آبله میمون چیست؟ علائم بیماری، نحوه انتقال و روند شیوع

ویروس آبله میمون که عمدتاً به آفریقای مرکزی و غربی محدود می‌شود، امسال به روش‌های غیرعادی و در میان جمعیت‌هایی گسترش یافته است که در گذشته آسیب‌پذیر نبوده‌اند. درحالی‌که این انتقال‌ها نگرانی‌هایی در میان مسئولان و متخصصان بیماری‌های عفونی ایجاد کرده است، دلایل متعددی وجود دارد که حاکی از آن است با آبله میمون با همان سطح از نگرانی‌های ویروس کرونا برخورد نخواهد شد. دکتر آن دبلیو. ریموین، استاد همه‌گیرشناسی دانشکده بهداشت عمومی فیلدینگ دانشگاه کالیفرنیا، به روزنامه یواس‌ای تودی گفت: «آبله میمون معمولاً در سطح جهانی اتفاق نمی‌افتد.»

ریموین که آبله میمون و سایر بیماری‌های عفونی را در آفریقای‌مرکزی مطالعه کرده، گفت وقوع چنین شیوع‌هایی نادر و غیرعادی است. دکتر آرون گلات، از اعضای انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا، نیز گفت اگرچه بیشتر مردم از این ویروس بهبود پیدا می‌کنند، می‌تواند خطرناک و کشنده باشد. با‌این‌حال، در مناطق دارای مراقبت‌های پزشکی باکیفیت، میزان مرگ‌و‌میر بسیار کمتر از ۱ درصد موارد است.

الگوی ظهور موارد آبله میمون در اروپا و ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد این ویروسِ مرتبط با ویروس آبله به‌طور محلی در حال انتشار است، نه اینکه به‌دلیل سفر به کشورهایی که ویروس در آن‌ها بومی است، شیوع پیدا کرده باشد. پس از تأیید حدود ۱۰۰ مورد در سراسر اروپا، سازمان جهانی بهداشت روز جمعه ۲۰ می اعلام کرد که جلسه اضطراری را برای بحث درباره این شیوع برگزار خواهد کرد. ترس از دنیاگیری دیگری زیادی است؛ ولی کارشناسان پیش‌بینی نمی‌کنند که آبله میمون به آن سطوح از انتقال برسد؛ زیرا این ویروس به‌راحتیِ ویروس عامل کووید منتشر نمی‌شود.

آبله میمون در کجا شناسایی شده است؟

تاکنون، بیش از ۱۰۰ مورد در سراسر جهان گزارش شده و بیشتر موارد در اسپانیا و پرتغال و بریتانیا بوده است. همچنین، چندین مورد با شیوعی نزدیک مونترال کانادا و دو مورد در ایالات متحده آمریکا شناسایی شده است. مواردی در بلژیک، فرانسه، آلمان، ایتالیا، سوئد و استرالیا نیز گزارش شده است. به‌گزارش واشنگتن‌پست، بسیاری از این موارد در مردان ۳۰ تا ۵۵ ساله دیده شده است که با مردان رابطه جنسی داشته‌اند.

سازمان ملل گزارش کرد تا روز شنبه (۲۱ می ۲۰۲۲)، ۹۲ مورد تأییدشده و ۲۸ مورد مشکوک آبله میمون از ۱۲ کشور عضو گزارش شده است که ویروس مذکور بومی آن‌‌جا نیست. سازمان جهانی بهداشت در روزهای آینده راهنمایی‌ها و توصیه‌های بیشتری برای نحوه کاهش شیوع آبله میمون ارائه خواهد کرد. این سازمان افزود: «اطلاعات موجود نشان می‌دهد انتقال انسان‌به‌انسان در میان افرادی رخ می‌دهد که در تماس فیزیکی نزدیک با موارد دارای علائم هستند.»

به‌روزرسانی نقشه تا ۱ خرداد ۱۴۰۱.

