هشدار دانشمندان: جهان برای ابرفوران آتشفشانی بعدی آماده نیست
حتی اگر انسان با تغییرات اقلیمی یا جنگ تمدن خود را نابود نکند، بازهم خطرهای دیگری او را تهدید می‌کنند. زمین منبعی از خطرهایی است که مدت‌ها قبل روی هم انباشته شده‌اند و برخی از آن‌ها را به‌سختی می‌توان توضیح داد. سیارک‌ها یکی از خطرات بالقوه برای زمین هستند و نمونه‌ی بارز آن‌ها سیارکی است که ۶۵ میلیون سال قبل نسل دایناسورها را از بین برد. درنتیجه داستان هشداردهنده‌ی دایناسورها به ما نشان می‌دهد که باید بیشتر احتیاط کنیم.
انسان‌ها می‌توانند با سرمایه‌گذاری بر فناوری‌هایی مثل نظارت یا انهدام سیارکی از چنین فاجعه‌ای جلوگیری کنند؛ اما پژوهشگر در مقاله‌ای که در مجله‌ی Nature منتشر شد، می‌گویند آمادگی دربرابر سیارک‌ها نباید باعث غفلت از خطری شود که درست بیخ گوشمان قرار دارد. این خطر بزرگ آتشفشانها هستند. مایکل کسیدی، استاد آتشفشان‌شناسی دانشگاه بیرمنگام و لارا مانس، پژوهشگر مرکز پژوهش‌های ریسک‌های موجود در دانشگاه کمبریج می‌نویسند:
در قرن آینده، احتمال وقوع فوران‌های آتشفشانی در مقیاس عظیم صدها برابر بیشتر از برخورد سیارک یا دنباله‌دارها است.
کوه شیشالدین در آلاسکا
بااینکه آمادگی برای برخوردهای سیارکی کار محتاطانه‌ای است، بشر تاکنون اقدامات کمی درباره‌ی خطرهای محتمل‌تری مثل ابرفوران آتشفشانها انجام داده است. دولت‌ها و سازمان‌های جهانی سالانه صدها میلیون دلار را صرف دفاع از سیاره‌ی زمین می‌کنند. برای مثال می‌توان به آزمایش جدید ایالات متحده برای دفع سنگ‌های فضایی اشاره کرد.
آزمایش تغییر جهت سیارک دوگانه ناسا (DART) به دفع سیارک‌ها ازطریق منحرف کردن آن‌ها از مسیر اختصاص دارد. هزینه‌ی این مأموریت ۳۳۰ میلیون دلار برآورد شده و بااینکه در صورت موفقیت می‌تواند برای زمین مفید باشد، سرمایه‌گذاری قابل قیاسی برای آماده‌سازی درمقابل ابرفوران‌ها اختصاص نیافته است.
آتشفشانها شاید به جذابیت گوی‌های آتشین فضایی نباشند، اما دلایل زیادی برای اهمیت به آن‌ها وجود دارد. آتشفشانها برخلاف سیارک‌ها روی زمین قرار دارند. همچنین در کل سیاره‌ی زمین پراکنده هستند و با پتانسیل مخربی که دارند چشم‌اندازهای زمین را احاطه کرده‌اند. از سوی دیگر انسان‌ها بارها شاهد فوران‌های فاجعهبار آتشفشانی در عصر مدرن بودند که اغلب آن‌ها در مقایسه با ابرفوران‌هایی که هر ۱۵ هزار سال یک بار رخ می‌دهند، ناچیزند. به نقل از سازمان زمین‌شناسی آمریکا، آخرین ابرفوران نزدیک به ۲۲ هزار سال پیش رخ داد. ابرفوران معمولاً با شدت ۸ رخ می‌دهد که بیشترین میزان در شاخص شدت فوران آتشفشان یا VEI است.
