جوانمردی: تفکر انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به پلتفرم‌های داخلی از پایه دچار مشکل است
جدی‌ترین راهکاری که تا امروز برای رفع مشکلات کسب‌وکارهای آنلاین پس از ایجاد محدودیت برای اینترنت ارائه شده، دعوت از آن‌ها برای کوچ از پلتفرم‌های بین‌المللی به سمت نمونه‌های داخلی و البته در نظر گرفتن بسته‌های حمایتی برای کسب‌وکارها و سکوهایی است که به این دعوت پاسخ مثبت داده باشند.
هرچند دولت معتقد است با این بسته‌های تشویقی و حمایتی فعالان این عرصه به حضور در بسترهای بومی ترغیب می‌شوند و با این جابه‌جایی هم خسارت‌هایی که دیده‌اند جبران می‌شود و هم زمینه رونق اقتصاد دیجیتال کشور فراهم می‌شود، اما کارشناسان با طرح استدلال‌های گوناگون دعوت به این کوچ و ارائه بسته‌های حمایتی را چندان کارگشا نمی‌دادند.
یکی از اظهار نظرات کارشناسانه در این زمینه توسط شهاب جوانمردی، نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران، مطرح شده که اقدامات حمایتی دولت از کسب‌وکارهای آنلاین برای انتقال به پلتفرم‌های داخلی را ناشی از عدم درک ماهیت این کسب‌وکارها دانسته و در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران اظهار کرده است: «اساسی‌ترین مشکل کسب‌وکارهای آنلاین این است که فهم مدیران و سیاست‌گذاران از این کسب‌وکارها مشابه مشاغل سنتی است.»
جوانمردی، که به‌تازگی و پس از موافقت وزیر ارتباطات با استعفای او، از کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات خارج شده است، به نقش وزارتخانه‌های مرتبط با اقتصاد دیجیتال در موضوع کسب‌وکارهای آنلاین نیز اشاره کرده و با آسیب‌زننده خواندن تصمیمات آن‌ها گفته است:
حتی اگر فرض کنیم وزارت اقتصاد، صنعت و ارتباطات نقشی در محدود کردن اینترنت و فیلترینگ پلتفرم‌ها نداشته باشند و خیلی صادقانه به‌دنبال کمک به این کسب‌وکارها باشند، بازهم تصمیماتی که گرفته می‌شود مبتنی بر این نگاه قدیمی است. متأسفانه آن‌ها هیچ شناختی از ماهیت این کسب‌وکارها و نظام عرضه و تقاضا و اقتضائات دیگر آن ندارند و تصمیماتشان آسیب‌زننده است.
نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران ایده انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به پلتفرم‌های بومی را به ایده انتقال مشاغل سنتی تشبیه کرده و تصریح کرده است: «اگر مشاغل سنتی در یک منطقه شهری آلاینده تشخیص داده می‌شدند با تصمیم مدیران منطقه‌ای خارج از شهر برای آن‌ها در نظر گرفته و همه را به آنجا منتقل می‌کردند. حالا با همین رویکرد با کسب‌وکارهای جدید مواجه می‌شوند. فکر می‌کنند کسب‌وکاری که در اینستاگرام مشغول فعالیت بوده را می‌توان با ایجاد پلتفرمی مانند روبیکا به آنجا منتقل کرد و آن کسب‌وکار هم بدون مشکل به فعالیتش ادامه دهد.»
او معتقد است در شرایطی که بخش قابل توجهی از کاربران حاضر به استفاده و نصب اپلیکیشن‌های داخلی نیستند، انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به این اپلیکیشن‌ها فایده‌ای ندارد و افزود: «این که دولت چه نوع حمایتی از انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به پلتفرم‌های داخلی می‌کند مهم نیست؛ مهم این است که این تفکر از پایه دچار مشکل است.»
پیش از این نیز رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک در گفت‌وگو با دیتاسنتر من به همین بسته‌های حمایتی برای کسب‌وکارها و تشویق آن‌ها به حضور در پلتفرم‌های داخلی اشاره کرده و اعلام کرده بود که این حمایت‌ها احتمالاً فقط به کسب‌وکارهای آنلاین وابسته دولت تعلق می‌گیرد و برای آن‌ها هم صرفاً کارکرد یک مسکن موقت را خواهد داشت.