دیوید هیمن، متخصص بیماری‌های عفونی از سازمان جهانی بهداشت گفت: «اتفاقی که به‌نظر می‌رسد در حال رخ‌دادن باشد، این است که این ویروس به‌شکل جنسی وارد جمعیت شده است و همچون عفونت‌های قابل‌انتقال از راه جنسی درحال گسترش است.» توالی‌یابی ژنومی اولیه تعدادی از موارد اروپا نشان‌دهنده تشابه با سویه‌ای است که در سال ۲۰۱۸ به‌طور محدود در کشورهای بریتانیا، فلسطین اشغالی و سنگاپور گسترش پیدا کرد.

به‌گفته هیمن، ازنظر زیستی این امکان وجود دارد که ویروس درخارج از کشورهایی درگردش بوده باشد که بومی آن‌‌‌جا است؛ اما درنتیجه خانه‌نشینی‌ها و فاصله‌گیری اجتماعی و محدودیت‌های مسافرتی مرتبط با دنیاگیری کووید ۱۹ موجب شیوع درخورتوجهی نشده باشد. همان‌طورکه موارد بیشتری از آبله میمون در اروپا و آمریکای‌شمالی در سال ۲۰۲۰ شناسایی می‌شود، برخی از دانشمندان که شیوع‌های متعدد در آفریقا را زیرنظر داشته‌اند، می‌گویند از شیوع غیرعادی این بیماری در کشورهای توسعه‌یافته گیج شده‌اند.

آبله میمون چیست؟

آبله میمون بیماری نادری است که ویروس عامل آن به همان خانواده‌ای از ویروس‌ها تعلق دارد که آبله (Smallpox) در آن وجود دارد. این خانواده شامل ویروس‌های آبله گاوی، آبله شتر، آبله اسب و… نیز می‌شود. طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، ویروس مذکور برای اولین‌بار در سال ۱۹۵۸ در میمون‌هایی شناسایی شد که با اهداف پژوهشی نگه‌داری می‌شدند.

آبله میمون بیماری مشترک بین انسان و حیوان است که معمولاً از مخزن حیوانی به انسان سرایت می‌کند (میزبان‌های حیوانی اصلی ناشناخته‌اند؛ اما می‌توانند شامل تعدادی از جوندگان یا نخستی‌ها باشند). اولین مورد انسانی ویروس آبله میمون در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شد. امروزهَ بیشتر عفونت‌های آبله میمون همچنان در همان منطقه اتفاق می‌افتد؛ اما این بیماری در چندین کشور دیگر در آفریقای مرکزی و غربی نیز گزارش شده است.

روش انتقال آبله میمون چگونه است؟

آبله میمون معمولاً از حیوانات آلوده مانند جوندگان به انسان‌ها منتقل می‌شود. به‌گفته سازمان جهانی بهداشت، انتقال انسان‌به‌انسان امکان‌پذیر است؛ اما چندان معمول نیست. ویروس ازطریق مواد آلوده نیز می‌تواند منتشر شود.

ناقل اصلی آبله میمون هنوز ناشناخته استِ اگرچه برخی کارشناسان حدس می‌زنند که جوندگان آفریقایی در انتقال این بیماری مؤثرند. در قسمت‌هایی از مرکز و غرب آفریقا، مردم ممکن است ازطریق گازگرفتگی یا خراش ناشی از جوندگان و پستانداران کوچک، تماس با گوشت شکار یا تماس با حیوان یا محصولات حیوانی آلوده درمعرض ویروس قرار گیرند. ویروس آبله میمون به‌راحتی بین انسان‌ها منتشر نمی‌شود. انتقال انسان‌به‌انسان معمولاً ازطریق قطرات تنفسی بزرگ اتفاق می‌افتد. این قطرات معمولاً نمی‌توانند بیشتر از چند فوت جا‌به‌جا شوند؛ بنابراین، برای انتقال ویروس آبله میمون به تماس مستقیم طولانی‌مدت نیاز است.

