«معجزه آبخیزداری»| تأمین 45 درصد منابع آب ایران با جنگل‌های زاگرس/ چرا طرح‌های آبخیزداری در جنگل‌های زاگرس باید در اولویت باشد؟

– اخبار اقتصادی –

به گزارش خبرگزاری تسنیم، «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ جنگل‌های زاگرس بخش وسیعی از نوار غربی ایران را در برداشته و علی‌رغم تخریب زیاد و گسترده، حدود 5 و نیم هکتار آن باقی مانده است. طبق آمار، 70 درصد از گونه‌های جنگلی زاگرس شامل بلوط‌ها می‌شود که در 12 استان کشور پراکنده شده است. این جنگل‌ها بر اساس مطالعات پالینولوژی (علمی که به مطالعه گرده‌های گیاهان دانه‌دار و هاگ‌های گیاهان با تولید مثل جنسی و دیگر عناصر می‌پردازد) در حدود 14 تا 15 هزار سال قبل با درختان پراکنده بلوط و بنه تشکیل شده است. بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل‌های زاگرس، 2 هزار و 372 گونه گیاهی شناسایی شده است. جنگل‌های متراکم و نیمه متراکم بلوط از پنج هزار سال پیش در زاگرس ایجاد شده و محل زیست 61 گونه پستاندار، 27 گونه ماهی، 167 گونه پرنده و 37 گونه خزنده است.

** تأمین 45 درصد منابع آب ایران با جنگل‌های زاگرس

جنگل‌های زاگرس نقش مهمی در پایداری محیط، کشاورزی و زندگی نیمی از جمعیت ایران ایفا می‌کند. دلیل این امر، نقش کلیدی این جنگل‌ها در کنترل فرسایش، بیابان‌زایی، آلودگی هوا و معیشت ساکنین محلی است. از همه مهم‌تر، حدود 45 درصد منابع آب ایران از این منطقه تأمین می‌شود. با این وجود، وضعیت تخریب و تغییر کاربری این جنگل‌ها و پیامدهای آن رقّت‌بار است. برای نمونه به دلیل تخریب جنگل در اراضی مارنی و حوزه‌های شهری ایلام، کوهدشت و بخش‌هایی از استان‌های کرمانشاه و خوزستان، بارندگی‌های بهار سال 1395 و 1398، موجب تلفات انسانی به همراه از بین رفتن میلیون‌ها تُن خاک ارزشمند و نیز خسارات به اراضی کشاورزی و تأسیسات شهری و اماکن مسکونی شد.

** مقابله با ریزگرد و سیل، جنوب غرب کشور با احیای جنگل های زاگرس

بی شک بدون حفظ باقی مانده جنگل های زاگرس مهار پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی از جمله سیل، فرسایش، رسوب و ریزگرد غیرممکن است و با روند فعلی تخریب این جنگل ها دامنه بیابانی شدن منطقه زاگرس گسترش خواهد یافت. دلیل این امر صرفا به محروم شدن از مزایای معمولی یک جنگل نیست، بلکه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی نیز باز می گردد. گسترش طولی جنگل های زاگرس که عمود بر جهت غالب جریانات جوی است و نقش قابل توجهی در کنترل پدیده ریزگرد دارد. علاوه بر این، غالب جنگل های زاگرس بر روی سازندهای زمین شناسی مارنی با نسبت های زیاد رس و سیلت و کانی های حساس به انحلال و لغزش و در نتیجه توان بالای رسوب قرار دارند. به همین دلیل با نابودی این جنگل ها، ذرات رس و سیلت می تواند کانون ریزگرد و منشا سیل و رسوب باشد.

** تغییر کاربری؛ عامل مهم تخریب جنگل های زاگرس

تغییر کاربری و تبدیل جنگل ها به دیمزارها از بدترین اقدامات بشری در تغییر اکوسیستم و یکی از عوامل اصلی تخریب جنگل های زاگرس می باشد. بر اساس نتایج پژوهش های مختلف این روند موجب آسیب جدی به ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک جنگل می شود که در منطقه زاگرس به دلیل توسعه اراضی دیم کشاورزی نمود بیشتری دارد. توسعه اراضی دیم کشاورزی در منطقه زاگرس به بهای نابودی جنگل ها و مراتع میسر شده و به دلیل فراوانی تراکتور در محیط های روستایی به همراه فعالیت های غیرکشاورزی (شبکه های گاز، راه و معدن) و نیز خلا ایفای موثر نقش حفاظتی ادارات مسئول با شتاب بیشتری ادامه دارد.

