یافته‌های جدید داستان اوتسی، مرد یخی را بازنویسی می‌کند

دو کوهنورد آلمانی که در سپتامبر سال ۱۹۹۱ مشغول صعود از رشته‌ کوه‌های آلپ تیرول، در مرز ایتالیا و اتریش بودند، به منظره‌ی تکان‌دهنده‌ای برخوردند. آن‌ها جلوی خود جسد یک انسان را می‌دیدند. اگرچه بررسی‌های اولیه این شبهه را به وجود آورد که این مرد به‌تازگی جان خود را از دست داده، اما باستان‌شناسان بعدا فاش کردند، آنچه کشف شده در واقع جسد مردی حدودا ۵۳۰۰ ساله است. به نقل از مجله اسمیتسونیان، یخ، برف، خورشید، باد و دیگر شرایط محیطی در ارتفاعات رشته کوه آلپ باعث شده بودند این جسد برای قرن‌ها دست‌نخورده و سالم باقی بماند.

این مومیایی یخی بعدا به «اوتسی، مرد یخی» شهرت پیدا کرد. این نام‌گذاری از روی محل کشف او در نزدیکی درّه اوتستال بود. حالا موزه باستان‌شناسی تیرول جنوبی در بولتسانو، ایتالیا، جسد او را در یک محفظه سرد مخصوص نگه‌داری می‌کند. بازدیدکنندگان نیز می‌توانند از پشت یک پنجره کوچک اوتسی و همین‌طور لباس‌ها و تجهیزات بازسازی شده او را تماشا کنند.

کوهنوردان مومیایی یخی اوتسی را در سپتامبر ۱۹۹۱ در کوه‌های آلپ تیرول پیدا کردند.

مرد یخی در زمان زندگی مرد کوتاه قدی با بلندای قامت ۱۵۷ سانتی‌متر و ۵۰ کیلوگرم وزن بوده است. او صورت استخوانی و کاملاً باریکی داشته، پوستش نیز در زیر آفتاب برنزه شده بود و خالکوبی‌های متعددی هم در بدن خود داشت. چشمان اوتسی قهوه‌ای رنگ بود و موهای تیره و ریش بلندی نیز داشت. گروه خونی مرد یخی +O بود و دچار عدم تحمل لاکتوز نیز بود. مرد یخی در زمان مرگ ۴۶ سال داشت که برای آن دوره او را به مردی کهنسال تبدیل می‌کرد.

فرضیات مختلفی هم در مورد روزهای پایانی زندگی و دلیل مرگ اوتسی وجود دارد، بااین‌حال، بنا به رایج‌ترین فرضیه او در حین عبور از دره اوتستال تیر می‌خورد و پس از چند روز در ارتفاعات جان خود را از دست می‌دهد. ازآنجاکه تیر به یکی از شریان‌های اصلی اوتسی برخورده کرده بود، به احتمال زیاد خون او تا لحظه‌ی مرگ بند نیامده بود. زخم دیگری هم پشت سر مرد یخی به چشم می‌خورد که شاید بر اثر برخورد تیر و افتادن او روی زمین به وجود آمده بود.

یک بریدگی در دست راست اوتسی نیز پیدا شد که خبر از درگیری تن به تن او پیش از اصابت تیر می‌داد. این نبرد ممکن است چند ساعت و حتی چند روز قبل از اصابت تیرهای مرگبار اتفاق افتاده باشد و بعدا به نبرد پایانی ختم شده باشد. از ظاهر امر این‌طور برمی‌آید که مرد یخی به دلیل زخم دستش نتوانسته تیرهای بیش‌تری بسازد و خود را برای نبرد سرنوشت‌سازش آماده کند.

بازسازی کامل مرد یخی

پس از بحث‌های فراوان در مورد نحوه مرگ و روزهای پایانی اوتسی، بحث مهم دیگر بین محققان دلیل دست‌نخوردگی او بود. در آن زمان محققان تصور می‌کردند که کشف اوتسی نتیجه اتفاقی غیرمنتظره بوده و زنجیره‌ای از طوفان‌های برف و بوران و عوامل آب‌وهوایی دیگر به سالم ماندن این جسد باستانی کمک کرده است. در حقیقت، محققان دست‌نخوردگی اوتسی را تصادفی می‌دانستند. بااین‌حال، نتایج یک پژوهش جدید خلاف تصورات پیشین را نشان می‌دهد.

