خطر ابتلا به کووید طولانی در چه کسانی بیشتر است؟

برای میلیون‌ها نفر، کووید ۱۹ با آزمایش منفی خاتمه پیدا نمی‌کند. هفته‌ها یا ماه‌ها پس از ناپدید شدن آثار ویروس از بینی و گلو، علائم همچنان می‌تواند وجود داشته باشد یا عود کند. علائم جدیدی ممکن است ظاهر شود و برای ماه‌ها باقی بماند. افرادی که دچار کووید طولانی هستند، مدت‌ها درگیر علائم هستند و هنوز مشخص نیست چه کسی بیشتر درمعرض خطر ابتلا به این وضعیت قرار دارد.

پژوهشگران هنوز تعریف رسمی برای کووید طولانی ندارند و علائم آن گسترده است. برخی افراد دچار خستگی شدیدی می‌شوند که زندگی روزمره آن‌ها را مختل می‌کند. دیگران که دچار مه مغزی می‌شوند، نمی‌توانند تمرکز کنند یا حافظه آن‌ها دچار مشکل می‌شود.

برخی دیگر دچار آسیب اعضا یا سرفه مداوم و مشکل تنفسی می‌شوند. لرا هورویتز، پزشک متخصص داخلی در مرکز پزشکی لانگون هلث دانشگاه نیویورک می‌گوید: «افراد به روش‌های متفاوتی می‌توانند دچار کووید طولانی باشند. این فقط یک بیماری نیست و به همین خاطر مطالعه آن دشوار است.»

طیف گسترده علائم شناسایی افرادی را که درمعرض خطر مشکلات سلامتی طولانی‌مدت ناشی از این بیماری قرار دارند، دشوار می‌کند. برخی از مشکلات پس از کووید ممکن است نتیجه آسیب ناشی از ویروس یا استرس ناشی از بستری‌شدن به خاطر بیماری شدید باشد. در موارد دیگر، پاسخ ایمنی خود بدن به ویروس موجب آسیب می‌شود.

از طرف دیگر، ممکن است ویروس در جایی از بدن (احتمالاً روده) پنهان شده باشد و موجب تداوم علائم شود. هانا دیویس، هم‌بنیان‌گذار گروه تحقیقاتی Patient-Led Research Collaborative می‌گوید علل مختلف ممکن است گروه‌های خطر متفاوتی داشته باشند.

البته شواهدی درمورد این موضوع که چه کسانی درمعرض خطر قرار دارند، وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهند که احتمال بروز علائم طولانی‌مدت در زنان بیشتر از مردان است. بیماران کووید که در هفته نخست عفونت بیش از پنج علامت بیماری را دارند یا کسانی که از قبل دچار بیماری‌هایی مانند آسم هستند، بیشتر درمعرض خطر ابتلا به کووید طولانی قرار دارند.

علاوه‌بر‌این، به‌نظر می‌رسد که سن نیز یکی از عوامل خطر باشد، اگرچه نتایج در این مورد متناقض است که افراد سالخورده بیشتر دچار این وضعیت می‌شوند یا افراد میانسال. جمعیت‌هایی که به‌طرز نامتناسبی تحت‌تأثیر کووید ۱۹ قرار گرفتند (ازقبیل سیاه‌پوستان و هیسپانیک‌ها) ممکن است به همین شکل با نابرابری در ابتلا به کووید طولانی مواجه شوند. هورویتز می‌گوید درحالی‌که به‌نظر می‌رسد واکسیناسیون دربرابر ابتلا به کووید طولانی محافظت کند، هنوز مشخص نیست میزان محافظت ناشی از آن چقدر است.

سن یکی از عوامل خطر کووید ۱۹ شدید است و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ایالات متحده بیش از ۳۰ مشکل سلامتی ازجمله سرطان و بیماری ریه را به‌عنوان مواردی ذکر می‌کند که این خطر را افزایش می‌دهند. دیویس می‌گوید: «بسیاری از پژوهشگران تصور می‌کنند عوامل خطر برای کووید طولانی یکسان هستند ولی هیچ مبنای علمی برای این موضوع وجود ندارد.»

درمورد کووید طولانی، عوامل بسیار بیشتری وجود دارند که ممکن است پژوهشگران از آن‌ها غفلت کنند. کارشناسان با استفاده از سوابق سلامتی و معاینه‌های پزشکی و آگاهی از بیماری‌های دارای علائم مشابه کووید طولانی در جست‌وجوی آن عوامل خطر هستند.

