محققان می‌‌گویند دلیل افسردگی و خستگی شاید نان و پاستا است

گلوتن برای بیشتر افراد بی‌ضرر است، اما حساسیت به گلوتن در برخی دیگر، می‌تواند مجموعه‌ای از علائم ناخوشایند از جمله نفخ، اسهال، یبوست، خستگی، سردرد و درد مفاصل ایجاد کند. در موارد جدی‌تر، حساسیت به گلوتن می‌تواند به بیماری سلیاک تبدیل شود؛ یک اختلال خودایمنی که در آن بدن گلوتن را به‌عنوان یک مهاجم مضر، مانند ویروس، شناسایی می‌کند و پاسخ ایمنی بدن به التهاب و آسیب به روده کوچک منجر می‌شود که آثار آن ممکن است فراتر از مشکل هضم غذا باشد.

دکتر امران مایر، متخصص گوارش و عصب‌‌شناس، توضیح می‌دهد: «التهابی که در روده آغاز می‌شود، در روده باقی نمی‌ماند. این التهاب می‌تواند تاثیر مخربی بر مغز داشته باشد. در واقع وقتی سلول‌های ایمنی فعال می‌شوند، سیستم عصبی واگ ارسال سیگنالی به مغز را آغاز می‌کند که می‌تواند به خستگی و رفتارهای شبیه افسردگی منجر شود. این مسئله در کودکان ممکن است به صورت تحریک‌پذیری یا علائم اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی (ADHD) ظاهر شود، اما در بزرگسالان، احتمال دارد به شکل مه‌ذهنی، اختلالات خلقی یا مشکلات روانی جدی‌تری بروز کند.»

برای مثال، در حالی‌ که حدود ۸ درصد جمعیت جهان در مقطعی از زندگی به اختلال افسردگی عمده مبتلا می‌شوند، پژوهش‌ها نشان داده‌اند افراد مبتلا به بیماری سلیاک آسیب‌پذیرترند و برخی مطالعات نرخ ابتلای این افراد به افسردگی را تا ۳۰ درصد هم گزارش کرده‌اند.

بیماری سلیاک با بیشتر شدن خطر اضطراب، اختلال حمله عصبی و حتی اسکیزوفرنی هم مرتبط است. حتی این مطالعه نشان داده است که افراد مبتلا به سلیاک سه برابر بیشتر از افراد فاقد این بیماری، در معرض ابتلا به اسکیزوفرنی‌اند.

تحقیقات نشان داده که گلوتن فراتر از ایجاد التهاب در روده، با آسیب به دیواره روده هم ممکن است به بروز این مشکلات روانی کمک کند. زیرا این آسیب می‌تواند جذب مواد مغذی حیاتی برای عملکرد مغز از جمله ویتامین‌های گروه ب، آهن، ویتامین دی، منیزیم و روی را مختل کند. کمبود هر یک از این مواد می‌تواند به علائم روانی گوناگونی منجر شود.

دانشمندان همچنین متوجه شدند که در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، اغلب سطح بالایی از آنتی‌بادی‌های مرتبط با حساسیت به گلوتن وجود دارند که احتمال وجود ارتباط میان این دو را تقویت می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها حتی می‌توانند از جفت عبور کنند و مطالعات نشان داده‌‌اند که احتمال بروز روان‌پریشی در فرزندانی که سطح این آنتی‌بادی‌ها در بدن مادرانشان بالا است، بیشتر است.

پروفسور دیانا ال. کلی، استاد روان‌پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند که ۱۵ سال گذشته کارآزمایی‌های بالینی بسیاری در زمینه اسکیزوفرنی و بیماری‌های روانی انجام داده است، می‌گوید: «ما هنوز همه چیز را نمی‌دانیم، اما این هم گامی دیگر در جهت پیوند دادن نقاط پنهان این دو بیماری‌ است.»

آیا رژیم بدون گلوتن می‌تواند مفید باشد؟

برخی مطالعات نشان داد که رژیم بدون گلوتن می‌تواند به کاهش علائم اضطراب، افسردگی و مشکلات عصبی در افراد مبتلا به سلیاک یا حساس به گلوتن کمک کند. با این حال نتایج همه تحقیقات یکدست نیست و در برخی موارد، علائم روانی حتی پس از حذف گلوتن، ادامه یافته‌اند. 

کارشناسان بخشی از این مشکل را هم ناشی از فشار روانی ناشی از کنترل‌های غذایی این بیماری مزمن (سلیاک) می‌دانند، چرا که پیروی از یک رژیم بدون گلوتن بسیار سخت است و خود می‌تواند منبع اضطراب باشد.