با بالا رفتن دمای کره زمین ناشی از تغییرات اقلیمی و ذوب شدن یخ‌ها در نواحی مختلف زمین، اجساد باستانی و آثار باستانی زیادی از زیر برف‌ها و آب‌ها سر بیرون می‌آورند. وقتی باستان‌شناسان برای اولین بار شرایطی که منجر به حفظ جسد اوتسی شده بود را بررسی کردند، رایج‌ترین فرضیه عنوان می‌کرد، او در فصل پاییز از دست کسی فرار کرده و تصمیم گرفته در کوه‌ها پناه بگیرد. اوتسی پس از مرگ به سرعت در انبوهی از برف فرو رفته است. او سپس در چاله‌ای کم‌عمق افتاده تا بدین‌ترتیب، از حرکت‌ یخچال‌های طبیعی مصون بماند. به مرور با تغییر آب‌وهوای منطقه و پایین آمدن دمای هوا، جسد مرد کاملاً در یخ‌ها مدفون شده است.

اوتسی تا سال ۱۹۹۱ به همین صورت در احاطه‌ی یخ‌ها باقی‌ماند تا اینکه با ذوب شدن یخ‌ و برف‌ قسمتی از بدنش نمایان شد. بنا به باور محققان، مرگ اوتسی در دوره‌ای رقم می‌خورد که با آغاز یک دوره‌ی یخبندان هم‌زمان بود و از این رو، پس از مرگ جسد او در یخ‌ها از هرگونه عامل طبیعی محفوظ ماند.

حال باستان‌شناسان عقیده دارند، زندگی اوتسی پس از مرگ چندان بدون حادثه سپری نشده است. محققان با بررسی شواهد موجود از او به فرضیه تازه‌ای دست یافتند. طبق آزمایش‌ تاریخ‌گذاری رادیوکربن و سایر تجزیه و تحلیل‌های انجام گرفته روی برگ‌ها، دانه‌ها، خزه‌ها، علف‌ها و سرگین‌هایی که در نزدیکی جسد مرد یخی پیدا شدند، محققان عقیده دارند اوتسی برخلاف تصور گذشته در فصل بهار جان خود را از دست داده است.

بازدیدکنندگان می‌توانند مرد یخی را از پشت پنجره‌ای کوچک تماشا کنند.

بدین‌ترتیب، این‌طور برداشت می‌شود که جسد او در تمام فصل تابستان در ارتفاعات بدون هیچ سرپناهی و درمعرض عوامل طبیعی مختلف قرار داشته است. باتوجه به اینکه برخی از مواد آلی قدمتی کم‌تر از اوتسی دارند، محققان بر این عقیده‌اند که مرد یخی در طی ۵۳۰۰ سال چندین بار در هوای آزاد قرار گرفته است.

تمام این‌ موارد روی هم به یک داستان متفاوت اشاره دارند، اینکه اوتسی به صورت منظم و مداوم درمعرض عوامل محیطی قرار گرفته، نه اینکه بنا به تصورات پیشین در یک کپسول زمانی منجمد مدفون شده باشد. باستان‌شناسان یک فرضیه‌ی دیگر نیز در مورد اوتسی دارند و معتقدند که او در محلی غیر از چاله‌ای که در آن کشف شده جان خود را از دست داده است.

وسایل آسیب‌دیده مرد یخی که در اطراف او پراکنده شده بودند نشان می‌داد او در ارتفاعات بالاتری جان سپرده و مدتی بعد نیز رواناب‌های بهاری و تابستانی یا جابجایی یخ‌ها جسد او را به درون چاله‌ کشانده است. بدین‌ترتیب به نظر جسد اوتسی نه با زنجیره‌ای از تصادف‌ها بلکه با مجموعه‌ای از عوامل محیطی کاملاً عادی دست‌نخورده باقی‌مانده است.

باستان‌شناسان از زمان کشف اوتسی اجساد دیگری به همراه بقایای اسب، وسایل اسکی، تجهیزات شکار و سایر آثار تاریخی را در یخچال‌های در حال ذوب کشف کرده‌اند. اگرچه محققان در اوایل دهه ۱۹۹۰ فکر می‌کردند دست‌نخوردگی اوتسی اتفاقی بوده،‌ اما حالا به نظر می‌رسد این‌طور نباشد. در مجموع، نتیجه‌گیری‌ جدید محققان با باور قدیمی که مرگ اوتسی را آغاز یک دوره سرد طولانی می‌دانستند کاملاً تضاد دارد.

علاوه بر این، یافته‌ها نشان می‌دهد که با ادامه ذوب شدن یخ‌ها درنتیجه گرم شدن کره زمین، ممکن است کوهنوردان و محققان بسیار بیش از قبل به آثار باستانی همچون اوتسی در ارتفاعاتی که قبلا پوشیده از برف و یخ بودند بربخورند. ازآنجاکه پیدا شدن اوتسی در آن وضعیت کاملاً عادی بوده، شانس یافتن اجساد انسان‌های ماقبل تاریخی دیگر در موقعیت‌های توپوگرافی مشابه بسیار بیشتر از تصورات پیشین است.