روی ممکن است به درمان سرماخوردگی کمک کند

هیرونوموس داوید گاوبیوس، پزشک آلمانی، در سال ۱۷۷۱ جامعه‌ی علمی غرب را با دارویی با وعده‌های بسیار آشنا کرد. این دارو روی بود. بیش از ۲۰۰ سال بعد، می‌توانیم آن را درون بسیاری از مکمل‌های موجود در قفسه‌ی داروخانه‌ها پیدا کنیم. حتی گفته می‌شود که روی ممکن است بتواند به مبارزه با سرماخوردگی کمک کند. البته شواهد درمورد مصرف مکمل روی محدود و نتایج مطالعات مختلف ضدونقیض است و مقادیر مختلف و فرمولاسیون‌های متفاوت و طول دوره‌ی مصرف تاکنون به‌خوبی بررسی نشده است.

فراتحلیل جدیدی از ۲۸ کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده با دارونما این ایده را تقویت کرده است که مکمل روی می‌تواند از علائم عفونت‌های تنفسی ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا پیشگیری کند یا طول مدت عفونت را کاهش دهد. دکتر جنیفر هانتر، متخصص پزشکی تلفیقی از دانشگاه سیدنی غربی در استرالیا می‌گوید:

معمولا تصور می‌شود نقش روی در پیشگیری و درمان عفونت‌ها فقط مختص افراد مبتلا به کمبود روی است که یافته‌های ما این تصور را به چالش می‌کشاند. دو کارآزمایی بزرگ از چین نشان داد که اسپری بینی با دُز بسیار پایین روی خطر ابتلا به بیماری بالینی را کاهش می‌دهد. در دو کارآزمایی کوچک‌تر در آمریکا که اثرات پیشگیرانه روی خوراکی بررسی شده بود، افراد دچار کمبود روی از مطالعه کنار گذاشته شده بودند. تمام کارآزمایی‌های دیگری که روی را در درمان سرماخوردگی ارزیابی کردند، در جمعیت‌هایی انجام شده بودند که در آن کمبود روی بسیار بعید است.

تجزیه‌و‌تحلیل جدید نشان می‌دهد که وقتی روی به‌عنوان اقدام پیشگیرانه مصرف می‌شد، خطر بروز علائم خفیف ۲۸ درصد و خطر علائم نسبتا شدید ۸۷ درصد کاهش پیدا می‌کرد. روی به‌عنوان درمانی که پس از بیماری مصرف می‌شد، مدت زمان ماندن علائم را مقداری کاهش می‌داد. مصرف روی معمولا بدترین علائم را حدود دو روز کاهش می‌داد. البته این تأثیر نسبتا اندک است؛ خصوصا وقتی در نظر بگیرید که علائم به‌طورکلی به همان شدت باقی بماند. علاوه‌براین، اگر بیمار عمدا به ویروس سرماخوردگی دچار شود، روی مانع از ابتلای او به بیماری نمی‌شود.

این تجزیه‌وتحلیل گام جذابی رو به پیش است؛ اما پژوهشگران همچنین هشدار می‌دهند که برخی از مطالعات درنظر‌گرفته‌شده کوچک و مقادیر مشابهی از روی را با‌هم مقایسه نکرده بودند و می‌توانند سوگیری در گزارش علائم داشته باشند. این همان چیزی است که همیشه باید هنگام انجام فراتحلیل در نظر گرفته شود؛ چراکه داده‌های حاصل به‌اندازه ورودی‌ها قابل‌اعتماد خواهند بود. همچنین درحالی‌که یافته‌ها جالب هستند، نمی‌توانند چیزی زیادی دراین‌باره بگویند که روی چگونه می‌تواند عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی را مهار کند.

قبل از اواخر قرن ۱۸، یعنی زمانی که گاوبیوس داروی اسرارآمیزی را معرفی کند، روی عمدتا به‌وسیله‌ی کیمیاگران به‌منظور درمان تشنج شدید فروخته می‌شد. اگرچه وقتی گاوبیوس این پودر را بررسی کرد، متوجه شد چیزی بیش از اکسید روی نیست.

برای مدتی در قرن ۱۹، از روی برای درمان صرع استفاده می‌شد؛ اما در قرن ۲۰، این دارو محبوبیت خود را از دست داد و از ذهن‌ها خارج شد. در دهه‌ی ۱۹۶۰، روی به‌عنوان درمان بالقوه برای کمبودهای روی و اختلال ارثی نادری به نام بیماری ویلسون که موجب تجمع مس در اندام‌های حیاتی می‌شود، باردیگر موردتوجه قرار گرفت. ثابت شده است که روی به‌عنوان عامل ضدمس درمان کاملا مؤثری برای این بیماری عصبی است.

با‌این‌حال، درمورد مبارزه با عفونت‌های ویروسی پتانسیل روی تا حد زیادی ناشناخته مانده است. طبق برخی از توصیه‌های بهداشتی، مصرف روی خوراکی برای کسانی که درگیر عفونت‌های تنفسی تحتانی هستند، توصیه می‌شود. دنیاگیری کووید ۱۹ نیز بار دیگر پتانسیل روی را مورد‌توجه قرار داده است. با وجود نتایج نامشخص چند کارآزمایی تصادفی‌شده کنترل‌شده، برخی از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی به مصرف روی به‌عنوان درمانی برای کووید روی آورده‌اند.

اگر بیمار به‌درستی غربالگری شود و دُز زیادی مصرف نشود، خطر ناشی از مصرف مکمل روی کم است. درواقع، مصرف مکمل روی عوارض سلامتی جدی به‌همراه ندارد؛ مگر اینکه فرد دچار اختلالی باشد که به‌ روی موجود بدن اجازه دهد به مغز وارد شود. بااین‌حال، برخی از مقادیر روی می‌تواند با عوارض جانبی غیرجدی مانند تهوع یا همان‌طور‌که درمورد استفاده زیاد از اسپری بینی حاوی روی رایج است، منجر به از‌دست‌دادن حس بویایی شود. به‌طور‌کلی، هنوز حتی نمی‌دانیم بهترین روش مصرف روی چیست. هانتر می‌گوید:

پزشکان و مصرف‌کنندگان باید بدانند که درباره‌ی کارآیی بالینی فرمولاسیون‌های مختلف روی و دُزهای مختلف و روش استفاده عدم‌اطمینان زیادی وجود دارد. درحال‌حاضر، پژوهش‌های کافی وجود ندارد که بگوییم آیا اسپری بینی روی یا ژل بینی یا قرص مکیدنی یا روی خوراکی از موارد دیگر بهتر یا بدتر است. بیشتر کارآزمایی‌ها از فرمولاسیون‌های استات یا گلوکونات روی استفاده کرده‌اند؛ اما بدان‌معنا نیست که ترکیبات دیگر روی اثربخشی کمتری دارند.

گاوبیوس نیز مطمئنا با این موضوع موافق است که برای تعیین این مسائل به پژوهش‌های بیشتری نیاز داریم.

این مطالعه در مجله‌ی BMJ Open منتشر شده است.