بازار لوازم جانبی موبایل؛ پرسود و جذاب

برای پیگیری این موضوع به یکی از خیابان های سطح شهر که یکی از مراکز اصلی خرید تلفن همراه و لوازم جانبی است، مراجعه می کنیم. البته ناگفته نماند که مرکز خرید مذکور جزو مراکزی است که کالای مربوط را با قیمتی پایین تر از برخی مراکز خرید دیگر به فروش می رساند. در مشاهدات میدانی خود متوجه  می شویم که بیشتر مغازه ها نه تنها برچسب قیمت روی کالای خود ندارند، بلکه یک کالای خاص را حتی با  تفاوت قیمتی حدود سه برابر هم به فروش می رسانند.  برای متوجه شدن تفاوت قیمت ها، قیمت برچسب گوشی با برند سوپر دی و قاب محافظ گوشی سیلیکونی محافظ لنز با رنگ مشکی را برای یک گوشی خاص سوال می کنیم. قیمت این نوع از برچسب های گوشی از ۵۵ تا ۱۹۰ هزار تومان متغیر است. قاب محافظ گوشی هم بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ هزار تومان تفاوت قیمت دارد.

در زیر جزئیات این گزارش میدانی را می خوانیم:

قیمت نسبت به مشتری فرق می‌کند
همان ابتدای ورودم با سوال کردن درباره قیمت کالای مذکور از چندین مغازه متوجه می شوم که فروشندگان قیمت ثابتی را اعلام نمی کنند. وارد یکی از مغازه های بزرگی می شوم که مشتریان زیادی دارد. یکی از فروشندگان پشت میز می گوید: «قیمت برچسب گوشی ۱۲۰ هزار تومان و قیمت محافظ گوشی ۱۳۰ هزار تومان است». وقتی از او علت تفاوت قیمت ها را جویا می شوم، می گوید: «قیمت دست خود فروشنده است و می تواند روی آن مانور بدهد. مثلا قیمت قاب  محافظ گوشی را بسته به نوع مشتری می توانیم گران تر یا ارزان تر بفروشیم. اگر به یک مشتری قیمت را ارزان بگوییم  فکر می کند جنس به درد نمی خورد. برای همین باید مشتری مان را بشناسیم. اتحادیه هم ایراد نمی گیرد چون هر چقدر بخواهیم می توانیم سود بگیریم».

فروشنده مغازه دیگری نیز در این باره می گوید: «خیلی وقت ها خود مشتری مقصر است. مثلا قیمت برچسب گوشی را که ۵۰ هزار تومان اعلام می کنیم، مشتری به ما می گوید که قیمت این جنس ۲۰۰ هزار تومان است و شما چرا این قدر قیمت کم  می دهید؟ در واقع ما را مجبور می کند که بگوییم خب آن جنس مدنظر شما را هم داریم درحالی که همان جنس اول را به او تحویل می دهیم. مثلا آیفون ۱۳ پرومکس که قیمتش ۵۰ تا ۶۰ میلیون است اگر مشتری بیاید و بگویم برچسب ۵۰ هزار تومانی روی گوشی ات بگذار، خنده اش می گیرد. به همین دلیل ما همان جنس را به او ۲۰۰ هزار تومان می دهیم. خود مشتری باعث این اتفاق ها می شود و از این موارد زیاد است».

فروشنده دیگری که جلوی در مغازه اش ایستاده است، قیمت را این گونه اعلام می کند:«  قیمت این مدل برچسب گوشی ۱۳۰ هزار تومان و قیمت قاب محافظ گوشی ۱۰۰ هزار تومان است». او نیز درباره تفاوت قیمت ها می گوید: «این به طرز رفتار مشتری بستگی دارد که به چه قیمتی به او لوازم جانبی را بفروشیم. مشتری باید خودش را حرفه ای جا بزند. چون فروشنده برچسب ۶۰ هزار تومانی را می تواند ۱۲۰ یا ۲۰۰ هزار تومان هم بفروشد و برای همین مشتری باید از چند جا قیمت بگیرد. بعضی مشتری ها به ظاهر لذت می برند که بگویند من یک برچسب گوشی را با قیمت بالایی خریده ام».

