برای اولین‌بار اختاپوس‌ها حین پرتاب زباله به یکدیگر مشاهده شدند

براساس مقاله جدیدی که در مجله PLoS ONE منتشر شده است، اختاپوس‌ها در استرالیا درحالی فیلمبردای شده‌اند که گل‌ولای، پوسته‌ها و جلبک‌ها را جمع می‌کنند و آن‌ها را به سمت هم پرتاب می‌کنند. این اولین بار است که این نوع رفتار پرتاب کردن در اختاپوس‌ها گزارش شده است و نویسندگان بر این باورند که شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی از پرتاب‌های ثبت‌شده که به دیگران برخورد کردند، به‌طور عمدی دیگری را مورد هدف قرار داده‌ بودند که حاکی از این است که این رفتار نقشی اجتماعی دارد.

اختاپوس ماده زباله‌ها را پرتاب می‌کند که به نری برخورد می‌کند که در تلاش است با او جفت‌گیری کند. موادی که پرتاب می‌شود، گل‌ولای است، شدت پرتاب کردن بالا است و الگوی رنگی اختاپوس پرتاب‌کننده به‌طور یکدست تیره است.

رفتار پرتاب کردن در حیوانات زیادی مشاهده نشده است و رفتار پرتاب کردن که شامل هدف قرار دادن دیگری باشد، حتی نادرتر است. این رفتار تاکنون فقط در در شامپانزه‌ها، میمون‌های کپوچین، فیل‌ها، خدنگ‌ها و پرندگان مشاهده شده است. عنکبوت‌ها نیز گاهی هنگامی که تهدید یا طعمه‌ای را حس می‌کنند، تارهای خود را تکان می‌دهند، درحالی‌که ماهی کمان‌گیر آب را به سمت طعمه خود می‌پاشد. دلفین‌ها نیز طعمه خود را روی آب می‌کوبند و همچنین می‌توانند اشیاء را به شکل نوعی بازی پرتاب کنند.

نویسندگان رفتار پرتاب هدفمند را به‌عنوان شکلی از استفاده از ابزار درنظر می‌گیرند، خصوصا وقتی شامل عضو دیگری از همان گونه می‌شود و فکر می‌کنند که می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای ایجاد ارتباط، پیوند اجتماعی یا تهاجم عمل کند. ممکن است انتظار نداشته باشید این نوع رفتار پرتاب کردن را در اختاپوس‌ها ببینید که معمولاً گوشه‌گیر و ضداجتماعی هستند: آن‌ها به تنهایی شکار می‌کنند و برخورد غیرمنتظره‌ای با اختاپوس دیگر می‌تواند منجر به مبارزه‌ای آشکار شود. حتی دیده شده است که برخی از اختاپوس‌ها هم‌نوع خود را می‌خورند.

تصویری از اینکه چگونه اختاپوس‌ها زباله‌ها را روی اختاپوس هدف دیگری پرتاب می‌کنند.

اگرچه برخی از مطالعات اخیر جنبه دیگری از این موجودات شگفت‌انگیز و بسیار باهوش را آشکار کرده است و نشان می‌دهد که آن‌ها می‌توانند دربرابر اختاپوس‌های دیگر شکیبایی کنند و حتی از سیگنال‌ها استفاده کنند. اختاپوس‌ها استاد دستکاری اشیاء هستند و خلوتگاه خود را با مواد مختلفی می‌سازند و نگه‌داری می‌کنند و اغلب از آکواریوم‌های خود فرار می‌کنند. آن‌ها به اندازه کافی چالاک هستند که درپوش ظرف‌ها را باز کنند. ویدئوی پربیننده‌ای از سال ۲۰۱۵ اختاپوسی را در ژاپن نشان می‌داد که در مخزن شیشه‌ای خود را از داخل باز می‌کند.

همچنین مشاهده شده است که اختاپوس‌ها بطری‌ها یا اسباب‌بازی‌ها را به شکل دایره‌وار در آکواریوم‌های خود پرتاب می‌کنند و هنگام برگشت آن‌ها را می‌گیرند. این رفتار به‌عنوان نوعی بازی تفسیر شده است. مطالعه حاضر روی گونه‌ای از اختاپوس‌ها تمرکز دارد که به اختاپوس غمگین معروف است و نام علمی آن Octopus tetricus است. پژوهشگران جمعیتی از اختاپوس‌ها را در بخش جنوبی خلیج جرویس در نیو ساوت ولز استرالیا مورد بررسی قرار دادند (به خاطر جمعیت متراکم اختاپوس‌ها این نواحی اکتاپولیس و اوکتلانتیس نام گرفته‌اند).

نویسندگان قبلا به‌طور غیررسمی متوجه شده بودند که به‌نظر می‌رسد اختاپوس‌های این منطقه پوسته‌ها را پرتاب می‌کنند و می‌خواستند این مسئله را بیشتر بررسی کنند. پژوهشگران در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، از دوربین‌های فیلم‌برداری زیرآب برای ضبط فیلم‌هایی از اختاپوس‌ها استفاده کردند و سپس فیلم‌ها را بررسی کردند تا بلکه شاهد نمونه‌هایی از رفتار پرتاب زباله باشند.

