مشخص نیست که آیا گزینه بسیار جدی برای وزارتخانه به شمار می‌رود یا خیر.

ابوالحسن فیروزآبادی

ابوالحسن فیروزآبادی، زادهٔ ۱۳۴۰ در نجف عراق، دبیر کنونی شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی ایران است. فیروزآبادی دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته مهندسی برق با گرایش مخابرات از دانشگاه علم و صنعت بوده و دکترای خود را در رشته مدیریت استراتژیک از دانشگاه عالی دفاع ملی اخذ کرد. باید بدانید او یکی از گزینه‌های تصدی‌گری در وزارت ارتباطات در دولت یازدهم بود که به این مقام نرسید.

او مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه علم و صنعت در سال ۱۳۶۵ در مدرک برق (گرایش مخابرات) اخذ کرد و سپس از همان دانشگاه مدرک کارشناسی ارشد خود را نیز در سال ۱۳۷۰ دریافت کرد. دکترای مدیریت استراتژیک خود را نیز دانشگاه عالی دفاع ملی ایران در سال ۱۳۹۲ گرفت.

سوابق کاری فیروزآبادی برخلاف اخوان بهابادی و تقی پور لزوما حول محور مخابرات و ICT نیست و او در سازمان‌های مختلفی فعالیت کرده است.

فیروزآبادی کار خود را با فعالیت در عرصه روزنامه نگاری در روزنامه صبح آزادگان آغاز کرد و سپس در شرکت صنایع الکترونیک زعیم نقش مدیرفنی را بر عهده گرفت و در همین شرکت ده سال مشغول بود تا به سمت نایب رئیسی هیات مدیره رسید. او در اوایل دهه ۹۰ رییس شرکت تامین تلکام شد و به عضویت هیات مدیره شرکت ملی نفتکش هم درآمد. فیروزآبادی سپس در وزارت تعاون مشغول به کار شد و فعالیت‌هایی در شرکت تامین اجتماعی و خود وزارتخانه داشت و در سال ۹۴ دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور شد و تا به امروز در همین سمت باقی مانده است. فیروزآبادی جزو رد صلاحیت شدگان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ نیز به حساب می‌آید.

هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطرات خود به او اشاره کرده و گفته که در بهمن ماه سال ۷۴ فیروزآبادی به عنوان معاون فنی وزارت اطلاعات پیش او رفته و از اینکه دیگر معاونان به استفاده از ابزار فنی برای شنود بیش از حد به او فشار می‌آورند گله دارد.

فیروزآبادی در دوران تصدی گری مرکز ملی فضای مجازی اظهار نظرات جنجالی زیادی داشته و چندین مصوبه را نیز از قدیم پیگیری کرده یا مواردی جدید را تدوین کرده است. او همیشه به اینکه شبکه‌های اجتماعی خارجی باید با مجوز در ایران فعالیت کنند اصرار ورزیده و البته نسبت به فیلترینگ موضع تقریبا منفی داشته و چندین بار گفت که فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی فایده‌ای ندارد. او از مخالفان سرسخت تلگرام و فعالیت‌های این پیام‌رسان بوده و نسبت به اینستاگرام نیز موضع مثبتی ندارد و زمانی تاکید کرده بود که «آمریکا می‌خواهد ما اینستاگرامی زندگی کنیم.» فیروزآبادی از حامیان طرح وی پی ان قانونی است که خودش نیز آن را همچنان در مرکز ملی فضای مجازی پیش می‌برد.