ناسا علت ارسال پیام‌های مبهم از وویجر ۱ را کشف کرد و با معمایی جدید مواجه شد

وویجر ۱، کاوشگر ناسا در مسیر سفری دشوار و ناشناخته در فضای دوردست به‌سر می‌برد. این فضاپیما تقریباً ۲۳٫۵ میلیارد کیلومتر از زمین فاصله دارد و به همراه وویجر ۲، دوقلوی خود دورترین اجرام انسان‌ساخت از سیاره ما محسوب می‌شوند که توانسته‌اند به مرز منظومه شمسی و محیط میان‌ستاره‌ای برسند. در چنین فواصلی، هرچیزی ممکن است خراب شود. این واقعیت را نیز باید افزود که وویجرها فضاپیماهایی کهنه هستند.

کاوشگرهای وویجر در دهه ۱۹۷۰ پرتاب شدند؛ درنتیجه وقتی وویجر ۱ در ماه اردیبهشت امسال به‌جای داده‌های دورسنجی، شروع به ارسال پیام‌های غیرعادی، مبهم و بی‌معنی به زمین کرد، مهندسان ناسا ممکن بود بی‌خیال فضاپیما شوند و فعالیت احتمالاً موفق‌ترین مأموریت فضایی تمام دوران‌ها را به پایان برسانند.

اما روش کار در ناسا این‌گونه نیست. درعوض، مهندسان مشغول عیب‌یابی از راه دور و تعمیر کاوشگر رکوردشکن شدند. اکنون بعد از تقریباً سه ماه، آن‌ها به موفقیت دست یافتند. وویجر ۱ دوباره برخط شده و به‌طور بی‌نقص با کنترل زمینی ارتباط برقرار می‌کند؛ انگار که هرگز هیچ اتفاقی نیفتاده است. درواقع، معلوم شد که حتی با وجود تأخیر ارتباطی ۲۲ ساعته در هر مسیر و میلیاردها کیلومتر فاصله، رفع مشکل نسبتاً ساده است.

چه اتفاقی برای وویجر ۱ افتاده است؟

وویجر ۱ با استفاده از آنتن های‌گین که در سمت چپ تصویر دیده می‌شود، با مهندسان ناسا روی زمین ارتباط رادیویی برقرار می‌کند.

تا ابتدای امسال به‌نظر می‌آمد که کاوشگر ۴۵ ساله وویجر ۱ که درحال گشت‌وگذار در فضای میان‌ستاره‌ای است، به‌طرز باورنکردنی عملکرد خوبی دارد و مجموعه‌ای از داده‌ها را به زمین می‌فرستد. اما در اواخر ماه اردیبهشت، سامانه‌ی مسئول حفظ آنتن های‌گین به سمت زمین، معروف به سامانه تعریف و کنترل موقعیت یا AACS، به‌جای گزارش‌های معمول درباره سلامت و وضعیت فضاپیما، شروع به انتشار داده‌های گیج‌کننده کرد. از دیدگاه ما، به‌نظر می‌آمد که فضاپیما به نسخه الکترونیکی زبان‌پریشی مبتلا شده است؛ وضعیتی که موجب ازدست‌رفتن گفتار روان می‌شود.

آن زمان ناسا در بیانیه‌ای گفت: «ظاهراً داده‌ها به‌طور تصادفی تولید شده‌اند یا هرگونه وضعیت احتمالی AACS را نشان نمی‌دهند.» نکته گیج‌کننده‌تر برای مهندسان این بود که با وجود گزارش‌های عجیب درباره‌ی وضعیت وویجر ۱، به‌نظر می‌آمد که کاوشگر در شرایط عالی به‌سر می‌برد. سیگنال‌های رادیویی از فضاپیما قدرتمند و پایدار باقی ماندند؛ بدین معنی که برخلاف گزارش‌های AACS به ناسا، آنتن همچنان به سمت زمین است.

