پدیده داغ ماینینگ ارزهای دیجیتالی با موبایل؛ سودجویان کدام ضعف مردم را هدف گرفته‌اند؟
با اوج گرفتن بازار رمز ارزها حالا تبلیغاتی زیادی در سراسر اینترنت دیده می‌شود که می‌گویند «شما با سرمایهگذاری و اعتماد به گروه سرمایهگذاری ما حتما از سود ثابت برخوردار می‌شوید و کمتر از یک سال سرمایه اولیه‌تان چندین و چند برابر خواهد شد.»
برخی از این تبلیغات می‌گویند که تنها یک اپلیکیشن روی گوشی خود نصب کنید و با رفرش کردن صفحه پولدار شوید! نمونه متن تبلیغاتی یکی از این موارد چنین است: «این روزها برای پولدار شدن لازم نیست از صبح تا شب مشغول کار باشید، اگر هم خیلی عاشق کار و شغلتان هستید باز هم این شانس را به خودتان بدهید تا با نصب اپلیکیشن‌های ماین رمزارز و فقط با رفرش کردن صفحه هر روز پولدار‌تر از روز قبل شوید. سرمایهگذاری در حوزه رمزارز اصلا کار سختی نیست، اگر زمان و فرصت کافی هم برای مطالعه ندارید، رمز ولت خودتان را در اختیار ما قرار دهید تا کیف‌پول دیجیتال شما را مدیریت کنیم.»
جا ماندن از ماراتون خیالی
چقدر دنیای بلاکچین، رمزارز و دارایی‌های دیجیتال را می‌شناسید؟ این شعارها را چقدر باور می‌کنید؟ کافیست چند ساعتی با جست‌جوی کلمه رمزارز، بیت‌کوین و واژه‌هایی از این دست در شبکه‌های اجتماعی وقت صرف کنید. از تلگرام تا توییتر و اینستاگرام غوغای کارشناسان رمزارز و پیشگوهای بازار رمزارز را مدام خواهید دید. طوفان هیجان و اضطرابی مدام که در اوج افزایش تورم و ضعیف شدن دارایی‌های کلاسیک مردم را می‌بلعد.
اما حقیقت این است که شما هرگز از هیچ ماراتونی جا نمانده‌اید و این جمله‌ها فقط تبلیغات سودجویان و کلاه‌برداران بازار رمزارز است که هر روز یک قربانی جدید صید می‌کنند. حقیقت این است که هیچ سرما‌یه‌ای یک شبه یا با مدام رفرش کردن صفحه گوشی‌موبایل عاید آدم‌های دنیای تکنولوژی نمی‌شود. جالب‌تر از آن باید باور کنیم اینجا در دنیای رمزارزها و دارایی‌های دیجیتال قرار نیست یه هیچ شرکت یا فردی اعتماد کنید و رمز ولت خود را به آن‌ها بدهید.
هر جایی که پول و دارایی وجود دارد، در خوشبینانه‌ترین حالت اگر نگوییم قطعا، احتمالا کلاه‌بردار و سارقی هم حضور دارد. حالا اگر قرار است وارد سرمایهگذاری در دنیایی غیر از دارایی‌های کلاسیک مثل طلا، سکه، ارز یا مسکن شویم، چاره‌ای نیست مگر آگاهی از خطرات این دنیای طلایی و پر زرق و برق.
با کاشتن سکه پولدار نخواهید شد
همان‌طور که با سرمایهگذاری در طلا و سکه، درصدی از خطر پذیری وجود دارد این خطر، سرمایهگذاری در رمزارزها را هم تهدید می‌کند، پس هیچوقت خطابه‌های پرانرژی و مستمر درباره سرمایهگذاری با سود ثابت در رمزارزها، باور پذیر نیست. حالا صاحبان پروژه‌های پانزی، اسکم و کلاهبرداری همه تلاش خود را می‌کنند که بزرگترین ماهی را از آب گل‌آلود عدم آگاهی کاربران فضای رمزارز بگیرند.
این در حالی است که به قول «امید علوی» عضو انجمن بلاکچین ایران «با کاشتن سکه‌هایتان زیر درخت پولدار نخواهید شد.» او به دیجیاتو می‌گوید سرمایهگذاری در حوزه رمزارز خطرهای خاص خود را دارد: «اگر آگاهی و دانش کافی ندارید، بعد از مطالعه فقط از طریق پلتفرم‌های امن و معتبر و آن هم در حوزه رمزارزهای با اصالت سرمایهگذاری کنید. هیچ فردی در این حوزه یک شبه و ناگهانی تبدیل به فردی ثروت‌مند نشده، اما تعداد افرادی که یک شبه به دلیل عدم آگاهی، همه دارایی خود را از دست داده‌اند کم نیست.»
