این بار اگر مگس خانگی رو غذایتان نشست، در خوردن آن تجدیدنظر کنید

وقتی بحث به حشره‌های ناقل بیماری می‌رسد، بسیاری از مردم به پشه‌ی خون‌خوار یا کنه فکر می‌کنند. این در حالی است که یافته‌های جدید نشان می‌دهند مگس‌های خانگی (با نام علمی Musca domestica) بیشتر از آنچه تصور می‌شد، سلامتی انسان را به خطر می‌اندازند. به‌گزارش ساینس‌آلرت، مگس‌های خانگی در ابتدای روده‌ی خود اندامی به نام چینه‌دان دارند که غذا قبل از هضم‌شدن، در آن ذخیره می‌شود. این بخش از بدن مگس مکانی عالی برای مخفی‌شدن میکروب‌ها و انگل‌ها به‌حساب می‌آید.

در اغلب مواقع، مگس پس از نشستن روی غذا برخی از محتویات چینه‌دان و مقداری آنزیم گوارشی را استفراغ می‌کند. مگس دندان ندارد و برای مصرف غذا ازطریق دهانِ نی‌مانند خود با آنزیم گوارشی مواد‌غذایی را تجزیه می‌کند. احتمال دارد مگس افزون‌بر آنزیم‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌هایی که قبلاً از منابع غذایی دیگر مثل زخم، بزاق، مخاط یا مدفوع جمع‌آوری شده‌اند، نیز روی غذای شما استفراغ کند.

دانشمندان به‌تازگی نگاهی دقیق به مطالعات متمرکز بر استفراغ مگس انداخته‌اند تا جزئیات بیشتری درباره‌ی آن کسب کنند. جان استوفولانو، یکی از اعضای دانشگاه ماساچوست در امهرست و حشره‌شناس و نویسنده‌ی مقاله، می‌گوید در دوران همه‌گیری کرونا کتابی با عنوان «سرایت؛ عفونت‌های حیوانات و همه‌گیری بعدی انسان» خوانده و همین کتاب به او انگیزه داده است تا مطالعات مربوط به مگس را بررسی کند.

استوفولانو هنگام بررسی مقالات متوجه شد مگس‌های خانگی که او بیش از نیم‌قرن روی آن‌ها مطالعه کرده است، تا حد زیادی به‌عنوان ناقل بیماری نادیده گرفته شده‌اند. او می‌گوید: «از دهه‌ی ۱۹۶۰، یعنی زمانی که دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد بودم، روی مگس‌های غیرگزنده مطالعه کرده‌ام. به‌عقیده‌ی من، مگس‌های غیرگزنده تا حد زیادی نادیده گرفته شده‌اند.»

طبق گفته‌ی استوفولانو، مگس‌های خون‌خوار بخش اعظم توجهات را به خود جلب کرده‌اند؛ اما باید به مگس‌هایی توجه کنیم که در میان ما زندگی می‌کنند؛ چون آن‌ها مواد غذایی خود را از انسان‌ها و حیواناتی دریافت می‌کنند که در اشک و زخم‌ها و مدفوع خود عامل بیماری‌زا دارند.

مگس‌ها غالبا جذب کثیفی‌هایی نظیر حیوانات مُرده و مدفوع آن‌ها می‌شوند و گونه‌ی غیرگزنده‌ی آن‌ها احتمالاً حین جابه‌جایی در مناطق مختلف می‌توانند عوامل بیماری‌زا را از حیوانی به حیوان دیگر منتقل کنند. طبق مطالعه‌ای جدید، بیش از ۲۰۰ عامل بیماری‌زا شامل چندین نوع باکتری، ویروس، کرم و قارچ در مگس‌های خانگی بالغ شناسایی شده است.

پژوهشگران در سال ۲۰۲۰ ازطریق آزمایش‌هایی ویژه در محیط آزمایشگاهی نشان دادند که مگس‌های خانگی حتی توانایی حمل ویروس SARS-CoV-2 (عامل بیماری کووید ۱۹) را نیز دارند و عملاً می‌توانند ویروس را به روش انتقال مکانیکی ازطریق پا یا بال یا قسمت‌هایی در دهان خود به میزبان جدید منتقل کنند.

دانشمندان می‌گویند نگرانی‌شان صرفاً به انتقال مکانیکی ویروس‌ها محدود نیست. مطالعه‌ای در دهه‌ی ۱۹۹۰ نشان داد باکتری اشریشیا کلی می‌تواند در داخل دهان مگس‌های خانگی یا روی بخش‌های بیرونی دهان این حشرات تکثیر شود. برخی از سویه‌های اشریشیا کلی موجب مسمویت غذایی و اسهال می‌شوند. جان استوفولانو می‌گوید دلیل اصلی این است که مگس‌ها به‌طور‌مداوم حین مصرف غذا و نظافت (زمانی که حشرات استفراغ را به تمام بخش‌های بدن خود می‌مالند) محتویات چینه‌دان را بیرون می‌ریزند.

مطالعه‌ی دیگری در سال ۲۰۲۱ نشان داد مگس‌هایی خانگی که به باکتری کِلامیدیا تِراکوماتیس آلوده بودند می‌توانستند این عامل بیماری‌زا را به‌مدت ۲۴ ساعت در داخل چینه‌دان خود زنده نگه دارند. ۲۴ ساعت زمان بسیار زیادی برای مگس است و این حشره به‌راحتی می‌تواند کلامیدیا تراکوماتیس را به میزبان جدید منتقل کند. مطالعه‌ای دیگر نشان داد عوامل بیماری‌زا می‌توانند به‌مدت حداقل چهار روز در داخل چینه‌دان باقی بمانند.

درحالی‌که دانشمندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی مگس‌های خانگی تلاش می‌کنند، فراموش نکنید که اگر غذا برای مدت‌زمانی طولانی در بیرون از خانه رها نشود، خطر ناشی از بیماری بر اثر استفراغ مگس زیاد نیست. کمرون وب، حشره‌شناس دانشگاه سیدنی، در سال ۲۰۱۵ در‌‌‌ ‌‌‌نتیجه‌گیری مطالعه‌ی علمی‌اش نوشت:‌ «شکی نیست که مگس‌ها می‌توانند باکتری‌ها و ویروس‌ها و انگل‌ها را از زباله به غذای ما منتقل کنند؛ ولی بعید است که یک بار نشستن مگس روی غذا افراد سالم معمولی را بیمار کند.»

تابه‌حال، اکثر مطالعاتی که مگس‌ها را از جنبه‌ی عوامل بیماری‌زا بررسی کرده‌اند، به‌طوردقیق مشخص نکرده‌اند که چه بخشی از بدن حشره بررسی شده است. جان استوفولانو توصیه می‌کند که پژوهشگران سراغ بررسی چینه‌دان بروند؛ چون حاوی مایعات بیشتری برای میکروب‌ها و احتمالاً انگل‌‌ها است.

پژوهشگران باید توجه کنند که برخی از گونه‌های مگس چینه‌دان بزرگ‌تری دارند؛ به‌همین‌دلیل، ممکن است که عوامل بیماری‌زای بیشتری حمل کنند. استوفولانو می‌گوید: «همین چیزهای کوچک‌اند که مشکل ایجاد می‌کنند. سلامتی ما وابسته به توجه بیشتر به مگس‌هایی است که با ما زندگی می‌کنند.»

نتایج این مطالعه در مجله‌ی اینسکتس منتشر شده است.