انقلاب صنعتی چهارم: بررسی ۱۰ نوآوری برتر هوش مصنوعی در سال میلادی جاری

انقلاب صنعتی چهارم: بررسی ۱۰ نوآوری برتر هوش مصنوعی در سال میلادی جاری
مشاهدات سال ۲۰۲۵ گواهی بر صحت این ادعاست. هوش مصنوعی دیگر صرفاً یک فناوری گذرا محسوب نمیشود، بلکه طبقهای کاملاً جدید از فناوری است که بنیان مدیریت کسبوکارها و تعامل انسان با ماشینها را بازتعریف میکند.
از خودکارسازی وظایف تکراری و روزمره گرفته تا گشودن افقهای نوین، هوش مصنوعی، جهان را به سمت «انقلاب صنعتی چهارم» سوق میدهد؛ عصری که در آن همه چیز بر محور کارایی، مقیاسپذیری و مهمتر از همه، «تصمیمگیری هوشمند» میچرخد.
در این گزارش، به بررسی ده مورد از برجستهترین کاربردهای هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ میپردازیم. این فناوریها نه تنها در عرصه تجارت، بلکه در تمامی جنبههای زندگی بشر، بازی را دگرگون خواهند کرد.
ده کاربرد برتر هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ (۱۴۰۴)
۱. شتاب در توسعه واکسن
توسعه سریع واکسنهای کووید-۱۹ مرهون چند عامل کلیدی بود: سالها پژوهش بر روی فناوری «آرانای پیامرسان»، عزم سیاسی بیسابقه و تزریق بودجههای کلان. اما برای فشردهسازی زمان توسعه از ۱۵ سال به تنها ۱۲ ماه، دانشمندان به ابزارهای هوش مصنوعی نیز متوسل شدند؛ ابزارهایی که در تفسیر ژنوم ویروس تا پالایش دادههای کارآزماییهای بالینی نقش آفرینی کردند.
«تیموتی اندی»، رئیس برنامه ائتلاف برای آمادگی در برابر همهگیری (CEPI)، میگوید: «امکان دستیابی به طرح یک واکسن جدید در عرض چند روز فراهم شده است.» هدف این برنامه، توسعه و عرضه واکسنهای جدید در ظرف ۱۰۰ روز است. وی میافزاید: «به نظر میرسد ما در آستانه دستیابی به این هدف قرار داریم.»
۲. دگرگونی در روابط انسان و ماشین
تعاملات بین انسانها و ماشینها در حال عادیسازی است و میلیونها نفر به چتباتهای مجهز به هوش مصنوعی روی آوردهاند که نقشی ترکیبی از دوست، درمانگر و حتی شریک عاطفی را ایفا میکنند.
پلتفرم نقشآفرینی هوش مصنوعی «Character.AI» هماکنون ماهانه ۲۰ میلیون کاربر فعال دارد که نیمی از آنان را زنان و نیمی دیگر متولدان پس از سال ۱۹۹۷ تشکیل میدهند.
«کیت دولین»، استاد کالج کینگ لندن، این پدیده را برای بسیاری از کاربران نوعی «سرگرمی سودمند» توصیف میکند. وی باور دارد این همراهی تا زمانی که کاربران به هوشمند بودن این موجودات مجازی واقف باشند، میتواند مفید باشد، اما نسبت به سوءاستفاده از گروههای آسیبپذیر مانند کودکان یا افراد دارای مشکلات سلامت روان هشدار میدهد.
۳. پایش حیات وحش با دقتی بیسابقه
پژوهشگران برای نظارت بر حیات وحش، از شبکهای از دوربینهای حساس به حرکت در مناطق دورافتاده استفاده میکنند، اما حجم انبوه تصاویر ثبتشده، طبقهبندی و شناسایی صحنههای مهم را به فرآیندی وقتگیر تبدیل میکند.
ابزار «Wildlife Insights» حاصل همکاری «صندوق جهانی طبیعت» و «گوگل» است که میلیونها تصویر را با دقتی معادل ۹۹.۴ درصد اسکن و حیوانات را شناسایی میکند. انتشار متنباز این ابزار در ماه مارس و آموزش آن بر روی ۶۵ میلیون تصویر، امکان حفاظت از محیط زیست را در اقصی نقاط جهان فراهم کرده است.