حاصل این تخریب و تغییر کاربری در مرحله نخست فرسایش های سطحی، خندقی، تونلی و لغزشی و نهایتا سیل و کم آبی شدید به همراه تشکیل کانون های محلی ریزگرد است. شخم غلط و نادرست در نواحی زاگرس به شکل موازی شیب انجام می شود که موجب تولید رسوب، هدر رفت مواد غذایی خاک و آلودگی آب های سطحی می شود.

** جنگل های زاگرس؛ اولویت طرح های آبخیزداری باشد

با توجه به اهمیت فراوان جنگل های زاگرس در تأمین آب و همچنین سیلخیز بودن حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان و تخریب گسترده این جنگل ها، انجام عملیات آبخیزداری و مدیریت جامع آب، هوا، پوشش گیاهی و خاک در این حوزه آبخیز از اهمیت فراوانی برخوردار است و باید این مسائل در اولویت واقع شود.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

«معجزه آبخیزداری»|آبخیزداری محور توسعه روستایی/ درخواست های متعدد کشاورزان برای آبخیزداری و آبخوانداری«معجزه آبخیزداری»|110 میلیون هکتار اراضی در معرض بیابانی شدن/ آبخیزداری راهکار بیابانزدایی است«معجزه آبخیزداری»|ماجرای پر آب شدن قنات باغات آستان حضرت معصومه قم با آبخیزداری«معجزه آبخیزداری»|قنات و ارتقای سرمایه اجتماعی«معجزه آبخیزداری»|آمار توزیع سیلاب در حوزه های آبخیز/ حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان رتبه نخست را دارد«معجزه آبخیزداری»|گذر از بحران آب و خشکسالی در کالیفرنیای آمریکا با آبخیزداری و کنترل سیلاب«معجزه آبخیزداری»|توصیه های مهم رهبر معظم انقلاب نسبت به آب خوزستان/ آبخیزداری باید با جدیت و قوت دنبال شود«معجزه آبخیزداری»|مدیریت جامع حوزه آبخیز؛ مهمترین راهکار غلبه بر تنش آبی استان خوزستان«معجزه آبخیزداری»|تنش‌های آبی خوزستان نتیجه بی‌توجهی به آبخیزداری است«معجزه آبخیزداری»|ضرورت توجه به آبخیزداری و آبخوانداری در دولت سیزدهم«معجزه آبخیزداری»| 15 راهکار برای افزایش تاب آوری بخش کشاورزی در مقابل سیل«معجزه آبخیزداری»|گوش شنوایی برای تصویب قانون مدیریت جامع حوزه آبخیز وجود ندارد«معجزه آبخیزداری»|آبخیزداری؛ مطمئن ترین شیوه برای مدیریت پایدار سرزمین«معجزه آبخیزداری»|تأمین آب شرب از مه فقط با 500 هزار تومان/ افزایش تاب آوری آبخیزنشینان با استحصال آب از رطوبت هوا«معجزه آبخیزداری»|قنات؛ فناوری اصیل ایرانی برای مقابله با خشکسالی/ لزوم توجه به احیا و مرمت قنوات«معجزه آبخیزداری»|کشاورزی در کویر با فناوری ارزان قیمت استحصال آب از مه و شبنم«معجزه آبخیزداری»|جمع آوری آب باران؛ راهی مطمئن و کم هزینه برای مقابله با خشکسالی و سیل«معجزه آبخیزداری»|وضعیت بحرانی فرسایش خاک در ایران/ راهکار پیشگیری از کاهش حاصلخیزی خاک چیست؟«معجزه آبخیزداری»|سوء مدیریت آب؛ عامل اصلی وقوع بلایا و مخاطرات طبیعی/ آبخیزداری راه علاج است

انتهای پیام/