همه‌چیز درباره متن‌بازها (Open Source)

علیرغم اینکه نرم‌افزارهای اوپن سورس مزایای زیادی دارند و وعده کنترل و شفافیت بیشتر را به همراه دارد. اما همیشه یک چالش میان دو حوزه متن باز و نرم‌افزارهای مالکیتی وجود دارد که بسیاری از شرکت‌ها را وادار می‌کند از استفاده از مدل متن باز خودداری کرده و به‌دنبال حفظ منافع تجاری‌شان باشند.

در این میان، موضوع پیچیده مجوزها به یکی از مسائل مهم تبدیل شده است.

دو نوع کلی مجوز وجود دارد که مطابق با ابتکار متن باز (OSI) تعریف رسمی متن باز را رعایت می‌کنند. مجوزهای “اجازه‌دهنده” محدودیت‌های کمتری در زمینه تغییر و توزیع نرم‌افزار دارند و به همین دلیل برای شرکت‌هایی که قصد دارند از نرم‌افزار به‌صورت تجاری استفاده کنند، محبوب‌تر هستند.

از سوی دیگر، مجوزهای کپی‌لفت (Copyleft) آزادی‌های مشابهی را فراهم می‌آورند، اما با یک شرط مهم؛ هر نسخه تغییر یافته از نرم‌افزار باید تحت همان مجوز کپی‌لفت اصلی توزیع شود. این ویژگی برای کسب‌وکارهایی که قصد دارند حقوق مالکیت خود را حفظ کنند، چندان جذاب نیست.
 

مجوزهای اجازه‌دهنده:

مجوز MIT

• این مجوز که در دهه ۱۹۸۰ توسط مؤسسه فناوری ماساچوست معرفی شد، یکی از محبوب‌ترین مجوزهای متن باز است. پروژه‌هایی همچون React (کتابخانه جاوااسکریپت) و Ruby (زبان برنامه‌نویسی) از این مجوز استفاده می‌کنند. این مجوز به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا نرم‌افزار را به هر شکلی که می‌خواهند استفاده کنند، بدون آن‌که مسئولیتی در قبال خسارات احتمالی داشته باشند.
   
   
  

   

  مجوز Apache 2.0

  این مجوز که در سال ۲۰۰۴ توسط بنیاد نرم‌افزار آپاچی منتشر شد، شامل اعطای حق اختراع صریح برای حفاظت از کاربران در برابر دعاوی قضائی است. اگر یک توسعه‌دهنده الگوریتم خاصی را به پروژه‌ای تحت این مجوز اضافه کند، هر حق اختراعی که بر آن الگوریتم داشته باشد، به‌طور خودکار به تمامی کاربران نرم‌افزار اعطا می‌شود.

   

مجوزهای کپی‌لفت:

GNU General Public License (GPL)

• این مجوز در سال ۱۹۸۹ توسط بنیاد نرم‌افزار آزاد معرفی شد و یکی از اولین مجوزهای کپی‌لفت بود که برای استفاده عمومی در دسترس قرار گرفت. این مجوز تضمین می‌کند که تمام تغییرات صورت گرفته بر روی نرم‌افزار همچنان تحت همان مجوز متن باز باقی بمانند.
   

  GNU Affero General Public License (AGPL)

  این مجوز مشابه GPL است، اما بیشتر بر روی خدمات و برنامه‌های مبتنی بر وب تمرکز دارد. AGPL ایجاب می‌کند که حتی اگر نرم‌افزار تغییر یافته تنها از یک سرور اجرا شود، کد منبع آن باید در دسترس عموم قرار گیرد.

   

  

سایر مجوزها:

مجوز LGPL

• این مجوز که یکی دیگر از محصولات بنیاد نرم‌افزار آزاد است، شرایط کمتری برای اشتراک‌گذاری دارد و معمولاً برای کتابخانه‌های نرم‌افزاری به‌کار می‌رود.

در نهایت، انتخاب نوع مناسب مجوز برای پروژه‌های متن باز به نیازها و اهداف خاص شما بستگی دارد. آشنایی با انواع مختلف مجوزها و مزایا و معایب هرکدام می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیمات بهتری اتخاذ کرده و از مزایای نرم‌افزار متن باز بهره‌مند شوید.