یک مدل گوشی با ۳ لیست قیمت متفاوت
یکی از فروشندگان ضمن اعلام قیمت کالاهای مدنظر( برچسب گوشی ۱۴۰ هزار تومان و قاب محافظ ۱۱۰ هزار تومان)، اطلاعاتی درباره ترفند بعضی فروشندگان برای گران تر فروختن تلفن همراه می دهد و درباره علت تفاوت قیمت ها می گوید: «جنس ها به دلیل نوسان قیمت بالا و پایین می شود و فروشنده می تواند با قیمت خرید قبل یا جدید جنسش را بفروشد». وقتی از او می پرسم که با توجه به  فاکتور خرید چگونه ممکن است، می گوید: «مثلا شما گوشی سامسونگ ۲۰ اف ای را با مشخصاتی خاص در نظر بگیرید.  قیمت این گوشی با توجه به لیست خریدی که فروشنده به شما نشان می دهد و نیز ۱۰۰ هزار تومان اضافه تری که دریافت می کند، برای شما ۱۳ میلیون و ۷۴۰ هزار تومان در می آید. در حالی که فروشنده لیست جدید را به شما نشان می دهد  و در لیست قبلی قیمت ۱۳ میلیون و ۵۵۰ هزار تومان است. ما یک لیست گران، خیلی گران و ارزان داریم. یعنی در سایت های مختلف هر کدام یک قیمت اعلام کرده اند. در لیست دیگر همین کالا قیمتش ۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است. مردم عادی هم نمی توانند به این لیست دسترسی داشته باشند و فقط فروشندگان تلفن همراه به آن دسترسی دارند».

قیمت لوازم جانبی راه فرار دارد
برخی فروشندگان از سودهای زیادی که از طریق فروش لوازم جانبی به دست می آورند، صحبت می کنند. یکی از فروشنده ها که قیمت برچسب را ۱۲۰ هزار تومان و قیمت قاب محافظ گوشی را ۱۰۰ هزار تومان اعلام کرده است، می گوید: «هم اکنون سود گوشی کم است و برای همین فروشندگان سود را روی لوازم جانبی می کشند. مثلا قاب محافظ گوشی ۵۰ هزار تومانی را ۱۵۰ هزار تومان می فروشند. یکی از شایع ترین روش ها همین است که گوشی را به قیمت خرید می دهند که مشتری از آن ها خرید کند، از آن طرف روی لوازم جانبی سود می گیرند. من به مشتری ها می گویم موقع خرید بگویند گوشی خام می خواهم و لوازم جانبی همراه با آن را نمی خواهم. به خاطر سایت های فروش اینترنتی مردم قیمت گوشی را می دانند برای همین ما مجبوریم مشتری را بپیچانیم و روی لوازم جانبی سود بگیریم. مثلا برچسب گوشی را به شما می گویم ضد خش است، اما یک مدل برچسب گوشی که ۲۰ هزار تومان خرید خودم بوده  و ۵۰ هزار تومان فروش آن است، به ۱۰۰ هزار تومان به شما می فروشم. لوازم جانبی خیلی راه فرار دارد و مشتری هم متوجه نمی شود».

فروش برچسب ۴۰ هزار تومانی با قیمت ۵۰۰ هزار تومان!
یکی دیگر از فروشندگان درباره این که همکارانش چگونه از یک لوازم جانبی با قیمتی ارزان سود چندین برابری می گیرند، می گوید: «من این قاب محافظ را خودم از چین وارد می کنم که با هزینه بار برای من قیمتش ۱۵ هزار تومان درآمده است. همین جنس را به مشتری ۷۰ هزار تومان و به همکارم ۲۲ هزار تومان می فروشم. باز همکار من خودش به قیمت ۱۲۰ یا ۱۳۰ هزار تومان می فروشد. لوازم جانبی قیمت خاصی ندارد چون تنوع، طرح و مدل ها با هم فرق می کند. من  بهترین کیفیت برچسب هر مدل آیفون را  به مشتری ۴۰ هزار تومان و به همکارم ۱۰ هزار تومان می دهم. همکار من هم بخواهد لطف کند ۱۱۰ یا   ۱۲۰هزار تومان می فروشد، درحالی که برخی  تا ۵۰۰ هزار تومان هم به فروش می رسانند».