دروغ‌های گوبلزی و استفاده از ضعف آگاهی مردم ساده‌ترین و اولین راهی است که کلاه‌برداران حوزه رمزارز برای به دام انداختن صید خود از آن استفاده می‌کنند. متاسفانه پذیرش چنین دروغ‌هایی بیشتر در گروه افرادی است که اطلاعات فنی اندکی نسبت به رمزارزها دارند. یکی از نکات قابل‌توجه درباره این پروژه‌های کلاهبرداری نداشتن پایگاه جدی و قابل‌اعتماد در کشورهای توسعه‌یافته است. ماجرا از این قرار است که آسیب‌های اقتصاد و تورم افسار گسیخته جامعه را مدام به سمت یک شبه پولدار شدن سوق می‌دهد.
سرقت هویت تا مالباختگی
مبلغان برخی از اپلیکیشن‌های استخراج رمز ارز تاکید دارند که کافی است، فقط یک‌بار در ۲۴ ساعت روی علامتی مشخص در فضای اپلیکیشن صربه بزنید و اعلام حضور کنید. پیشنهاد برخی هم این است که اپلیکیشن را باز نگه داشته و مدام صفحه گوشی را رفرش کنید تا امتیاز بیشتری بگیرید. همه کاربران این بستر اما ایمان دارند یک روز ارز دیجیتالشان از بیت‌کوین پیشی خواهد گرفت. همان روز است که قدیمی‌ها پول هنگفتی به جیب می‌زنند و میلیاردر خواهند شد. یکی از افرادی که این اپلیکیشن‌ها را نصب کرده و هفته‌ها به صورت مداوم در حال به روزرسانی آن بود به دیجیاتو گفت: «روز اول که اپلیکیشن را نصب کردم هیچ پولی پرداخت نکردم. نصب این اپلیکیشن هیچ خطری برای من نداشت. فقط احراز هویت شدم و مشخصات هویتی خود را وارد کردم تا بتوانم از آن استفاده کنم.»
در حالی که خشم و عصبانیت را به خوبی می‌شد از صدای «حسام» تشخیص داد به روزی اشاره کرد که قرار بود رقم چندین میلیونی حاصل از نصب اپلیکیشن را نقد کند. تیم پشتبانی از او خواسته یک دهم دارایی به دست آمده، یعنی معادل ۱۰۰۰ دلار را به عنوان هزینه تراکنش و جابجایی به شماره حسابی واریز کند تا مابقی پولی که با ضربه زدن به صائقه روی اپلیکیشن به دست آورده به حسابش واریز شود. اما در نهایت نه تنها پولی به حساب او واریز شد، بلکه ۱۰۰۰ دلار هم برای به دست آوردن هیچ از دست داد.
این روش یکی از چندین و چند روش کلاهبرداری است. کاربر زمانی به خود می‌آید که دیگر نه تنها مشخصات هویتی او مورد سواستفاده قرار گرفته، بلکه تبدیل به مالباخته‌ای شده که هیچ راهی برای بازگرداندن پول خود ندارد. در چنین شرایطی از همان ابتدا جریان مالباختگی در حال شکل‌گیری بوده است. کاربر اطلاعات هویتی را با رضایت در دسترس قرار داده و با نصب اپلیکیشن گاهی امکام دسترسی به بخش‌های مختلف گوشی هوشمند خود را به پشتیبانی اپلیکیشن داده است.
هیچ سرمایهگذاری بدون خطر نیست
به گفته علوی، این روش کلاهبرداری رمزارز بسیار رایج است. از همین رو کافی است پیش از اعتماد به افرادی که در اینباره تبلیغ می‌کنند با جست‌جو در اینترنت، پس‌زمینه موجود را جست‌وجو کنند. مقاله‌های مربوط به رمزارز پیشنهادی را مطالعه کنند و در نهایت اگر اطمینان کامل درباره پروژه کسب کردند با مبالغ اندک شروع به سرمایهگذاری کنند. موضوعی که در این حوزه نباید از آن غافل شد، اعتبار جهانی پروژه یا رمزارزی است که قصد سرمایهگذاری در آن را دارید.
او در ادامه توضیحات خود با تاکید بر اینکه وعده‌های عجیب و وسوسه‌انگیز و پرداخت سود ثابت از سرمایهگذاری به هیچ عنوان قابل اعتماد نیستند، گفت: «تنها نهادی که امکان پرداخت سود ثابت و بدون خطرپذیری به افراد را دارد، بانک است. هیچ سرمایهگذاری بدون خطر نیست و سود و زیان به شکل متناسب در هر سرمایهگذاری وجود دارد. بنابراین اگر قول پرداخت سود ثابت و مستمر به کاربران داده شد، احتمال کلاهبرداری بسیار بسیار افزایش پیدا خواهد کرد.»
علوی که پروژه‌های کلاهبرداری متعددی را پیگیری کرده در پاسخ به این سوال که در مقابل چنین حجمی از کلاهبرداری چه باید کرد و راهکار چیست؟ با اشاره به ضعف قانون در حوزه جرایم سایبری گفت: «یکی از مشکلات اساسی ما نوپایی حوزه رمزارز و دارایی‌های دیجیتال در کشور و به دنبال آن نداشتن قوانین بازدارنده کافی است. رگولاتوری و قانون‌گذاری است. در حال حاضر به دلیل نبود قوانین بازدارنده حتی پلیس فتا هم تا قبل شکایت خصوصی امکان ورود را ندارد. اغلب موارد هم افراد بعد از اینکه دارایی قابل توجهی را از دست می‌دهند اقدام به شکایت می‌کنند. از همین رو تاکید بر پیشگیری با ارائه آموزش و تنظیم قوانین بازدارنده است.»