فیلم‌های سال ۲۰۱۵ حاوی مجموعه قوی از داده‌ها بود. در این فیلم‌ها شفافیت آب خوب بود و اختاپوس‌های زیادی توسط دوربین ثبت شده بود. در این مجموعه فیلم‌ها یک اختاپوس نر فعال به خاطر زخم‌های مشخصی که روی بدنش دارد و ناشی از گاز گرفته شدن توسط یک ماهی است، به‌راحتی قابل تشخیص است (دنبال کردن اختاپوس‌ها در این محل به خاطر تراکم بالای جمعیت آن‌ها می‌تواند دشوار باشد).

دو اختاپوس ماده نیز دارای نشانه‌های طبیعی متمایزی هستند که می‌توان آن‌ها را از اختاپوس‌های دیگر تشخیص داد. این امر پژوهشگران را قادر ساخت تا رفتار پرتاب کردن را در تعامل با اختاپوس‌های دیگر بررسی کنند.

پرتابی توسط اختاپوس ماده که مشغول نگه‌داری از لانه خود است.

در میان گروهی از حدود ده اختاپوس، دانشمندان ۱۰۲ نمونه رفتار پرتاب زباله را طی ۲۴ ساعت فیلم‌برداری چند روزه مشاهده کردند. اختاپوس‌های نر و ماده هر دو زباله‌ها را پرتاب می‌کردند اما در ۶۶ درصد موارد، ماده‌ها این کار را انجام می‌دادند. تقریباً نیمی از پرتاب‌ها به‌نظر می‌رسید که در پاسخ به تعامل با اختاپوس‌های دیگر باشد (اختاپوس‌هایی که محدوده اختاپوس پرتاب‌کننده را وارسی می‌کردند یا اختاپوس‌هایی که برای جفتگیری تلاش می‌کردند) و ۱۷ درصد پرتاب ‌ها به اختاپوس‌های دیگر برخورد کرده بود.

اختاپوس‌ها پرتاب‌ها را با تغییر موقعیت ساختار خرطوم‌مانند خود انجام می‌دهند که ساختارهای لوله‌شکلی هستند که به شنا کردن اختاپوس‌ها کمک می‌کنند. آن‌ها فواره‌ای از آب را ازطریق خرطومی خود بیرون می‌فرستد و انعکاسی را ایجاد می‌کند که جانوری را درجهت مقابل آب قرار دارد، می‌راند. برای انجام پرتاب، اختاپوس فواره‌های آب را با سرعت ازطریق خرطومی خود پرتاب می‌کند تا به کمک آن زباله‌هایی را که جمع‌آوری کرده است، به سمت مقابل پرتاب کند.

آیا این رفتار عمدی است؟ تعیین این مسئله که رفتار توصیف‌شده عمدی است یا نه، بسیار چالش‌برانگیز است؛ اما پژوهشگران شواهدی را پیدا کردند که نشان می‌دهد برخی از پرتاب‌ها هدفمند و احتمالاً عمدی بودند. پرتاب‌هایی که در محیط تعاملی رخ می‌دهد، نسبت‌به پرتاب‌های دیگر شدیدتر بود و اغلب شامل پرتاب گل‌و‌لای به جای پوسته یا جلبک بود (پرتاب پوسته و جلبک بیشتر با رفتار تمیز کردن لانه همراه است).

اختاپوس‌ها می‌توانند رنگ پوست خود را تغییر دهند و رنگ‌های تیره معمولاً نشانه تهاجم است. اختاپوس‌هایی که رنگ تیره داشتند، با شدت بیشتری زباله‌ها را پرتاب می‌کردند و احتمال اینکه پرتاب‌های آن‌ها به اختاپوس‌های دیگر برخورد کند، بیشتر بود. اختاپوس‌های هدف اغلب با جا خالی دادن یا بالا بردن بازوی خود ظاهراً به‌عنوان رفتاری دفاعی، پاسخ می‌دادند. نویسندگان نتیجه گرفتند:

حتی اگر در پس این پرتاب‌ها قصد برخورد به اختاپوس‌های دیگر نباشد، آن‌ها اثرات اجتماعی در تعاملات بین اختاپوس‌های این مکان دارند. اختاپوس‌ها را قطعاً می‌توان به فهرست کوتاه حیواناتی که اشیاء را پرتاب می‌کنند یا اشیاء به پیش می‌رانند و موقتاً به فهرست کوتاه‌تر حیواناتی اضافه کرد که در پرتاب‌های خود حیوانات دیگر را مورد هدف قرار می‌دهند.

اگر آن‌ها واقعاً دیگران را هدف قرار می‌دهند، این پرتاب‌ها افرادی از همان جمیعت را هدف قرار می‌دهد و براین‌اساس اختاپوس‌ها به مجموعه کوچک جانورانی می‌پیوندند که این شکل نادر از پرتاب را دارند.