هنگام بررسی این موضوع که چه کسانی درمعرض خطر ابتلا به کووید طولانی قرار دارند، سوابق الکترونیکی سلامت ممکن است سرنخ‌های مهمی داشته باشد. هورویتز بخشی از ابتکار RECOVER مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده است که هدف آن درک اثرات پایدار کووید ۱۹ است. یکی از شاخه‌های این مطالعه شامل استخراج میلیون‌ها پرونده سوابق الکترونیکی سلامت است تا الگوهای بالقوه شناسایی شوند.

هورویتز می‌گوید مطالعه میلیون‌ها مورد از این سوابق باید عوامل خطر بالقوه‌ای را شناسایی کند که در جمعیت عمومی نادر هستند؛ اما ممکن است در افراد مبتلا به کووید طولانی شایع‌تر باشند.

بااین‌حال، سوابق سلامت کامل نیستند و به این مسئله بستگی دارد که پزشکان چقدر اطلاعات بیمارانی را که دچار مشکل خواب، تمرکز، خستگی شدید یا عوارض دیگر هستند، در پایگاه داده‌ها ثبت می‌کنند. هورویتز می‌گوید معمولاً ثبت و توضیح این موارد به خوبی انجام نمی‌شود، بنابراین برخی از عوامل را از دست می‌دهیم.

هورویتز و همکارانش برای درنظر گرفتن نقص‌های سوابق سلامت به‌طور مستقیم نیز هزاران نفر را مطالعه می‌کنند. شرکت‌کنندگان هر سه ماه یک بار به پرسشنامه‌ای پاسخ می‌دهند تا تیم بتواند تشخیص دهد که مردم چه علائمی دارند و اینکه آیا علائم آن‌ها بهتر یا بدتر می‌شود. سپس نمونه‌های خون، ادرار، مدفوع و بزاق می‌توانند آنچه در بدن اتفاق می‌افتد، نشان دهند.

آزمایش روی آن نمونه‌ها می‌تواند مشخص کند که آیا ویروس کرونا همچنان در بدن وجود دارد و موجب مشکل می‌شود یا اینکه آیا سیستم ایمنی یاد گرفته است تا به خود بدن حمله کند. شرکت‌کنندگانی که نتایج آزمایش غیرعادی داشته باشند، تحت آزمایش‌های اضافه‌ای قرار می‌گیرند. این مطالعه شامل طیف وسیعی از شرکت‌کنندگان است: بزرگ‌سالان و کودکان، افراد باردار، افراد مبتلا به کووید ۱۹ و افرادی که پس از ابتلا به این بیماری از دنیا رفته‌اند.

برخی از عوامل خطر بالقوه‌ای که تیم به‌دنبال آن هستند، جست‌وجو به‌دنبال بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خودایمنی و دیگر عفونت‌های ویروسی است. دراین‌میان، افرادی که هرگز به ویروس دچار نشده‌اند، کنترل‌های مهمی برای برجسته کردن این موضوع هستند افرادی که به کووید مبتلا شده‌اند، چه تفاوتی دارند.

تاکنون، بیش از هفت‌هزار نفر در مطالعه مذکور ثبت‌نام کرده‌اند و این گروه قصد دارد حدود ده هزار نفر دیگر را ثبت‌نام کند. این حجم داده عظیمی است؛ اما نتایج اولیه ممکن است به‌زودی به دست آید. هورویتز می‌گوید:

احتمالاً سعی خواهیم کرد که پاییز امسال آن داده‌ها را به شکل موقت بررسی کنیم. این کار دشواری است، زیرا عمدا می‌خواستیم ۱۸ هزار نفر را ثبت‌نام کنیم تا قدرت کافی را برای بررسی مواردی که برایمان اهمیت دارد، داشته باشیم. نمی‌خواهم تقلب کنم و خیلی زود نتایج را نگاه کنم؛ اما می‌دانیم علاقه زیادی به آن وجود دارد.

شباهت‌های چشمگیر

برخی از علائم کووید طولانی (مانند مه مغزی، خستگی و مشکل خواب) منعکس‌کننده بیماری دیگری هستند: آنسفالومیلیت میالژیک/ سندرم خستگی مزمن یا ME/CFS. سایر علائم طولانی مدت مانند ضربان قلب سریع و سرگیجه، در دسته اختلالات سیستم عصبی که دیس اتونوم نامیده می‌شود، قرار می‌گیرند. دیویس از مارس ۲۰۲۰ به کووید طولانی مبتلا بوده است. وی می‌گوید عوامل خطر بالقوه برای این بیماری‌ها تا حد زیادی در پژوهش‌های کووید طولانی نادیده گرفته شده است.

