هوش در زمین دوبار تکامل یافت: پرندگان و پستانداران راه‌های جداگانه‌ای پیموده‌اند

مطالعات تازه‌ای که در مجله Science منتشر شده‌اند، شواهد قوی ارائه می‌دهند که پرندگان و پستانداران مغزهایی با مدارهای عصبی پیچیده را به‌طور مستقل از هم تکامل داده‌اند.

به گزارش دیتاسنتر من و به نقل از وایرد، این یافته‌ها چالشی جدی برای نظریه‌ای هستند که ادعا می‌کرد هوش در مهره‌داران تنها یک‌بار و از طریق اجداد مشترک شکل گرفته است.

پرندگان با وجود مغزهای کوچک‌تر و بدون ساختارهایی مانند نئوکورتکس پستانداران، توانایی‌های شناختی پیچیده‌ای از خود نشان می‌دهند؛ از جمله برنامه‌ریزی، شمارش، ابزارسازی و به خاطر سپردن مکان هزاران دانه. این در حالی است که ساختار مغز آن‌ها کاملاً متفاوت با مغز پستانداران است.

تحقیقات جدید از روش‌های نوینی مانند توالی‌یابی RNA در سطح تک‌سلولی استفاده کرده‌اند تا از مراحل ابتدایی رشد مغز تا ساختار نهایی آن را در پرندگان، پستانداران و خزندگان پیگیری کنند. نتایج نشان می‌دهد که اگرچه مدارهای عصبی نهایی در پرندگان و پستانداران مشابه‌اند، اما از مسیرهای رشد و سلول‌های متفاوتی تشکیل شده‌اند. این یعنی دو خط تکاملی مجزا به نتایج کارکردی مشابه رسیده‌اند—نمونه‌ای از تکامل همگرا.

 

این پژوهش‌ها نه تنها اختلاف تاریخی میان دو دیدگاه قدیمی (کارتن و پوئِیِس) را تا حدی روشن می‌کنند، بلکه دیدگاه ما نسبت به هوش را هم تغییر می‌دهند: هوش یک “راه‌حل نهایی” نیست، بلکه می‌تواند بارها و در گونه‌های مختلف تکامل یابد. حتی در مهره‌داران، محدودیت‌هایی در ساخت مغزهای هوشمند وجود دارد، اما تنوع در مسیرهای بیولوژیکی نشان می‌دهد که طبیعت برای حل مسئله “هوشمندی”، چندین راه پیدا کرده است.

جالب‌تر اینکه چنین پژوهش‌هایی ممکن است حتی در توسعه هوش مصنوعی نیز الهام‌بخش باشند. آیا می‌توان AI‌ی ساخت که مثل پرندگان فکر کند؟ شاید شناخت هوش پرندگان راهی نو برای تفکر فراتر از چارچوب انسان‌محور در توسعه هوش مصنوعی باشد.