جدیدترین فوران با شدت ۷ در سال ۱۸۱۵ در کوه تامبورا در اندونزی رخ داد که به کشته شدن تقریباً ۱۰۰ هزار نفر انجامید. خاکستر و دود حاصل از این فوران، میانگین دمای جهان را تقریباً یک درجه‌ی سانتی‌گراد کاهش داد و سال ۱۸۱۶ را به سالی بدون تابستان تبدیل کرد. در این دوره بخش زیادی از محصولات از بین رفتند که پیامد آن قحطی، شیوع بیماری و خشونت بود.
- چرا فوران آتشفشانی در تونگا بسیار شدید بود؟
- حجم بالای آب پرتاب شده به جو در اثر فوران تونگا ممکن است لایه اوزون را تضعیف کند
نظارت بر آتشفشانها از سال ۱۸۱۵ بهبود یافت و باعث شد پشتیبانی برای اقدام‌های احیای پس از فاجعه افزایش پیدا کند اما تمام این نظارت‌ها نتوانستند کل خطراتی را که امروز با آن‌ها روبه‌رو هستیم کاهش دهند. جمعیت کره‌ی زمین از سده‌ی ۱۸۰۰ میلادی تاکنون هشت برابر شده است و برخی نواحی بزرگ شهری در نزدیکی آتشفشان‌های خطرناک قرار دارند. امروزه انسان بیشتر به تجارت جهانی وابسته است و فاجعه در یک نقطه می‌تواند به کاهش منابع غذایی و دیگر بحران‌ها در نقاط دیگر جهان بینجامد.
خطر آتشفشانها ممکن است بیشتر از حد تصورمان باشد. در پژوهشی در سال ۲۰۲۱ که براساس داده‌های مغزه‌های یخی باستانی انجام شد، پژوهشگرها بازه‌های بین فوران‌های فاجعهبار را صد یا حتی هزاران سال کمتر از تصورات قبلی تخمین زدند. تاریخچه‌ی بسیاری از آتشفشانها در هاله‌ای از ابهام است به همین دلیل پیش‌بینی فوران‌های آینده و تمرکز بر منابع پرخطر دشوارتر می‌شود؛ بنابراین باید پژوهش‌های بیشتری را درباره‌ی مغزه‌های یخی و همچنین سوابق زمین‌شناسی و تاریخی مثل مغزه‌های دریاچه‌ای و دریایی به‌ویژه در مناطق پرخطری مثل جنوب شرق آسیا انجام داد.
همچنین به پژوهش‌هایی میان‌رشته‌ای نیاز داریم که به ما در تأثیر ابرفوران‌ها بر فروپاشی تمدن‌ها کمک می‌کنند. این پژوهش‌ها می‌توانند به شناسایی ریسک‌های تجاری، کشاوری، انرژی، زیرساخت و همچنین نقاط پرتراکم کمک کنند که در آن‌ها خطرهای آتشفشانی با شبکه‌های تجاری ضروری همپوشانی دارند. توسعه‌ی برنامه‌ی جامع نظارت بر آتشفشانها به‌ویژه نظارت زمینی، هوایی و ماهواره‌ای ضروری است. به باور پژوهشگرها، متخصصان آتشفشان به ماهواره‌ای تخصصی برای نظارت بر آتشفشانها نیاز دارند که آمادگی دربرابر فاجعه را فراتر از سیستم‌های فعلی ماهواره‌های مشترک با دیگر دانشمندان بالا ببرد.
آگاهی و سواد عمومی نیز نکته‌ی کلیدی دیگر برای افزایش انعطاف دربرابر فاجعه‌ی آتشفشانی است. مردمی که در مناطق خطرناک آتشفشانی زندگی می‌کنند باید از خطر‌ها و روش‌های آماده‌سازی خود برای فوران آگاه باشند. مقام‌های مسئول هم باید در صورت فوران آتشفشانها ازطریق رسانه‌ها و پیغام‌های متنی به مردم هشدار بدهند و نکاتی را برای بقای پس از فاجعه یا جهت‌یابی پناهگاه‌ها و امکانات بهداشتی و درمانی به اشتراک بگذارند.
این تفسیر در مجله‌ی Nature منتشر شده است.
