کلون‌سازی موش با استفاده از سلول‌های پوست خشک شده انجمادی برای اولین بار در جهان

گروهی از دانشمندان به تازگی توانسته‌اند از تعدادی سلول موش که به روش خشک کردن انجمادی به مدت 9 ماه در دمای منفی 30 درجه سلسیوس نگهداری شده بودند، همسانه یا کلون (Clone) بسازند. این اولین باری است که محققان توانسته‌اند با این روش دست به کلون‌سازی بزنند و این روش می‌تواند در زمینه‌های مختلف کاربردهای متعددی داشته باشد.

پژوهشگران دانشگاه یاماناشی ژاپن در پروژه‌ای به بررسی سلول‌های سوماتیک موش‌ها که با روش خشک کردن انجمادی نگه داشته شده بودند، پرداختند و متوجه شدند که اگر سلول‌ها مرده باشند و آسیب‌های مهمی به DNA آن‌ها وارد شده باشد، همچنان می‌توان اطلاعات ژنتیکی را استخراج کرد و آن‌ها را درون سلول‌های جدید قرار داد. با این کار عملاً اولین سلول‌های رویان یا جنینی به وجود می‌آیند.

دانشمندان سپس می‌توانند اطلاعات هسته‌ای این سلول‌ها را استخراج و آن‌ها را به یک رویان جدید منتقل کنند. در نهایت این رویان قادر به ساخت موش همسانه است. محققان با انجام دادن این مراحل نتایج مطالعات خود را در مجله Nature Communications منتشر کرده‌اند.

شانس کلون‌سازی با این روش باید بهبود یابد

اگرچه این فرآیند درصد موفقیت بالایی ندارد و درست پیش رفتن همه بخش‌های آن – از خشک کردن گرفته تا نگهداری از سلول‌ها و رشد مجدد آن‌ها برای همسانه – فقط در 0.2 درصد مواقع رخ می‌دهد، اما اگر در آینده بتوان این نرخ موفقیت را افزایش داد، کلون‌سازی از DNA و سلول‌های تخریب‌شده می‌تواند نوید اتفاقات جذابی را بدهد. DNA در طول زمان حتی در بهترین شرایط نگهداری دچار تخریب می‌شود. در نتیجه، اگر بخواهیم حیوانات منقرض‌شده را کلون کنیم، باید بتوانیم از سلول‌های ناقص و DNA معیوب بهره بگیریم.

البته گفتنی است که همسانه برخی از موش‌ها به درستی شکل نگرفته بودند و به خاطر ایرادات DNA، ناهنجاری‌های اپی‌ژنتیک داشتند. در یکی از این موارد، خط سلولی کروموزوم Y را از دست داد و از نر به ماده تغییر جنسیت پیدا کرد. پس همچنان تاکید می‌شود که این روش به بهینه‌سازی‌های بیشتری نیاز دارد. اما به هر حال آینده روشن است.

روش خشک کردن انجمادی یک فرآیند آهسته اما دشوار است. در این فرآیند سلول‌ها باید در چند مرحله منجمد شوند و بعد در یک محفظه خلاء با فشار بالا قرار بگیرند. در روش خشک کردن انجمادی آب به یخ تبدیل می‌شود اما کریستال‌های بزرگ یخ به دیواره‌های سلولی نفوذ نمی‌کنند. از طرف دیگر فشار، آب را از حالت جامد به گاز تبدیل و آن را از جسم خارج می‌کند. محققان این مقاله معتقدند که این روش بهترین راهکار برای حفظ ایمن و کم‌هزینه منابع ژنتیکی در بلندمدت است.