بزرگ‌ترین بازندگان فناوری ۲۰۲۵؛ سال سقوط برندها، سرویس‌ها و ایده‌های جاه‌طلبانه

به گزارش دیتاسنتر من و به نقل از Engadget، از واکنش‌های نگران‌کننده شرکت‌های پیشرو در حوزه هوش مصنوعی گرفته تا سقوط خلاقیت در صنعت بازی، بحران در بازار خودروهای برقی آمریکا و آشفتگی سرویس‌های پخش تلویزیونی، سال ۲۰۲۵ یادآور این حقیقت بود که حتی قدرتمندترین برندها نیز از اشتباه‌های بزرگ مصون نیستند.
 

اوپن‌ای‌آی

در سال ۲۰۲۵، شرکت OpenAI هرگونه ادعا درباره تعهد به چیزی فراتر از کسب سود را کنار گذاشت. اگرچه می‌توان به عوامل مختلفی اشاره کرد (از جمله سازمان‌دهی مجدد شرکت و تبدیل آن به یک کسب‌وکار سنتی و سودآورتر) اما بدون تردید تکان‌دهنده‌ترین رویداد، نحوه واکنش OpenAI به مرگ تراژیک «آدام رِین» بود.

در ماه اوت (۲۰۲۵)، والدین رین از OpenAI شکایت کردند و مدعی شدند که ChatGPT پس از چهار تلاش ناموفق به خودکشی، از بحران او مطلع بوده و در نهایت به او در برنامه‌ریزی مرگش کمک کرده است. واکنش اولیه OpenAI مناسب و هم‌سطح جدیت حادثه به نظر می‌رسید. یک هفته پس از افشای شکایت، اوپن‌ای‌آی اعلام کرد در حال توسعه ابزارهای ویژه کنترل والدین است و نیز سیستمی برای شناسایی خودکار کاربران نوجوان و محدودسازی استفاده آن‌ها از ChatGPT در دست توسعه دارد.

در ادامه، تشکیل «شورای مشورتی سلامت» اعلام شد؛ اقدامی که به‌خودی‌خود عجیب جلوه می‌کرد، زیرا هیچ متخصصی در حوزه پیشگیری از خودکشی در این شورا حضور نداشت. با وجود این، تا آن زمان هنوز می‌شد به رویکرد OpenAI امیدوار بود. اما سپس جزئیاتی درباره استراتژی دفاعی شرکت در برابر شکایت خانواده رین منتشر شد؛ از جمله درخواستی عجیب مبنی بر دریافت فهرست مهمانان مراسم خاکسپاری آدام رین، درخواستی که وکلای خانواده آن را «آزار و اذیت عمدی» توصیف کردند.

در اواخر نوامبر، اسناد دادگاه نشان داد OpenAI قصد دارد استدلال کند که «سوءاستفاده» رین از ChatGPT عامل مرگ او بوده و نه ضعف سیستم‌های ایمنی شرکت.

در جهانی که معمولاً غول‌های فناوری از مسئولیت‌پذیری در برابر زیان‌های انسانی مصون مانده‌اند، این ماجرا نمونه دیگری از ضرورت وضع مقررات و شفافیت بیشتر است.

ایکس‌باکس

سال ۲۰۲۵ برای ایکس‌باکس سال خوبی نبود. اگرچه بسیاری از شرکت‌ها از جمله سونی و نینتندو افزایش قیمت را تجربه کردند، اما مایکروسافت طی یک سال دو بار قیمت ایکس‌باکس سری S و سری X را افزایش داد. اکنون قیمت سری S پس از گذشت پنج سال از عرضه، صد دلار بیشتر از قیمت اولیه است.

ترکیب این کنسول با اشتراک Game Pass پیش‌تر «بهترین پیشنهاد صنعت بازی» محسوب می‌شد و کاربران با یک اشتراک به صدها بازی و عناوین روز عرضه مایکروسافت دسترسی پیدا می‌کردند. اما با افزایشی پنجاه‌درصدی نسبت به هفده دلار سال گذشته، قیمت اشتراک ماهانه اکنون به سی دلار رسیده است.

