پایان ماموریت آرتمیس ۱؛ کپسول اوراین با موفقیت در اقیانوس آرام فرود آمد

کپسول بدون سرنشین اوراین یکشنبه شب به وقت ایران دور از ساحل ایالت باخا کالیفرنیا در اقیانوس آرام فرود آمد و پس از پروازی ۲٫۳ میلیون کیلومتری، به مأموریت تاریخی آرتمیس ۱ ناسا پایان داد. این فرود آبی ۵۰ سال پس از فرود قمری آپولو ۱۷ ناسا به‌وقوع پیوست؛ مأموریتی که درجریان آن، برای آخرین بار انسان روی سطح ماه فرود آمد.

راب ناویاس، سخنگوی ناسا درجریان پخش زنده رویداد فرود اوراین گفت: «فرود آبی! از پایگاه آرامش تا دره تائوروس لیترو تا آب‌های اقیانوس آرام، آخرین فصل سفر ناسا به ماه به پایان می‌رسد: اوراین به زمین بازمی‌گردد.» پایگاه آرامش و دره تائوروس لیترو به‌ترتیب محوطه‌های فرود آپولو ۱۱ و آپولو ۱۷، اولین و آخرین مأموریت‌های فرود روی ماه بودند.

آرتمیس ۱ مأموریتی آزمایشی برای فضاپیمای اوراین، موشک اسپیس لانچ سیستم (SLS) و سامانه‌های زمینی مرتبط با آن‌ها بود. برای تأیید عملکرد صحیح تمام این تجهیزات به تحلیل‌های بیشتر نیاز است؛ اما نشانه‌های اولیه از موفقیت کامل آرتمیس حکایت می‌کنند؛ بدین معنی که ناسا اکنون می‌تواند برای نخستین پرواز سرنشین‌دار اوراین به نام آرتمیس ۲ که احتمالاً در سال ۲۰۲۴ یا ۲۰۲۵ انجام خواهد شد، آماده شود.

پرواز پرتاخیر اما موفق

ناسا در ابتدا قصد داشت آرتمیس ۱ را در اواخر ماه اوت (اوایل شهریور) پرتاب کند؛ اما چندین نقص فنی ازجمله نشت هیدروژن مایع، پرواز را یک ماه به تأخیر انداخت.

سپس طبیعت به مانع بعدی تبدیل شد. اواخر سپتامبر (اوایل مهر) تیم آرتمیس ۱ اسپیس لانچ سیستم و اوراین را به‌منظور در امان ‌ماندن از تندباد دریایی یان، از سکوی پرتاب 39B در مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا خارج کرد. پرتابگر و کپسول متصل به یکدیگر به‌مدت بیش از یک ماه در ساختمان عظیم مونتاژ موشک باقی ماندند و در این مدت، برخی تعمیرها و بهبودها روی آن‌ها انجام شد.

فرود کپسول اوراین در اقیانوس به کمک چترهای نجات.

اعضای تیم، SLS و اوراین را ۴ نوامبر (۱۳ آبان) ظاهراً پس از اتمام فصل طوفان دوباره به سکو منتقل کردند. بااین‌حال، طولان بزرگ دیگری در ۱۰ نوامبر (۱۹ آبان) به سواحل فضایی هجوم آورد. نیکول به‌عنوان یک تندباد دریایی رده ۱ فلوریدا را درنوردید؛ اما به سرعت تضعیف و ناپدید شد.

اسپیس لانچ سیستم و اوراین با وجود قرارگیری درمعرض طوفان روی سکو، از آسیب در امان ماندند و بررسی‌ها نشان داد که آماده پرتاب هستند. موشک و فضاپیما سرانجام ۲۵ آبان از روی زمین برخاستند و لحظه‌ای تماشایی را برای علاقه‌مندان به فضا خلق کردند.

اسپیس لانچ سیستم دقیقاً همان‌طور که انتظار می‌رفت، اوراین را به فضا فرستاد. این موشک عظیم در لحظه برخاست ۸٫۸ میلیون پوند نیروی رانش ایجاد کرد و بدین ترتیب به قدرتمندترین پرتابگر تاریخ که تاکنون با موفقیت به پرواز درآمده است، تبدیل شد. مایک سارافین، مدیر مأموریت آرتمیس ۱ در بیانیه‌ای در ۳۰ نوامبر (۹ آذر) گفت: «نخستین پرتاب موشک اسپیس لانچ سیستم واقعاً چشم‌نواز بود.»

پرواز و فرود موفق اوراین

فضاپیمای اوراین درطول پرواز دچار چند مشکل جزئی شد.به‌عنوان مثال، اندکی پس از پرتاب، ردیاب‌های ستاره ناوبری کپسول، خوانش‌های غیرعادی را نشان دادند؛ مشکلی که تیم آرتمیس ۱ بعدا آن را به‌عنوان «کوری موقت» دراثر فعالیت پیشرانه‌های فضاپیما توصیف کرد. بااین‌حال، به‌طور کلی اوراین درطول نخستین سفر خود به فراتر از مدار زمین، عملکرد خوبی داشت و نقاط عطف مأموریت را طبق انتظار با موفقیت پشت سر گذاشت.