یکی دیگر از فروشنده ها درباره علت تفاوت قیمت ها خاطر نشان می کند: «میزان خریدهایمان متفاوت است. مثلا الان آیفون ۱۳ پرومکس تازه وارد بازار شده برای همین در بازار برای آن برچسبی کمتر از ۳۰۰ هزار تومان و قاب محافظ کمتر از ۴۰۰ هزار تومان پیدا نمی کنید، اما اگر سه ماه دیگر همین لوازم جانبی را قیمت کنید قیمت آن کمتر شده است».
 

اجاره ماهیانه؛ از ویترین ۱۱ میلیونی تا مغازه ۳۲۰ میلیون تومانی
برخی فروشندگان هم اجاره مغازه های سرسام آور خود را توجیه قانع کننده ای بر گران فروشی خود می دانند در حالی که رئیس اتحادیه این صنف اظهار می کند اجاره ماهیانه مجوزی برای گران تر فروختن کالا نیست.

یکی از فروشندگان قیمت برچسب گوشی را ۱۹۰ هزار تومان و قیمت قاب محافظ را ۱۶۰ هزار تومان اعلام می کند. او درباره تفاوت قیمت ها می گوید: «الان اجاره این مغازه ۳۰ میلیون تومان است، اما من فقط همین ویترین رو به خیابان این مغازه را ۱۱ میلیون اجاره کرده ام. اتحادیه به ما اجازه داده تا ۷ درصد از خرید گوشی سود بگیریم. یعنی گوشی ۱۱ میلیون تومانی را من می توانم ۱۱ میلیون و ۷۷۰ هزار تومان بفروشم، اما چون بازار رقابتی است کسی این کار را نمی کند و از لوازم جانبی سود می گیرند». وقتی سوال می کنم با توجه به نرخنامه اتحادیه چگونه چنین چیزی ممکن است،پاسخ می دهد: «کسی به نرخنامه های اتحادیه توجه نمی کند. چون طرف اجاره مغازه ۲۰ میلیون تومانی اش، ۳۵ میلیون تومان شده است. همین ۱۰ روز پیش قیمت گرفتم که اجاره مغازه یکی از مراکز خرید موبایل بین ۸۰ تا ۱۱۰ میلیون تومان است. یکی از همکاران من در همان خیابان ماهی ۱۸۰ میلیون تومان و همکار دیگرم ماهی ۳۲۰ میلیون تومان اجاره می دهد. در واقع تفاوت قیمت براساس اجاره مغازه است وگرنه دلیل دیگری ندارد».

فروشنده دیگری درباره گرانی قیمت ها می گوید: «اجاره مغازه را از کجا در بیاورند؟ مجاز به گران فروشی نیستند ولی کسی هم جلویشان را نمی گیرد. خودشان هم می دانند وقتی من به عنوان فروشنده، گوشی را به قیمت خریدم می فروشم، از آن طرف دست ما را در لوازم جانبی باز گذاشته اند».

فروشنده دیگری می گوید: «وقتی مثلا گوشی را  ۵ میلیون تومان می خرم  و سود عرفی من ۷ درصد است، قطعا نمی توان از فروش گوشی سود گرفت. بنابراین سود ما روی لوازم جانبی است تا روزی ۵۰۰ هزار تومان اجاره مغازه را بدهم».

فروش کالای تقلبی به جای اورجینال
یکی از فروشنده ها با اشاره به جنس اورجینال یا نوع تقلبی کالاها می گوید: «بعضی فروشنده ها برچسب سوپر دی را هم اچ دی می گویند. الان خرید برچسب  سوپر دی برای خودمان ۷۳ هزار تومان و قیمت خرید اچ دی ۱۴ هزار تومان است. کلا جنس برچسب کالای باکیفیت فرق می کند. از طرفی سوپر دی سرعت تاچش خیلی بهتر است اما سرعت تاچ برچسب اچ دی کمتر است. مشتری هم متوجه نمی شود که من چه برچسبی روی گوشی اش می زنم».

یکی دیگر از فروشندگان در این باره می افزاید: «قیمت برچسب گوشی اورجینال ۵۵ هزار تومان و قیمت غیراورجینال آن ۳۵ هزار تومان است. قاب محافظ   ۱۳۰ هزار تومان و قیمت غیر اورجینال آن ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان است». او درباره تشخیص قاب محافظ اورجینال از نوع تقلبی آن می گوید: «یکی از راه های تشخیص این است که داخل قاب خز دارد که حالت برآمدگی ایجاد کرده، یکی  دیگر از راه ها هم تست خودکار و حرارت است طوری که وقتی روی قاب خودکار می کشند از روی آن به راحتی پاک می شود».