به‌گفته آژانس امنیت بهداشتی بریتانیا، آخرین موارد بیشتر در مردانی مشاهده شده است که با مردان دیگر رابطه جنسی داشته‌اند. آبله میمون به‌عنوان بیماری‌ای شناسایی نمی‌شود که ازطریق رابطه جنسی منتقل می‌شود؛ اما می‌تواند ازطریق تماس نزدیک با افراد آلوده، مایعات بدن، لباس یا ملحفه آلوده منتقل شود.

علائم آبله میمون چیست؟

دختربچه هفت‌ساله اهل زئیر مبتلا به آبله میمون حاد.

به‌گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، آبله میمون معمولاً با علائم شبیه علائم آنفلوانزا و تورم غدد لنفاوی شروع می‌شود. علائم آبله میمون معمولاً مشابه، اما خفیف‌تر از علائم آبله است. علائم اولیه شامل تب، درد عضلانی، لرز و خستگی است. در موارد شدیدتر، بثورات پوستی نیز اغلب روی صورت و اندام تناسلی دیده می‌شود که شبیه بثوراتی است که در آبله مرغان و آبله مشاهده می‌شود. ضایعات دردناک و خارش‌دار می‌توانند در سراسر بدن ظاهر شوند و درنهایت دلمه ببندند و بیفتند. افراد مبتلا به آبله میمون معمولاً ۷ تا ۱۴ روز پس از عفونت علائم را نشان می‌دهند. این بیماری معمولاً چند هفته طول می‌کشد.

ویروس آبله میمون چقدر مسری است؟

ویروس آبله میمون معمولاً موجب شیوع‌های چشمگیری نمی‌شود. در بیشتر سال‌ها، ممکن است فقط چند مورد معدود در خارج از آفریقا دیده شود. شدیدترین شیوع در ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۳ اتفاق افتاد که در آن، ده‌ها مورد از آن شناسایی شد. این موارد با قرارگرفتن درمعرض سگ‌های دشتی و حیوانات خانگی دیگر مرتبط بودند. این اولین‌باری بود که شیوع آبله میمون در خارج از آفریقا اتفاق می‌افتاد.

از سال ۱۹۷۰ و از زمانی که اولین مورد انسانی در پسری نُه‌ساله در جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شد، ۱۱ کشور آفریقایی مواردی از آن را گزارش کرده‌اند. نیجریه با بیش از ۵۰۰ مورد مشکوک و ۲۰۰ مورد تأییدشده از سال ۲۰۱۷ شیوع بزرگی را تجربه کرده است.

آبله میمون چقدر خطرناک است؟

بیشتر مردم در مدت چند هفته از آبله میمون بهبود پیدا می‌کنند؛ اما به‌گفته سازمان جهانی بهداشت، این بیماری می‌تواند کشنده باشد. دانشمندان دو شکل از ویروس آبله میمون را شناسایی کرده‌اند: شاخه غرب آفریقا و شاخه حوضه کنگو. شاخه غرب آفریقا کمتر کشنده است و مرگ‌و‌میر درحدود ۱ درصد از عفونت‌ها رخ می‌دهد. شاخه حوضه کنگو می‌تواند موجب مرگ یک نفر از هر ده نفری شود که به این بیماری مبتلا می‌شوند. درحالی‌که داده‌ها هنوز مقدماتی هستند، ریموین می‌گوید به‌نظر می‌رسد شیوع کنونی با شاخه کمتر‌کشنده غرب آفریقا مرتبط باشد.

جیمی ویتورث، استاد بهداشت عمومی در دانشکده بهداشت و پزشکی گرم‌سیری لندن، به رویترز گفت این ویروس احتمالاً به سطح مشابه عفونت‌ها و مرگ‌و‌میرهای ناشی از کووید ۱۹ نخواهد رسید. ویتورث گفت: «این ویروس موجب همه‌گیری سراسری مانند کووید نخواهد شد؛ اما شیوع جدی از بیماری‌ای جدی است و باید آن را جدی بگیریم.»

