نگاه نزدیک کاوشگر جونو به اروپا؛ قمر یخی مشتری پس از ۲۲ سال از فاصله کم رصد شد

اروپا، قمر پوشیده از یخ مشتری، هنوز هم همان جذابیتی را دارد که انتظار می‌رفت. جونو، فضاپیمای ناسا که از سال ۲۰۱۶ به‌دور مشتری می‌چرخد، در نخستین ساعات پنجشنبه، درحالی‌که بیش از ۴۸ هزار کیلومتر بر ساعت سرعت داشت، به فاصله ۳۵۲ کیلومتری از سطح اروپا رسید.

کمتر از ۱۲ ساعت بعد، چهار تصویر گرفته‌شده در طول پرواز نزدیک جونو که نزدیک‌ترین عکس‌های گرفته‌شده از اروپا از ژانویه ۲۰۰۰ تاکنون بودند، به زمین ارسال شدند. کندیس هانسن کوهارچک، دانشمند مؤسسه علوم سیاره‌ای در توسان آریزونا که مسئول عملیات دوربین اصلی جونو به نام جونوکم است، تصاویر جدید اروپا را خیره‌کننده می‌داند.

تصویر سطح پوشیده از یخ اروپا که درجریان پرواز فضاپیمای جونو از کنار این قمر گرفته شد. اروپا کمی کوچک‌تر از ماه زمین است.

ناسا در بیانیه مطبوعاتی خود، روی تصویری با محوریت منطقه‌ای نزدیک استوای اروپا به نام «ناحیه انون» تمرکز کرد. این عکس شکستگی‌هایی را نشان می‌دهد که روی سطح درخشان و یخی قمر یکدیگر را قطع کرده‌اند. این منظره بیگانه با آنچه بازدیدکنندگان قبلی ناسا دیده بودند، مطابقت دارد. پیش‌تر دوقلوهای وویجر که در سال ۱۹۷۹ از میان منظومه مشتری پرواز کردند و فضاپیمای گالیله که از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۳ به دور مشتری چرخید، فرصت دیدار با اروپا را پیدا کرده بودند.

شکستگی‌ها به احتمال وجود اقیانوس پنهانی در زیر یخ اشاره می‌کنند که دراثر فشار ناشی از بالا و پایین‌رفتن آب، شکستگی‌ها را به‌وجود می‌آورد. داده‌های دیگر، به‌ویژه اندازه‌گیری‌های میدان مغناطیسی که از وجود یک لایه رسانای الکتریکی مانند اقیانوس آب شور حکایت می‌کنند، دانشمندان سیاره‌شناس را متقاعد کرد که واقعاً توده آبی عظیمی روی اروپا جریان دارد. وجود آب مایع، اروپا را به مکانی امیدوارکننده برای جستجوی حیات در منظومه شمسی تبدیل کرده است و پرواز نزدیک جونو بر این روایت مهر تاییدی دیگر می‌زند. دکتر هانسن کوهارچک می‌گوید:

تصاویر جدید، نمای بهتری از بخش‌های خاصی از قمر ارائه می‌دهند و به پرکردن جزئیات کمک می‌کنند. ما می‌توانیم روایت تاریخی بهتری از زمین‌شناسی اروپا تعریف کنیم؛ زیرا می‌توانیم خطوط برآمده و شکسته را به هم پیوند دهیم و تصویری کلی‌تر یا منطقه‌ای‌تر به‌دست آوریم.

تصویر خام اروپا که به‌وسیله دوربین جونوکم ثبت شده است.

هر چهار تصویر ثبث‌شده، در وب‌سایت جونو دردسترس هستند. نسخه‌های اصلی عکس‌ها رنگ نارنجی مایل به قهوه‌ای دارند؛ اما اروپا در واقعیت با رنگ‌های روشن‌تر به‌نظر می‌آید. این تفاوت رنگ بدین دلیل است که دوربین کاوشگر جونو با هدف جلب مشارکت عمومی روی فضاپیما نصب شده و در اصل به‌عنوان ابزار علمی درنظرگرفته نشده است. دکتر هانسن کوهارچک می‌گوید: «ما تلاشی برای متعادل‌کردن رنگ سفید نکردیم. این مسئله به هیچ وجه عمدی نیست.» افراد سرتاسر جهان بلافاصله شروع به دانلود عکس‌ها و اصلاح آن‌ها کردند.

تصاویر به همراه سایر داده‌های جمع‌آوری‌شده به‌وسیله جونو، در برنامه‌ریزی برای اروپا کلیپر به دانشمندان کمک خواهند کرد. اروپا کلیپر یکی از مأموریت‌های آتی ناسا است که با هدف پروازهای نزدیک مکرر از کنار اروپا، در سال ۲۰۲۴ پرتاب خواهد شد. داده‌های جونو یاری‌رسان جوس (کاوشگر اقمار یخی مشتری) نیز خواهند بود؛ مأموریت آژانس فضایی اروپا که قرار است با پرتاب در سال آینده، اروپا و دو قمر دیگر مشتری به نام‌های کالیستو و گانیمد را مطالعه کند.

جونو در سال ۲۰۱۱ پرتاب شد و در سال ۲۰۱۶ به مشتری، بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی رسید. این کاوشگر با فرورفتن‌های مکرر درون جو مشتری، به ابزارهایش فرصت داد تا بتوانند زیر ابرهای سیاره را کاوش کنند. ابزارهای جونو رعدوبرق‌های قبلا دیده‌نشده در جو و بارش توده‌های غنی از آمونیاک به اندازه توپ بیسبال که دانشمندان آن‌ها را ماشبال نامیده‌اند، آشکار کردند.

وقتی اهداف مأموریت اصلی در سال گذشته برآورده شد، ناسا مأموریت جونو را تمدید کرد و به این کاوشگر فرصت داد ۴۲ گردش بیشتر به دور مشتری انجام دهد و امکان پرواز نزدیک از کنار سه قمر بزرگ این سیاره از جمله گانیمد، اروپا و آیو را پیدا کند. جونو در ژوئن ۲۰۲۱ از کنار گانیمد پرواز کرد و در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ به نزدیکی آیو، فعال‌ترین جرم آتشفشانی منظومه شمسی خواهد رسید.