یکی دیگر از فروشندگان درباره شگردهای فروش کالای تقلبی به جای اورجینال می گوید: «مشتری نمی تواند تشخیص بدهد که کالا تقلبی است یا اورجینال. مثلا الان دو عدد کابل به شما نشان می دهم و به شما می گویم   کابل درجه یک ۷۰ هزار تومان و کابل درجه دو قیمتش ۵۰ هزار تومان است اما کابلی را که کیفیت کمتری دارد می فروشم تا  سود بیشتری نصیبم شود چون قیمت خرید کالای تقلبی ام پایین تر بوده است. آیا شما الان می توانی تشخیص بدهی بین این دو کابل کدام یک اصلی است؟ بنابراین شما دارید به من اعتماد می کنید». او در ادامه می گوید:«درباره  شارژر هم می توانند این کار را انجام دهند. بسته به سنگینی شارژر می توان متوجه کیفیت آن شد. البته این موارد حتی دست فروشنده هم نیست. قبلا آداپتور می خریدم ۸۰ هزار تومان اما الان همان جنس را باکیفیتی پایین تر ۱۰۰ هزار تومان می خرم. این ها از چین وارد می شود و یک تکه سرب داخلش می گذارند. یعنی باید یک شارژر را خراب کنید تا متوجه اصلی یا تقلبی بودنش شوید».

نرخنامه اتحادیه تنوع کالای لوازم جانبی را پوشش نمی دهد
یکی دیگر از فروشنده ها درباره علت برخی گران فروشی ها می گوید: «به این دلیل که تنوع کالا زیاد است اتحادیه نمی تواند نرخ ۲۰۰ مدل برچسب گوشی را بنویسد. نرخنامه اتحادیه کلا شش سطر بیشتر ندارد که آن هم نرخ برچسب گوشی در آن درج نشده است».

فروشنده دیگری قیمت برچسب را ۸۰ هزار تومان و قیمت قاب محافظ را ۱۳۰ هزار تومان اعلام می کند. او نیز درباره تفاوت قیمت ها بیان می کند: «اتحادیه نرخ مشخصی تعیین نکرده است. البته شما فقط استفاده لوازم جانبی را می بینید اما این که من ۳۰۰ میلیون جنس ام را بند کرده ام و قیمت فروش گوشی را که با خریدم یکسان است، در نظر نمی گیرید».

فروشندگان تلفن همراه از لوازم جانبی سودشان را تامین می کنند
در ادامه برای پیگیری تخلفات فروشندگان لوازم جانبی تلفن همراه به گفت و گو با افشین اکبری حداد، رئیس اتحادیه تلفن همراه و تجهیزات مخابراتی مشهد می پردازیم. وی در این باره می گوید: «این که فروشندگان مدعی شده اند که روی سود لوازم جانبی دست مان باز است، چنین چیزی نیست. ما در فروش تلفن همراه می توانیم ۷ درصد سود مجاز بگیریم، اما چون کالایی تکنولوژیکی است ، قیمتش کاهش  می یابد و بازار خیلی رقابتی است، فروشندگان سودشان را روی گوشی نمی گیرند حتی ممکن است با قیمتی پایین تر از قیمت خرید هم بفروشند. بنابراین آن حاشیه سودشان را معمولا از لوازم جانبی تامین می کنند ».

اکبری حداد درباره دلیل تفاوت قیمت لوازم جانبی تلفن های همراه خاطر نشان می کند: «یک دلیل این است که لوازم جانبی برندهای مختلفی (اورجینال، غیر اورجینال، درجه یک، دو و…) دارد که یک سری از تفاوت قیمت ها مربوط به  کیفیت لوازم جانبی است. علت دیگر تفاوت قیمت و گران فروشی به این دلیل است که با ورود کالاهای مدل جدید تر برخی دیگر قدیمی می شود. بنابراین چنین مواردی وجود دارد ضمن این که گاهی در مواردی مثل برچسب گوشی، فروشنده هزینه نصب را هم روی قیمت کالا می کشد. چون ممکن است حین نصب فشاری بر صفحه گوشی  وارد شود و فروشنده باید خسارت پرداخت کند. برای همین لوازم جانبی حاشیه دارتر است.

