ریزپلاستیک‌ها در شریان اصلی گردن؛ هشدار دانشمندان درباره خطر سکته مغزی

بر اساس پژوهش جدیدی که در نشست انجمن قلب آمریکا در بالتیمور ارائه شد، این تفاوت به‌ویژه در افرادی که دچار سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا، به بیان دیگر سکته مغزی خفیف، شده بودند آشکارتر بود.

این ذرات ریز میکرو و نانو‌پلاستیک در فرایندهای صنعتی تولید می‌شوند یا در اثر تجزیه زباله‌های پلاستیکی بزرگ‌تر در محیط زیست، مانند اقیانوس‌ها و خاک، به‌ وجود می‌آیند.

پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که این ذرات به‌طور گسترده‌ پخش می‌شوند و در محیط زیست باقی می‌مانند، و قادرند به سلول‌ها و بافت‌های موجودات زنده نفوذ کنند.

راس کلارک، یکی از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه نیومکزیکو، گفت: «طی سال‌ها، این پلاستیک‌ها تجزیه می‌شوند، با خاک و آب ترکیب می‌شوند، و می‌توانند در زنجیره غذایی انباشته شوند.»

کلارک توضیح داد: «بسیاری از مردم فکر می‌کنند که میکرو و نانوپلاستیک‌ها عمدتا از استفاده از ظروف پلاستیکی، تخته‌های خردکن، بسته‌بندی‌، بطری‌های آب، و سایر اقلام پلاستیکی ناشی می‌شوند. اما منبع اصلی آن‌ها غذا و آبی است که می‌خوریم و می‌نوشیم.»

پژوهش قبلی در سال ۲۰۲۴ نیز نشان داد که ذرات پلاستیکی در بدن برخی افراد که برای برداشتن رسوب شریان کاروتید تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، بدون بروز هرگونه علامتی تجمع کرده بود.

اکنون پژوهشگران گمان می‌کنند که ذرات پلاستیکی موجود در تجمع رسوب شریان کاروتید ممکن است علائمی مانند سکته مغزی، سکته مغزی خفیف یا نابینایی موقت ایجاد کنند.

پژوهش اخیر وضعیت شرکت‌کنندگان مطالعه قبلی را پیگیری کرد و میزان میکرو و نانوپلاستیک‌ها در شریان‌های کاروتید سه گروه را مقایسه کردند: افراد با شریان‌های سالم؛ کسانی که رسوب داشتند ولی علائمی نداشتند؛ و افرادی که به‌دلیل تجمع رسوب دچار علائم شده بودند.

دانشمندان گفتند: «افرادی که در رسوب شریان کاروتید آن‌ها میکرو و نانوپلاستیک وجود داشت به میزان قابل‌توجهی بیشتر در معرض مرگ یا حمله قلبی یا سکته مغزی غیرکشنده قرار داشتند.»

دانشمندان همچنین رسوب‌های با میزان پایین و بالای پلاستیک را میان این شرکت‌کنندگان مقایسه کردند تا آثار ذرات بسیار ریز پلاستیک بر نشانگرهای التهاب را ارزیابی کنند.

آن‌ها دریافتند که غلظت ذرات پلاستیک در رسوب شریان‌های کاروتید افراد بدون علامت ۱۶ برابر بیشتر از میزان یافت‌شده در دیواره شریان‌ اهداکنندگان فوت‌شده همسن بود که دچار تجمع رسوب نبودند.

پژوهشگران همچنین دریافتند که غلظت پلاستیک در رسوب [شریان] افرادی که دچار سکته مغزی، سکته مغزی خفیف یا از دست دادن موقت بینایی به‌دلیل انسداد جریان خون به شبکیه شده بودند، بیش از ۵۰ برابر بالاتر از نمونه‌های بافتی اهداکنندگان فوت‌شده همسن بود.

با این حال، هیچ ارتباطی بین سطح میکرو و نانوپلاستیک‌ها با نشانه‌های التهاب ناگهانی یافت نشد.

کلارک گفت: «این یافته‌ها نشان می‌دهد که آثار زیست‌شناختی میکرو و نانوپلاستیک‌ها بر رسوب‌های چربی پیچیده‌تر و ظریف‌تر از آن است که صرفا موجب بروز التهاب ناگهانی شوند.»

هرچند این یافته‌ها نشان نمی‌دهند که وجود پلاستیک در رسوب علت بروز علائم بوده است، پژوهشگران گمان می‌کنند که این ذرات بسیار ریز پلاستیک ممکن است نشانه‌ یک مشکل سلامت دیگر باشد که در پسِ این علائم شریان کاروتید قرار دارد.

کارن ال. فیوری، متخصص اعصاب عروقی از دانشگاه براون که در این پژوهش نقشی نداشته است، گفت: «این مطالعه بسیار جالب و در عین حال نگران‌کننده است. تا به امروز، ما قرارگیری در معرض میکرو و نانوپلاستیک‌ها را یک عامل خطر اصلاح‌پذیر برای سکته مغزی در نظر نگرفته بودیم.»