۴. تحول در نظام آموزش و پرورش
همزمان با تلاش نهادهای آموزشی برای درک و تنظیم مقررات استفاده از هوش مصنوعی، پذیرش آن در مدارس و دانشگاهها شتاب فزایندهای یافته است.
در ماه جولای، اتحادیههای معلمان ایالات متحده با شرکتهای «اوپنایآی»، «مایکروسافت» و «آنتروپیک» برای آموزش ۴۰۰ هزار معلم در طول پنج سال آینده همکاری کردند. در اقدامی مشابه، «اوپنایآی» در ماه اوت از همکاری با دولت هند برای توزیع فناوری خود در مدارس سراسر این کشور خبر داد که نشان از گسترش جهانی هوش مصنوعی در عرصه آموزش دارد.
«رز لاکین»، استاد دانشگاه کالج لندن، خاطرنشان میکند که استفاده گسترده دانشآموزان از این فناوری، نظامهای آموزشی کنونی را که برای آمادهسازی آنان برای آینده طراحی شدهاند، با چالش مواجه کرده است. اما وی این تغییرات را فرصتی نو میداند و بر ضرورت تدوین مقررات و شناخت محدودیتهای هوش مصنوعی برای محافظت از گروههای آسیبپذیر تأکید میورزد.
۵. بازیافت چرخهای پلاستیک با آنزیمهای هوشمند
سالانه بیش از ۳۵۰ میلیون تن زباله پلاستیکی در جهان تولید میشود. اکنون آنزیمهای طراحیشده توسط هوش مصنوعی قادرند پلاستیک را به ترکیبات شیمیایی اولیه آن تجزیه کنند.
«جیکوب ناتن»، بنیانگذار و مدیرعامل شرکت «اپوک بایو دیزاین»، میگوید: «این فناوری، بازیافت بیپایان تمام موادی را که در حال حاضر به محلهای دفن زباله یا زبالهسوزها فرستاده میشوند، ممکن میسازد.» این شرکت با بهرهگیری از یادگیری ماشینی، آنزیمهای خاصی برای سه نوع اصلی پلاستیک طراحی کرده و پیشبینی میشود نخستین واحد تولیدی آن سالانه ۱۵۰ تن زباله را پردازش کند.
۶. دقت در تشخیص پزشکی
ابزارهای هوش مصنوعی به بخشی جداییناپذیر از نظامهای سلامت در سراسر جهان تبدیل شده و در تشخیص سکتههای مغزی، سرطانها و سایر بیماریها یاریرسان پزشکان هستند.
برای مثال، سامانه «Qure.ai» از هوش مصنوعی برای تفسیر تصاویر تشخیصی مانند عکسهای رادیولوژی و سونوگرافی بهره میبرد و در بیش از ۴۵۰۰ مرکز در جهان مستقر شده است. همچنین الگوریتمهای «Viz.ai» در بیش از ۱۸۰۰ بیمارستان در ایالات متحده و اروپا مورد استفاده قرار میگیرند.
در آزمایشی مشترک توسط «Penda Health» و «اوپنایآی»، استفاده از هوش مصنوعی به کاهش ۱۶ درصدی خطاهای تشخیصی منجر شد که نشان از پتانسیل فوقالعاده این فناوری در ارتقای کیفیت خدمات سلامت دارد.
۷. اسباببازیهای هوشمند و دنیای کودکان
بازار اسباببازیهای مجهز به هوش مصنوعی، بازاری نوظهور و به سرعت در حال رشد است. شرکتهایی مانند «Curio» عروسکهای مخملی ارائه میدهند که به زبان مناسب سن کودک صحبت میکنند و «Miko 3» به عنوان یک ربات تعاملی، به کودکان در یادگیری و مهارتشنیداری کمک میکند.
در ماه ژوئن، «اوپنایآی» با شرکت عروسکسازی «متل» همکاری استراتژیک خود را آغاز کرد و انتظار میرود نخستین محصول مشترک آنها به زودی رونمایی شود.