به‌طرز مشابه، سامانه‌های علمی وویجر ۱ بدون آنکه مثل AACS تحت تأثیر مشکلی عجیب باشند، طبق معمول به جمع‌آوری و انتقال داده ادامه می‌دادند. مشکل هرچه بود، سامانه حفاظت از خطا را که برای قراردادن فضاپیما در حالت ایمن درهنگام بروز نقص طراحی شده بود، فعال نکرد. خوشبختانه، مهندسان ناسا مشکل را تشخیص دادند و با این تشخیص توانستند کاوشگر را درمان کنند.

مهندسان دریافتند که سامانه تعریف و کنترل، داده‌های دورسنجی را ازطریق کامپیوتری ارسال می‌کرد که سال‌ها پیش از کار افتاده بود. درنتیجه، کامپیوتر مرده تمام داده‌های خروجی را خراب می‌کرد. تنها کاری که مهندسان ناسا باید انجام می‌دادند، ارسال فرمانی به AACS بود تا از کامپیوتر سالم برای ارسال داده‌هایش به زمین استفاده کند.

چالش بعدی این است که بفهمیم از اول چه چیزی موجب شد AACS کامپیوترها را تغییر دهد. ناسا می‌گوید سامانه احتمالاً فرمانی معیوب از کامپیوتر دیگر دریافت کرده است. هرچند مهندسان می‌گویند این مسئله نگرانی بزرگی برای سلامت وویجر ۱ نیست، مقصر واقعی باید پیدا و رفع تا از اتفاقات عجیب و غریب مشابه در آینده جلوگیری شود.

وویجر ۱ همچنان زنده است

وویجر ۱ اسراری را درباره منظومه شمسی افشا کرده است که هیچ‌کس نمی‌توانست آن‌ها را پیش‌بینی کند.

درحال‌حاضر وویجر ۱ بیش از ۲۳٫۴ میلیارد کیلومتر از ما فاصله دارد و هروز به مسافت بین خود و زمین می‌افزاید. برای مشاهده میزان این افزایش فاصله و موقعیت کنونی فضاپیمای وویجر در فضا، می‌توانید به وب‌سایت ناسا مراجعه کنید.

در دهه گذشته، وویجر ۱ در فضای میان‌ستاره‌ای، فراتر از میدان مغناطیسی خورشید ما درحال گشت‌وگذار بوده است. این میدان از فضاپیما دربرابر پرتوهای کیهانی و سایر تابش‌های میان‌ستاره‌ای تا حدی محافظت می‌کرد؛ همان‌طور که میدان مغناطیسی زمین، ما را از خطر ذرات پرانرژی و تابش‌های خورشید حفظ می‌کند.

ما می‌دانیم که پرتوهای کیهانی در عملکرد تجهیزات الکترونیکی روی زمین اختلال ایجاد می‌کنند و منطقی است که انتظار داشته باشیم همین مشکل برای کامپیوترهای وویجر ۱ نیز رخ داده باشد. درواقع وقتی یکی از این ذرات پرانرژی با سرعت بالا به تراشه کامپیوتر برخورد می‌کند، می‌تواند موجب خطاهای کوچکی در حافظه شود که به مرور زمان افزایش می‌یابند.

سوزان داد، مدیر پروژه وویجر ۱ و وویجر ۲، اردیبهشت‌ماه در بیانیه‌ای گفت: «معمایی مانند این برای این مرحله از مأموریت وویجرها، عادی و پذیرفته‌شده است. فضاپیماها تقریباً ۴۵ سال سن دارند؛ بسیار فراتر از آن چیزی که برنامه‌ریزان مأموریت پیش‌بینی کرده بودند. ما همچنین در فضای میان‌ستاره‌ای هستیم؛ محیطی با تابش‌های بالا که پیش‌تر هیچ فضاپیمایی در آن پرواز نکرده است.»

باید منتظر بمانیم و ببینیم که وویجرها در ادامه سفرشان در فضای دوردست با چه خطرهای جدیدی روبه‌رو خواهند شد و چه اکتشافات تازه‌ای در انتظار آن‌ها است.