ازجمله احتمالاتی که دانشمندان در ارتباط با کووید درنظر می‌گیرند، ویروس اپشتین بار، میگرن و برخی از بیماری‌های خودایمنی است. دیویس می‌گوید ویروس اپشتین بار مورد مهمی است، زیرا عفونت‌ می‌تواند تا آخر عمر باقی بماند، چراکه ویروس می‌تواند در بدن مخفی شود و دوباره پس از مدتی ظاهر شود. به‌گفته دیویس، این ویروس دهه‌ها با ME/CFS ارتباط داده شده است، اگرچه این ارتباط ضعیف است.

شواهد اولیه‌ای از ارتباط میان ویروس اپشتین‌بار و کووید طولانی وجود دارد. مطالعات متعدد شواهدی را در نمونه‌های خون برخی افراد مبتلا به کووید طولانی نشان داده‌اند که سیستم ایمنی آن‌ها اخیراً درگیر ویروس اپشتین‌بار بوده است. ویروس اپشتین‌بار می‌تواند موجب مونونوکلئوز عفونی شود که بیماری است که نشانه آن خستگی شدید است.

مطالعات دیگر نشانه‌هایی از خود ویروس پیدا کرده‌اند. در سال ۲۰۲۱، دیویس و همکارانش دریافتند که ۴۰ نفر از ۵۸۰ فرد دارای علائم کووید طولانی که به نظرسنجی آنلاینی پاسخ داده بودند، گزارش کرده بودند که اخیراً به ویروس اپشتین بار آلوده بوده یا هم اکنون دچار آن هستند.

پژوهشگران درحال بررسی این موضوع هستند که آیا عفونت‌ ویروس اپشتین بار (که در این تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری نشان داده شده است) ممکن است با کووید طولانی در ارتباط باشد.

درمورد ME/CFS، این امکان وجود دارد که بیماری دیگری که توسط ویروس متفاوتی ایجاد می‌شود، موجب تحریک ویروس اپشتین‌بار شود که سپس موجب سندرم خستگی می‌شود. با توجه به شباهت‌های بین این بیماری و کووید طولانی، برخی دانشمندان به این مسئله فکر می‌کند که آیا این دو درواقع یک بیماری هستند که ویروس کرونا به‌عنوان آغازگر آن‌ها عمل می‌کند.

نانسی کلیماس ایمنی‌شناسی در دانشگاه جنوب شرقی نوا می‌گوید بررسی شرایط سلامتی که شانس ابتلا به کووید طولانی را افزایش می‌دهد، می‌تواند پاسخ‌هایی برای هر دو بیماری ارائه کند. این امر تاحدودی به این دلیل است که پژوهشگران می‌توانند افرادی را شناسایی کنند که پس از یک دوره کووید دچار علائم طولانی‌مدت شده‌اند. این در حالی است که شناسایی عفونت‌هایی که ممکن است قبل از ME/CFS رخ داده باشد، دشوار است.

همچنین، کلیماس می‌گوید: «تفاوت زیادی در این دو زمینه وجود دارد و آن تفاوت پول است.» او بودجه‌ای از مرکز کنترل و پیشگیری بیماری دریافت کرده است تا بیماران مبتلا به کووید طولانی را با افرادی مقایسه کند که دچار ME/CFS هستند. همچنین، این تیم امیدوار است که معاینه‌های فیزیکی و آزمایش‌های تخصصی بتوانند نشان دهند که آیا این دو بیماری درواقع یک بیماری هستند و گامی درجهت درک مکانیسم‌های پشت‌صحنه علائم ماندگار باشد.

با‌این‌حال، ازآن‌‌‌جا‌که کووید طولانی به‌طورکلی طیف وسیعی از علائم را در برمی‌گیرد، کشف این موضوع که چه کسی درمعرض خطر ابتلا به آن قرار دارد، زمان‌بر است. هورویتز می‌گوید: «اگر کووید فقط یک بیماری بود که بر ریه‌ها، قلب یا مغز اثر می‌گذاشت، انجام پژوهش‌ها راحت‌تر بود؛ اما اکنون باید همه چیز را آزمایش کنیم.»