عضو انجمن بلاکچین ایران با اشاره به وجود آمارهایی مبنی بر سرمایهگذاری ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر از ایرانیان در حوزه رمزارز این موضوع را به تیغ دولبه‌ای تشبیه کرد و گفت: «آموزش و آگاهی رسانی توسط رسانه‌های دولتی و خصوصی یکی از مهم‌ترین عوامل آمادگی ذهن جامعه در مقابل وجود خطرات و کلاه‌برداران است. به هر روی مقدار قابل توجهی از سرمایه کشور وارد این حوزه شده و انکار این موضوع نتیجه‌ای ندارد. از همین رو انجمن بلاکچین با اعلام آمادگی خود برای همکاری با نهادهای مسئول و قانون‌گذار در تلاش برای ایجاد مسیری امن در این حوزه است.»
دامی که روی احساسات مردم پهن شده
«احسان قاضی زاده»، همبنیانگذار صرافی اکسیر نیز دوران اوج قیمت بیت‌کوین را زمان فعالیت بیشتر کلاه‌بردارها دانسته و در اینباره به دیجیاتو گفت: «موج‌سواری کلاه‌بردارها و بیان موضوعاتی تحت این عنوان که در حال حاضر بیت‌کوین گران است و امکان خرید آن وجود ندارد و بهتر است از رمزارزهای دیگر استفاده کنید یکی از روش‌های حمله کلاه‌بردارها است. این در حالی است که با وجود دشواری شناخت و سرمایهگذاری رمزارازها، پیشنهاد می‌شود مردم عادی روی پروژه‌های معتبر سرمایهگذاری کنند و تحت تاثیر اخبار اشتباه قرا نگیرند.»
به گفته قاضی زاده، کلاه‌بردارها از جریان احساسی مردم سواستفاده کرده و با بیان اینکه از سرمایهگذاری در رمزارزهای معمول جامانده‌اید و حالا وقت ورود به دنیای رمزارزهای کمترشناخته شده است، دام خود را پهن می‌کنند: «این در حالی است که هرگز برای سرمایهگذاری در رمزارزهای معتبر و جهان‌روا مثل بیت‌کوین دیر نیست. افراد می‌توانند با کمترین سرمایه‌گذایر ممکن حتی با پرداخت مبلغ ۵۰ هزار تومان بیت‌کوین بخرند و هرگز تصور نکنند زمان سرمایهگذاری در چنین رمزارزهایی به پایان رسیده است.»
در حقیقت به بیان ساده‌تر اسکم به این معنی است که فرد ادعای بزرگ و دور از منطق می‌کند. ادعایی که نه با قواعد باورپذیر همراستا است و نه اعتماد افراد را به خود جلب می‌کند. گاهی بررسی معمول اطلاعات و داده‌های دردسترس به شکلی پیش می‌رود که نتیجه‌بخش بودن اطلاعات کاملا بعید و دور از ذهن است. اجرای چنین پروژه ای ممکن نیست و دور از ذهن به نظر می‌رسد. از همین رو است که توصیه کارشناسان باور نکردن وعده‌های بزرگ و دور از منطق است.
همبنیانگذار صرافی دیجیتال اکسیر همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود می‌گوید در دنیای رمز ارزها هیچ نوع اظهار نظر قطعی وجود ندارد: «هر پروژه‌ای را باید بر اساس شاخص‌های مستقل مورد بررسی قرارداد و نمی‌توان اعلام کرد که در نهایت یک رمزارز کلاه برداری ، پانزی و یا مشکل‌دار محسوب می‌شود یا خیر. در دنیای کریپتو امکان اظهار نظر قطعی وجود ندارد. متاسفانه در حال حاضر هم به شکل زیرکانه‌ای برخی از این پروژه‌ها در تبلیغات خود مدعی شده‌اند که صرفا با نصب اپلیکیشن می‌توانید با هر نوبت باز کردن اپلیکیشن مقداری رمزارز استخراج کنید.»
از رویای ثروت تا دانش ثروت
بزنگاه توجه به سواد مالی شاید همین لحظه‌هایی باشد که جامعه با ابراز نگرانی نسبت به غرق شدن در فقر بیشتر سرمایه خود را به هر حوزه‌ای وارد می‌کند.رمزارز اگرچه حوزه‌ای بسیار جذاب و سودآور است اما به همان اندازه که امکان توسعه مالی را ممکن می‌کند، حرکت چشم بسته در مسیر آن امکان شکست مالی را هر لحظه بیشتر و پررنگ‌تر می‌کند. نقش بخش خصوصی فعال در این حوزه، نهادهای قانون‌گذار، قوه قضائیه و رسانه‌ها برای مدیریت این مسیر بسیار روشن است. این در حالی است که تازه‌واردان به دنیای نوین رمزارزها باید در راستای آگاهی بیشتر رویای یک شبه پولدار شدن را فراموش کنند.