۲۵ نوامبر (۴ آذر) اوراین به مدار مخالف‌گرد دوردست در اطراف ماه وارد شد؛ مسیری بسیار بیضوی که کپسول را در دورترین نقطه‌اش در فاصله ۶۴ هزار کیلومتری از سطح ماه قرار داد. ۲۶ نوامبر (۵ آذر) اوراین از نظر فاصله از زمین از تمام فضاپیماهای دیگری که برای حمل انسان طراحی شده بودند، فراتر رفت و رکورد پیشین ۴۰۰٬۱۷۱ کیلومتری را که در سال ۱۹۷۰ به‌وسیله ماژول فرماندهی آپولو ۱۳ ثبت شده بود، شکست. دو روز بعد، اوراین به حداکثر فاصله خود از سیاره مادر رسید و رکورد ۴۳۲٬۲۱۰ کیلومتر را به ثبت رساند.

اوراین در یکم دسامبر (۱۰ آذر) مدار مخالف‌گرد دوردست را ترک کرد و با روشن‌کردن موتور خود به مدت ۳٫۵ دقیقه درجریان پرواز از کنار ماه در ۵ دسامبر (۱۴ آذر)، رهسپار خانه شد. مأموریت ۲۵٫۵ روزه آرتمیس ۱ سرانجام یکشنبه شب با فرود آبی کپسول اوراین به پایان رسید.

بازگشت اوراین به زمین با ۵۰ سالگی آپولو ۱۷ هم‌زمان بود؛ مأموریتی که در جریان آن، یوجین سرنان و هریسون اشمیت، فضانوردان ناسا روی ماه فرود آمدند. این دو در ۱۴ دسامبر ۱۹۷۲ سطح ماه را ترک کردند و از آن زمان تاکنون دیگر هیچ انسانی روی ماه قدم نگذاشته است.

اوراین یکشنبه ظهر در ساعت ۱۲:۲۰ به وقت محلی (۲۰:۵۰ به وقت ایران) برفراز اقیانوس آرام، دور از سواحل غربی آمریکای جنوبی به جو زمین وارد شد. وقتی این اتفاق رخ داد، فضاپیما با سرعت ۴۰ هزار کیلومتر بر ساعت یا ۳۲ برابر سرعت صوت درحال حرکت بود.

تصویر هنری از ورود آتشین کپسول اوراین به جو زمین.

سرعت سرسام‌آور اوراین موجب ایجاد اصطکاکی شدید شد و سپر حرارتی ۵ متری کپسول را درمعرض آزمایشی سخت قرار داد. این سپر که بزرگ‌ترین نمونه به پرواز درآمده از نوع خود محسوب می‌شود، دمایی درحدود ۲۸۰۰ درجه سانتی‌گراد یا نزدیک به نیمی از حرارت سطح خورشید را تحمل کرد.

اوراین اندکی پس از ورود به جو، مانند سنگی که پس از برخورد به آب برکه به بالا می‌پرد، از لایه‌های فوقانی هوا کمانه کرد و دوباره از جو خارج شد. این «مانور پرش» که هیچ فضاپیمای مخصوص انسانی تاکنون انجام نداده بود، به کپسول امکان می‌دهد تا مسافت‌های بیشتری را بپیماید و هنگام ورود دوباره به جو با دقت بیشتری فرود بیاید.

سه چتر نجات اصلی اوراین در ساعت ۲۱:۰۷ گشوده شدند و سرعت نزول کپسول را کاهش دادند. فضاپیما دقیقاً طبق برنامه در ساعت ۲۱:۱۰ تقریباً ۱۶۰ کیلومتر دور از ساحل غربی شبه‌جزیره باخا در اقیانوس آرام فرود آمد. یک کشتی نیروی دریایی آمریکا به نام یواس‌اس پورتلند در منطقه منتظر بود. به‌گفته مقام‌های ناسا، پورتلند اوراین را از آب گرفته و درحال انتقال آن به بندر سن‌دیگو در کالیفرنیا است. اوراین از آنجا برای بازرسی و تجزیه‌وتحلیل‌های عمیق به مرکز فضایی کندی بازخواهد گشت.

آمادگی برای پرواز سرنشین‌دار

در صورتی که تجزیه‌وتحلیل‌های پس از پرواز، هیچ مشکل مهمی را نشان ندهند، ناسا می‌تواند برای نخستین پرواز سرنشین‌دار برنامه آرتمیس آماده شود. این پرواز فضایی با نام آرتمیس ۲ برای سال ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شده؛ اما به‌نقل از وب‌سایت ارز تکنیکا، بعید است این مأموریت تا پیش از سال ۲۰۲۵ انجام شود.

سپس ناسا قصد دارد در سال ۲۰۲۵ یا ۲۰۲۶ فضانوردان را در قالب مأموریت آرتمیس ۳ در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود آورد. بااین‌حال، برخی منابع باور دارند که نخستین فرود قمری برنامه آرتمیس احتمالاً تا پیش از سال ۲۰۲۷ یا حتی ۲۰۲۸ انجام نخواهد شد. ناسا در آرتمیس ۳ از موشک عظیم استارشیپ اسپیس ایکس به‌عنوان ماه‌نشین استفاده خواهد کرد. استارشیپ هم‌اکنون در مرحله ساخت و آزمایش به‌سر می‌برد و قرار است اوایل سال ۲۰۲۳ اولین پرواز مداری‌اش را انجام دهد.

پس از آرتمیس ۳، مأموریت‌های آتی با هدف استقرار پایگاه تحقیقاتی در قطب جنوب ماه انجام خواهند شد؛ منطقه‌ای که گمان می‌رود سرشار از آب یخ‌زده است. ناسا همچنین قصد دارد به‌منظور پشتیبانی از مأموریت‌های آرتمیس، ایستگاه فضایی کوچکی به نام گیت‌وی را در مدار ماه بسازد. انتظار می‌رود نخستین قطعات این ایستگاه اواخر سال ۲۰۲۴ برفراز موشک فالکون هوی اسپیس ایکس پرتاب شوند.