«آن-سوفی سرت»، مدیر اجرایی «Everyone AI»، در این زمینه هشدار میدهد که بدون وجود کنترلهای لازم، این بازیها میتوانند بر مراحل حساس رشد کودک تأثیر منفی بگذارند. وی تأکید میکند: «تدوین استانداردها، دستورالعملها و ارتباط فعال با شرکتهای سازنده امری حیاتی است، زیرا وقتی یک خرس عروسکی زیر درخت کریسمس قرار گرفت، بازگرداندن آن بسیار دشوار خواهد بود.»
۸. نقشهبرداری دقیق از کره زمین
در ماه جولای، گوگل از یک سامانه هوش مصنوعی رونمایی کرد که همچون یک «ماهواره مجازی» عمل کرده و دادههای نوری، حرارتی، راداری و اقلیمی را برای ارائه توصیفی دقیق از خشکیها و آبهای ساحلی گردآوری میکند.
«کریستوفر براون»، مهندس ارشد تحقیقات در گوگل دیپمایند، توضیح میدهد: «مجموعه دادههای یکپارچه حاصل از این تحقیقات، درکی بهتر از زمین در مقیاس جهانی در اختیار دانشمندان و پژوهشگران قرار میدهد.» این نقشههای کارآمد که هماکنون توسط بیش از ۵۰ سازمان از جمله دولتها، کسبوکارها و دانشگاهها استفاده میشوند، طیف وسیعی از امور، از نقشهبرداری اکوسیستمها تا تحلیل تغییرات محیطی در طول زمان را ممکن ساختهاند. براون خوشبین است که رفع موانع دسترسی به این دادهها میتواند به «پیشرفتی عظیم در علوم زمین» بینجامد.
۹. خودکارسازی هوشمند کارخانهها
اگرچه رباتهای صنعتی از دهه ۱۹۳۰ بخشی از خطوط تولید بودهاند، اما اکنون به «مغزهای هوشمند» مجهز شدهاند که توانایی تصمیمگیری مستقل و بهینهسازی عملکرد را به آنان میبخشد. برای مثال، شرکت «شیائومی» یک «کارخانه تاریک» در پکن اداره میکند که قادر است در نور کم فعالیت کرده و با نظارت تعداد معدودی از تکنسینها هر شش ثانیه یک گوشی هوشمند پرچمدار تولید کند.
«پیتر کورت»، از مدیران ارشد فناوری «زیمنس»، از توسعه دستیاران صنعتی مبتنی بر هوش مصنوعی خبر میدهد که به مهندسان اجازه میدهند با استفاده از زبان طبیعی، رباتها را هدایت کرده و مشکلات مکانیکی را به طور خودکار تشخیص دهند که تا ۳۰ درصد بهرهوری را افزایش میدهد. به گفته وی، «هوش مصنوعی سهم عمدهای در اقتصاد آینده خواهد داشت.»
۱۰. هواپیماهای نظامی خودران
پیش از این، از دست دادن سیگنال (اغلب به دلیل جنگ الکترونیک) به معنای سقوط قطعی پهپاد بود. اما بر اساس گزارش سرویس امنیتی اوکراین، در جریان «عملیات تار عنکبوت»، هوش مصنوعی زمانی که ۱۱۷ فروند پهپاد از کار افتادند، کنترل را در دست گرفت.
«میخائیلو فدوروف»، وزیر تحول دیجیتال اوکراین، این عملیات را که به نابودی ۱۲ بمبافکن روسی انجامید، «نمونهای بارز از قابلیتهای هوش مصنوعی در میدان نبرد» خواند. وی افزود پهپادهای کنونی قادر به ردیابی اهداف از پیش تعیینشده هستند و نسلهای آینده به سمت خودمختاری بیشتر حرکت خواهند کرد.
با وجود همه این کاربردهای امیدوارکننده، چالشهای کلیدی از جمله حفاظت از حریم خصوصی، جلوگیری از وابستگی مفرط و به حداقل رساندن خطاهای بالقوه، نیازمند بررسی و تدبیر هستند. درک و مدیریت این مخاطرات، کلید بهرهگیری حداکثری از مزایای هوش مصنوعی در آینده خواهد بود.
مجله خبری mydtc