رصد شگفت‌انگیز جیمز وب از ستار‌ه‌سازی در کهکشان‌های اولیه در دوران نوزادی گیتی

به گزارش دیتاسنتر من و به نقل از ایندیپندنت، تلسکوپ فضایی جیمز وب ممکن است نخستین خوشه ستاره‌ای در گیتی را که تاکنون رصد شده است، کشف کرده باشد.

این پنج خوشه ستاره‌ای کروی اولیه شامل دسته‌هایی از میلیون‌ها ستاره است که در اثر گرانش به یکدیگر متصل شده‌اند و به شکل یک قوس یا هلال نازک دیده‌ می‌شوند و در کیهانی که تنها ۴۶۰ میلیون سال از عمر آن می‌گذرد، وجود دارند.

به گفته دانشمندان، از زاویه دید ما این ناحیه پر از ستاره مانند یک هلال نازک به نظر می‌رسد. محققان می‌گویند گرانش قوی کهکشان‌ها بر اساس قوانین نسبیت عام، تصاویر کهکشان‌های دوردست را بزرگ‌نمایی و به شکل عدسی گرانشی، مانند نوعی ذره‌بین، عمل می‌کند.

این ناحیه‌ از گیتی نخستین ۵۰۰ میلیون سال گیتی را نشان می‌دهد و رصد آن پنجره جدیدی به روی اخترشناسان باز می‌کند تا چگونگی شکل‌گیری اولین ستارگان در دوران سپیده‌دم کیهانی را بررسی کنند.

به گفته کیهان‌شناسان، سپیده‌دم کیهانی به بیان ساده نخستین یک میلیارد سالگی عالم را شامل می‌شود. در واقع در حدود ۴۰۰ میلیون سال پس از مهبانگ، عصری به نام عصر «بازیونش» آغاز شد که در آن، اتم‌های هیدروژن خنثی با افزایش تابش نخستین ستارگان عظیم، باردار شدند. این لحظه برای تشکیل جهان هستی مهم بود و ردیابی بازیونش یکی از معدود ابزارهایی است که دانشمندان با کمک آن می‌توانند این ستارگان متعلق به دوران گذشته عالم را بررسی کنند.

پدیدار شدن این ستارگان اولیه نشانه‌ای بر پایان «عصر تاریکی» تاریخ کیهان به شمار می‌رود؛ زمانی که منابع مستقل نور وجود نداشت. اما یک راز همچنان برای دانشمندان سربه‌مهر باقی مانده و آن هم این است که اساسا چرا چنین چیزی رخ داد؟

به گفته پژوهشگرانی که نتیجه تحقیقاتشان را ۲۴ ژوئن (۴ تیر) در مجله نیچر منتشر کردند، خوشه‌های مشاهده‌شده نشان می‌دهند که گیتی اولیه آن گونه نیست که پیش از این تصور می‌شد.

دانشمندان پیش از این در سال ۲۰۱۸ نیز این ساختار کیهانی را با تلسکوپ هابل مشاهده کرده بودند. معمولا کهکشان‌های این دوره از کیهان نوری را ساطع می‌کنند که برای تلسکوپ‌ها بسیار ضعیف است و به‌سختی می‌توان آن را تشخیص داد. اما پدیده‌ای به نام عدسی گرانشی می‌تواند به اخترشناسان کمک کند این ساختارهای عظیم کیهانی در دوردست را مشاهده کنند.

به گفته کیهان‌شناسان، نور در میدان گرانشی عظیم خمیده و تصاویر بزرگ‌نمایی می‌شوند. در مورد مشاهده اخیر نیز کهکشان «اس‌پی‌تی‌ــ‌سی‌ال جی‌۵۷۴۶‌ــ۰۶۱۵» که بین این قوس کیهانی و منظومه شمسی ما قرار دارد، نور کهکشان اولیه را خمیده و بزرگ‌نمایی می‌کند و از این طریق می‌توان آن را با تلسکوپ‌ مشاهده کرد.

دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب، جزئیات بی‌سابقه‌ای از این قوس را دیدند و درون آن پنج خوشه کروی شناسایی کردند. به گفته کیهان‌شناسان، این خوشه‌ها فوق‌العاده متراکم‌ و از نواحی تشکیل ستاره‌ای نزدیک‌تر به ما حدود سه مرتبه بزرگ‌ترند.

این خوشه‌ها نخستین خوشه‌هایی از این دست محسوب می‌شوند که تاکنون رصد شده‌اند. اما هنوز مشخص نیست که آیا آن‌ها به راستی نخستین خوشه‌های کروی در عالم نیز به شمار می‌روند یا نه. بررسی‌های بعدی به کیهان‌شناسان نشان خواهد داد که درون این ساختارهای اولیه در دوران نوزادی و کودکی گیتی چه می‌گذشته است.