رئیس کمیسیون تجارت الکترونیکی نصر تهران نیز به دیتاسنتر من گفته بود این طرح‌ها در کوتاه‌مدت اثربخش نخواهد بود و اگر سال‌ها قبل ارائه می‌شد می‌توانست شرایط اکوسیستم را بهبود ببخشد.
حالا جوانمردی هم از جنبه دیگری این طرح و ایده انتقال کسب‌وکارها به پلتفرم‌های داخلی را نقد کرده و معتقد است کسب‌وکارهای آنلاین ویژگی «کاربرمحور» بودن دارند و این سلیقه و انتخاب کاربر است که تعیین می‌کند کسب‌وکارها کجا شکل بگیرند و در چه بستری فعالیت کنند:
سلیقه و ذائقه کاربر تعیین‌کننده است. مهم این نیست که شما تصمیم بگیرید کسب‌وکارتان را کجا تأسیس کنید؛ بلکه اگر قرار است آن کسب‌وکار موفق باشد باید ببینید کاربران در کجا تجمع دارند و کدام فضا را ترجیح می‌دهند. بنابراین به زبان عامیانه مغازه کسب‌وکارهای جدید همان جایی است که پاتوق کاربران قرار دارد.
او در ادامه به نقد سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها درباره فعالیت کسب‌وکارهای آنلاین پرداخته و با بیان این که ماحصل این تصمیمات چشم‌انداز روشنی نخواهد داشت، اظهار داشته است: «متأسفانه مجموعه تصمیمات و سیاست‌هایی که تا امروز شاهد هستیم چشم‌انداز روشنی درباره این کسب‌وکارها به تصویر نمی‌کشد و سرمایه‌گذاران از ادامه سرمایه‌گذاری یا سرمایه‌گذاری جدید در این کسب‌وکارها به‌شدت پرهیز می‌کنند.»
نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران در ادامه اضافه کرده است: «طبیعی است که اگر به بخشی از اقتصاد که خودش جدید و نوپاست، پول جدید تزریق نشود به‌شدت آسیب می‌بیند و آن‌قدر هم دارایی ندارد که فرصت احیا داشته باشد. من به‌شدت نگران سرانجام این کسب‌وکارها هستم.»
او همچنین به تصمیمات دیگری برای این حوزه اشاره و تصریح کرده است: «در شرایطی که کسب‌وکارها به‌شدت دچار بحران نقدینگی هستند می‌بینیم که بیمه تأمین اجتماعی با سخت‌گیری بیشتر درباره قراردادهای بحث‌برانگیز اقدام کرده و حق بیمه وصول می‌کند. نظام مالیاتی و ارزش افزوده نیز به همین ترتیب است.» با ذکر این مثال، شهاب جوانمردی اعتقاد دارد «اگر فشار جدید مضاعف وارد نکنند خودش کمک بزرگی به این کسب‌وکارها است.»
به زعم او، چنین تصمیماتی عامل اصلی نابودی کسب‌وکارها و زیان کسب‌وکارهای آنلاین می‌شود. موضوعی که با یک بار بررسی لینکدین هم قابل مشاهده است: «حجم تقاضای شغلی در لینکدین کاملاً وخامت اوضاع این کسب‌وکارها را نشان می‌دهد. چه تعداد از آن‌ها تعطیل شده یا تعدیل نیرو کرده‌اند.»
به گفته شهاب جوانمردی، هر تصمیمی که بتواند به ماندگاری یا رفتن سرمایه‌های انسانی از کشور منجر شود، بر رونق کسب‌وکارها یا از رونق افتادن آن‌ها اثر بگذارد و به تقویت اقتصاد این حوزه یا کوچک‌تر شدن آن منجر شود بر حیات این کسب‌وکارها اثرگذار است؛ بنابراین، اتخاذ سیاست‌ها و تصمیمات در این حوزه نیازمند حساسیت و دقت بالا است.