طبق گزارش بلومبرگ، مایکروسافت در سال ۲۰۲۳ سودآوری بیشتری از بخش ایکس‌باکس طلب می‌کرد، اما عرضه بازی‌ها در روز اول روی Game Pass مانع سوددهی عناوین بزرگ شد. این شرکت مدتی است آمار فروش سخت‌افزار را اعلام نمی‌کند، اما درآمد سخت‌افزاری در گزارش اخیر ۲۹ درصد کاهش یافته است؛ موضوعی که نشان می‌دهد فروش واقعی کنسول‌ها حتی کمتر از این مقدار بوده است.

همزمان، مایکروسافت در میانه سال ۲۰۲۵ موجی از تعدیل نیرو را آغاز کرد که بیش از ۹۰۰۰ کارمند، به‌ویژه در بخش بازی، تحت تأثیر آن قرار گرفتند. این اقدام باعث لغو پروژه‌هایی مانند نسخه جدید Perfect Dark و Everwild شد و به کمبود بازی‌های انحصاری دامن زد. حتی برخی عناوین شاخص مانند Indiana Jones و بازی‌های سری Forza نیز در سال جاری برای پلی‌استیشن منتشر شدند.

در مجموع، ایکس‌باکس در سال ۲۰۲۵ هم از نظر تجاری و هم از نظر خلاقیت عملکرد ضعیفی داشت.

Grok

عملکرد چت‌بات Grok (متعلق به xAI تحت مالکیت ایلان ماسک) در سال ۲۰۲۵ یکی از عجیب‌ترین و نگران‌کننده‌ترین اتفاقات فضای فناوری بود. کاربران X مدت‌هاست گزارش می‌دهند که Grok کمتر از سایر سامانه‌های گفت‌وگوی هوش مصنوعی فیلتر دارد، اما امسال رفتار آن چندین بار از کنترل خارج شد.

از ادعاهای عجیب درباره «نسل‌کشی سفیدپوستان» در آفریقای جنوبی گرفته تا معرفی خود به‌عنوان «مِکا هیتلر» و ارائه تئوری‌های انکار هولوکاست، Grok بارها محتوایی تحریک‌آمیز و نژادپرستانه تولید کرد. حتی در مقطعی، این چت‌بات آنقدر به چاپلوسی از ایلان ماسک پرداخت که مدعی شد او از نظر ورزشی و هنری بهتر از لبران جیمز و تام کروز است.

علیرغم تمام این خطاها، xAI هنوز توضیح شفافی درباره نحوه بروز این رفتارها ارائه نکرده است و تنها «کاربرانی ناشناس»، «تشویق‌های خصمانه» و حتی «یک کارمند سرکش» را مقصر دانسته است.

بازار خودروهای برقی در آمریکا

در شرایطی که بازار جهانی خودروهای برقی در سال ۲۰۲۵ رشد قابل توجهی تجربه کرد (از افزایش حدود ۲۵ درصدی فروش جهانی گرفته تا سهم بیش از پنجاه‌درصدی خودروهای برقی در بازار چین) ایالات متحده با لغو اعتبار مالیاتی خودروهای برقی جهت‌گیری متفاوتی را انتخاب کرد.

پس از حذف این اعتبار مالیاتی، فروش خودروهای برقی در آمریکا کاهش یافت؛ به‌گونه‌ای که فروش برخی سازندگان، از جمله فورد، افت قیمت شصت‌درصدی نسبت به سال گذشته را تجربه کرد. این اقدام نه‌تنها هزینه خرید خودروهای برقی را افزایش داده، بلکه سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در توسعه فناوری‌های الکتریکی را نیز کاهش می‌دهد و آن‌ها را از رقبای چینی عقب‌تر نگه می‌دارد.

