شاد نبودن بیشتر از سیگار کشیدن می‌تواند ما را پیر کند

دانشمندان در سراسر جهان در تلاش هستند تا از هوش مصنوعی برای ایجاد نوع جدیدی از ساعت استفاده کنند که می‌تواند سن زیستی حقیقی شما را اندازه‌گیری کند. در تلاش اخیر پژوهشگران، عوامل روانشناختی به این ترکیب افزوده شد و پیش‌بینی‌های جالبی حاصل شد. آزمایش‌های اولیه نشان می‌دهد که تأثیر ناراحتی‌های روانی در برخی مواقع می‌تواند از تأثیر بیماری‌های جسمی و عاداتی مانند سیگار کشیدن بیشتر باشد.

سن تقویمی براساس تعداد سال‌هایی است که زندگی کرده‌اید، اما فقط این موضوع که دو فرد ازنظر سن برابر هستند، به این معنا نیست که آن‌ها ازنظر سلامتی نیز در شرایط برابری قرار دارند.

پژوهشگران امیدوار هستند که با اندازه‌گیری جنبه‌های خاصی از سلامت جسمانی فرد مانند میکروبیوم روده یا نشانگرهای التهابی موجود در خون، بتوانند پیش‌بینی کنند که فرد ازنظر زیستی چقدر جوان یا پیر است. اگر این پیش‌بینی دقیق باشد، می‌تواند به کارشناسان کمک کند تا متوجه شوند که چرا برخی افراد سریع‌تر از دیگران پیر می‌شوند و چه عوامل سبک زندگی در روند پیری نقش دارد.

اما یکی از مؤلفه‌های کلیدی سلامت انسان در تلاش‌های گذشته برای تنظیم ساعت پیری مورد توجه قرار نگرفته است و آن وضعیت روانی و عاطفی ما است.

در سال ۲۰۲۱، مطالعه چند دهه‌ای که روی ۲/۳ میلیون نیوزیلندی انجام شده بود، نشان داد که ارتباطی قوی بین اختلالات روانی و شروع بیماری‌های جسمی و مرگ وجود دارد. مطالعه دیگری در همان سال نشان داد که سابقه مشکلات سلامت روان با تسریع پیری در میان‌سالی ارتباط دارد. علاوه‌بر‌این، تأثیر این عوامل بر پیری سال‌ها پیش از بروز بیماری‌های مرتبط با پیری رخ می‌داد.

پژوهشگران در ایالات متحده و هنگ‌کنگ با درنظر گرفتن یافته‌های مطالعات گذشته الگوریتم کامپیوتری را برای ایجاد ساعت پیری جدیدی طراحی کردند که چندین عامل مرتبط با سلامت روان و نشانگرهای زیستی خون را درنظر می‌گرفت. آن‌ها الگوریتم خود را با داده‌های حدود ۵ هزار فرد بزرگسال سالم از مجموعه داده مطالعه طولی سلامت و بازنشستگی چین (CHARLS) که فقط شامل شرکت‌کنندگان ۴۵ ساله و بالاتر بود، آموزش دادند و سپس آن را روی داده‌های ۷ هزار فرد دیگر آزمایش کردند.

اولین ‌‌بار است که پژوهشگران ساعت پیری را به‌طورخاص روی چنین گروه بزرگی از مردم چین آموزش می‌دهند (بیشتر مطالعات در جمعیت‌های غربی انجام می‌شود) و همچنین ساعت جدید جزء اولین ساعت‌هایی است که عوامل روانی را نیز در خود جای داده است.

درنهایت، نویسندگان دریافتند که عوامل روانشناختی مانند احساس تنهایی یا شاد نبودن تا ۱/۶۵ سال به سن زیستی فرد اضافه می‌کند. تأثیر این عامل از تأثیر سایر خصوصیات جمعیت‌شناختی فرد ازقبیل جنس زیستی، محل زندگی، وضعیت تاهل و سیگار کشیدن بیشتر بود. نویسندگان می‌نویسند: «مؤلفه روانشناختی به دلیل تأثیر قابل‌توجهی که در سن زیستی دارد، نباید در مطالعات پیری نادیده گرفته شود.»

در مطالعه جدید داده‌های ۱۶ عامل خونی (ازقبیل سطح کلسترول) و نیز شاخص توده بدنی، دور کمر و فشار خون درنظر گرفته شد. داده‌های بهزیستی روان‌شناختی شرکت‌کنندگان مبتنی‌بر هشت احساس بود: آزردگی، تنهایی، شاد نبودن، عدم تمرکز، بی‌قراری، افسردگی، ناامیدی و ترس.

وقتی ساعت به‌طورخاص روی افراد بیمار ازجمله افراد مبتلا به سرطان، بیماری قلبی، بیماری کلیه، بیماری ریه یا سکته آزمایش شد، به‌طور دقیق پیش‌بینی کرد که آن‌ها از همتایان سالم خود پیرتر هستند. اما تأثیر این شرایط روی سن پیش‌بینی‌شده بیش از ۱/۵ سال نبود. این مقدار اندکی کمتر از مجموع اثر تمام متغیرهای روانشناختی بود که طبق الگوریتم ۱/۶۵ سال پیری را تسریع می‌کردند. در همین حین، استعمال دخانیات به‌تنهایی حدود ۱/۲۵ سال به پیری اضافه کرد.

البته این نتیجه بدان معنا نیست که الگوریتم نشان می‌دهد که خطر سیگار کشیدن برای سلامتی کمتر از تنهایی یا افسردگی است. سیگار کشیدن همچنان یکی از عوامل خطرساز اصلی برای بسیاری از سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی است. اما براساس پیش‌بینی‌های این ساعت، ممکن است این‌طور باشد که اگر یک فرد مجرد (که ۰/۵۹ سال به پیری اضافه می‌کند) به‌ندرت احساس خوشحالی کند (۰/۳۵ سال اضافه می‌کند)، اغلب احساس ناامیدی کند (۰/۲۸ سال اضافه می‌کند) و مشکل خواب داشته باشد (۰/۴۴ سال اضافه می‌کند)، این وضعیت ممکن است اثر بزرگ‌تری بر سلامتی نسبت‌به فقط سیگار کشیدن داشته باشد.

نویسندگان می‌گویند نتایج آن‌ها نشان می‌دهد که تأثیر مخرب ناشی از بهزیستی روانی پایین به اندازه تأثیر ناشی از بیماری‌های جدی و سیگار کشیدن است. آن‌ها نتیجه‌گیری می‌کنند: «بنابراین، ارتقای سلامت روانی ممکن است یک مداخله ضدپیری با مزیت‌های احتمالی مشابه با رویکردهای درمانی فیزیکیِ بارزتر باشد.»

شرکت Deep Longevity که روی ساعت‌های پیری سرمایه‌گذاری می‌کند، از این مطالعه حمایت مالی کرده است.

این مطالعه در مجله‌ی Aging منتشر شد.