چیزی به نام اورجینال در لوازم جانبی وجود ندارد
رئیس اتحادیه تلفن همراه مشهد درباره درج نشدن قیمت لوازم جانبی در نرخنامه اتحادیه می گوید: «ما یک نرخ حاشیه سود قانونی و یک نرخ عرف داریم. مثلا قانونی اش حدود ۱۲ درصد و عرف حدود ۳۰ درصد است. ما نمی توانیم برای ۲۰۰ قلم کالا نرخنامه بدهیم بنابراین فقط می توانیم نظارت کنیم که بر اساس عرف بفروشند». وی در توصیه هایی به شهروندان می گوید: «اول این که از فروشگاه های معتبر خریداری کنند که حتما پروانه کسب داشته باشند. نشانه پروانه کسب ما هم برچسب روی در ورودی فروشگاه است. ما هر سال روی شیشه ورودی مغازه ها برچسب سالیانه را بر اساس نوع واحد (واحد فروشندگی یا واحد تعمیرات) با تاریخ سالیانه درج می کنیم. همچنین به شهروندان توصیه می کنم قبل از خرید از چند جا قیمت را استعلام کنند. اگر لوازم جانبی صرف می خواهند از فروشگاه های خاص لوازم جانبی در سطح شهر خریداری کنند که فروش گوشی ندارند، چون این فروشگاه ها کمترین حاشیه سود را در نظر می گیرند. نکته دیگر این است که موقع خرید حتما فاکتور بگیرند و از فروشنده بخواهند کیفیت کالا و قیمت آن را در فاکتور قید کند و زیر فاکتور مهر بخورد». وی در ادامه می افزاید: «چیزی به نام اورجینال در لوازم جانبی وجود ندارد. اورجینال همان چیزی است که یک بار خود کارخانه روی گوشی می گذارد، پس ما چیزی به نام لوازم جانبی اورجینال نداریم. فقط کیفیت لوازم جانبی با هم متفاوت است».

هفت خان رسیدگی به شکایت از طریق اتحادیه
از دیگر مشکلات، نبود نظارت کافی و روند پر پیچ  و خم شکایت از طریق اتحادیه است به طوری که برای یک شکایت ساده گران فروشی طبق آن چه مسئول رسیدگی به شکایات اتحادیه تلفن همراه می گوید، باید چندین بار مراجعه حضوری داشته باشید و برای رسیدن به حق تان حداقل یک ماه دوندگی کنید! رئیس اتحادیه این صنف درباره طولانی بودن فرایند رسیدگی به شکایت از سوی اتحادیه می گوید: «این مسئله را من در کلیت تایید نمی کنم اما در جزء تکذیب هم نمی کنم. از یک طرف ما شرایط کرونا را داشتیم. از طرف دیگر تلفن همراه جزو سبد ضروری خانوار است برای همین تخلفات در این حوزه زیاد به چشم می خورد چراکه مردم با آن سروکار دارند. ما تقریبا به طور میانگین روزانه ۲۰ مورد شکایت داریم. از این تعداد تقریبا هشت مورد آن را تلفنی رسیدگی می کنیم و ۱۲ مورد مراجعه حضوری دارند. در دو سال گذشته به دلیل کرونا ما محدودیت های زیادی در رسیدگی داشته ایم. شاید جلسات را خیلی برگزار نمی کردیم چون حجم مراجعه کننده زیاد بود. بنابراین ممکن بود تا دو ماه هم برگزاری این جلسات طول بکشد اما معمول آن این گونه نیست».

اکبری حداد درباره میزان شکایت ها از این صنف می گوید: «این صنف ۱۵۰۰ نفر عضو فعال دارد. از ابتدای سال تاکنون کل شکایت های ارسالی حدود ۶۰۰ مورد بوده که ۹۴ مورد آن مربوط به یک ماه اخیر است. تعداد بازرسی ها از ابتدای سال نیز ۵۰۰ مورد بوده است  و ۳۰۱ مورد محکوم شده اند. تعداد محکومیت ها در یک ماه اخیر نیز ۴۵ مورد بوده است».

منبع: روزنامه «خراسان»