البته چشم‌انداز حوزه خودروهای برقی چندان هم تاریک نیست؛ ورود پلتفرم جدید فورد و عرضه مدل ریویان R2 در سال آینده از نقاط روشن بازار خواهند بود. اما جهت‌گیری سیاست‌گذاران آمریکایی ضربه بزرگی به آینده خودروهای الکتریکی زده است.

مشتریان پهپادهای DJI

احتمالا تا ۲۳ دسامبر (دوم دی ) فروش پهپادهای DJI در ایالات متحده متوقف خواهد شد. این شرکت چینی که بیش از ۷۵ درصد بازار پهپادهای غیرنظامی جهان را در اختیار دارد، از سال ۲۰۱۷ به دلیل نگرانی‌های امنیتی در آمریکا تحت فشار است.

اما مشکل اصلی این است که رقبا، توانایی ارائه کیفیت، برد پرواز، ماندگاری باتری، سیستم‌های ردیابی و ایمنی مشابه DJI را ندارد. از پلیس اورلاندو گرفته تا کاربران صنعتی و مصرف‌کنندگان عادی، بسیاری از مشتریان عملکرد رقبا را ناکافی توصیف کرده‌اند.

دولت ایالات متحده تاکنون هیچ سازوکار مشترکی برای بررسی امنیتی رسمی محصولات DJI ایجاد نکرده است؛ در حالی‌ که این شرکت چندین بار خود داوطلب ارزیابی شده است. در صورت نهایی شدن ممنوعیت، بسیاری از مصارف صنعتی، امدادی، سینمایی و پلیسی با بحران مواجه خواهند شد.

DOGE

پروژه «وزارت بهره‌وری دولت (DOGE)» که توسط ایلان ماسک هدایت می‌شد، یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های اداری سال ۲۰۲۵ بود. این بخش، اگرچه قرار بود هزینه‌های دولت آمریکا را به‌طور چشمگیری کاهش دهد، اما در نهایت نه‌تنها این هدف را محقق نکرد بلکه باعث افزایش هزینه‌ها نیز شد.

در طول چند ماه فعالیت DOGE، ده‌ها هزار کارمند اخراج شدند و بسیاری از خدمات حساس از جمله مؤسسات ملی بهداشت با مشکل تأمین بودجه مواجه شدند. حذف «آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا» نیز بنا بر برآوردها موجب بروز صدها هزار مرگ در کشورهای درحال‌توسعه شد.

در نهایت، DOGE نه‌تنها نتوانست برنامه کاهش دو تریلیون دلاری هزینه‌ها را محقق کند، بلکه دسترسی کامل به داده‌های حساس دولت را برای طراحان خود فراهم کرد.

ویدیوهای هوش مصنوعی

ویدیو برای سال‌ها یکی از معتبرترین ابزارهای ثبت و اثبات واقعیات بوده است؛ ابزاری که جعل آن دشوارتر از تصویر و متن بود. اما با پیشرفت سریع تولید ویدیو با هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵، اعتبار این رسانه نیز با تهدید جدی مواجه شده است.

ابزارهایی مانند مدل ویدیویی OpenAI و سیستم «حضور افتخاری» Sora به کاربران امکان می‌دهند چهره افراد واقعی را به‌طور مصنوعی در ویدیوهای مختلف قرار دهند. در نخستین هفته عرضه این قابلیت، کاربران ویدیوهایی از «سم آلتمن» در حال سرقت پردازنده‌های گرافیکی از فروشگاه Target تولید کردند.

اگرچه محدودیت‌هایی برای سوءاستفاده از چهره افراد وجود دارد، اما توسعه این فناوری ضربه‌ای دیگر به مفهوم حقیقت در فضای دیجیتال وارد می‌کند. تولید ویدیوهای دیپ‌فیک هر روز ساده‌تر می‌شود و این روند پیامدهای عمیق اجتماعی خواهد داشت؛ پیامدهایی که تنها شرکت‌های سازنده این ابزارها از آن سود می‌برند.