ریموین درباره مقایسه کووید ۱۹ با آبله میمون هشدار دارد، تا حدی بدین‌دلیل که آبله میمون ویروس جدیدی نیست. او گفت: «با پاتوژن کاملاً جدیدی سروکار نداریم که قبلاً هرگز مطالعه نشده باشد.»

ریموین افزود براساس شیوع‌های گذشته، عموماً تصور می‌شود آبله میمون سرایت کمی دارد؛ یعنی بعید است که بتواند به‌سرعت شیوع پیدا کند؛ اما مطالعات بیشتری برای تعیین این مسئله نیاز است؛ زیرا شیوع ویروس براساس شرایط مختلف می‌تواند متفاوت باشد. دانشمندان درحال بررسی ژنوم برخی از موارد جدید آبله میمون هستند تا ببینند آیا جهشی‌هایی دارند که ممکن است انتقال را افزایش دهد.

تفاوت شیوع کنونی در چیست؟

به‌گفته مرکز اروپایی کنترل و پیشگیری بیماری، این اولین‌باری است که زنجیره‌های انتقال در اروپا بدون ارتباط با آفریقای مرکزی یا غربی گزارش شده است. همچنین موارد امسال شامل اولین مواردی است که در میان مردانی گزارش شده است که با مردان رابطه جنسی دارند.

آیا واکسنی برای آبله میمون وجود دارد؟

بله، یکی از واکسن‌های ساخته‌شده علیه آبله برای آبله میمون تأیید شده است. واکسن آبله و آبله میمون را می‌توان برای پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران با استفاده از استراتژی واکسیناسیون حلقه‌ای به‌کار برد. در این استراتژی، تماس‌های نزدیک یک مورد اولیه واکسن آبله را دریافت می‌کنند تا از انتقال‌های بعدی جلوگیری شود. این استراتژی همان چیزی است که منجر به ریشه‌کن‌شدن آبله در سال ۱۹۸۰ شد.

ریموین گفت ریشه‌کن‌کردن آبله موجب شده است جهان دربرابر شیوع ویروس‌های مرتبط با ویروس آبله مانند آبله میمون آسیب‌پذیر باشد. ازآن‌‌‌جاکه واکسن‌های آبله به‌طور گسترده استفاده نمی‌شوند، میلیاردها نفر در سراسر جهان از محافظتی که آن‌ها ارائه می‌دهند، برخوردار نیستند.

آیا آبله میمون درمان‌شدنی است؟

به‌گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، درمان تأیید‌شده و بی‌خطری برای عفونت ویروس آبله میمون وجود ندارد. پزشکان ممکن است از چند گزینه ازقبیل داروهای ضدویروسی و ایمونوگلوبولین (آنتی‌بادی‌های جمع‌آوری‌شده از خون افرادی که واکسن آبله را دریافت کرده‌اند)، برای درمان عفونت استفاده کنند.

آیا باید نگران آبله میمون باشیم؟

مرکز اروپایی کنترل و پیشگیری بیماری اعلام کرد احتمال اینکه ویروس آبله میمون طی تماس جنسی منتقل شود، زیاد است؛ اما خطر انتقال از اشکال دیگر تماس نزدیک نسبتاً اندک است. علائم معمولاً خفیف هستند و بیشتر افراد در مدت چند هفته بهبود پیدا می‌کنند؛ اما این ویروس در نیجریه نرخ مرگ‌و‌میر حدود ۳/۳ درصد را ثبت کرده است و کودکان و جوانان و افراد دچار نقص ایمنی بیشتر دربرابر آن آسیب‌پذیر‌‌‌ند. این ویروس طی تماس نزدیک منتشر می‌شود؛ بنابراین، می‌توان آن را نسبتاً به‌راحتی ازطریق اقداماتی مانند جداسازی خود و رعایت بهداشت مهار کرد.