اقدامات تازه برای حل مشکلات بیمار و دکتر در استفاده از نسخههای الکترونیک
در داروخانه و آزمایشگاه هم اگر کسی دنبال استفاده از بیمه باشد، با دفترچه کارش راه نمی‌افتد. باید پزشک داروها و آزمایش‌ها و عکس‌ها را ثبت کرده باشد.
اجرای نسخه الکترونیک و حذف دفترچه‌های کاغذی در قانون برنامه پنجم و ششم تأکید شده و از آبان ۱۳۹۸ در ۲۳۵ شهر آغاز شده بود. اما اجرای شتاب‌زده‌ی این طرح در دی ماه ۱۴۰۰ چالش‌هایی را هم برای بیماران و هم پزشکان به‌دنبال داشت و باعث نارضایتی‌هایی شد.
آشنا نبودن پزشکان با نسخه‌نویسی الکترونیک، قطعی اینترنت و برق، نبود پهنای باند و سرعت مناسب اینترنت و مشکلات داخلی و فنی کاربری آن را سخت می‌کرد. بارها در نوشتن نسخه‌ها اشتباه به وجود آمد، نسخه‌ها در سیستم ثبت نشدند و مردم برای استفاده از بیمه سرگردان ماندند تا جایی که معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در ۹ شهریور ۱۴۰۱ در گفت‌وگویی با ایسنا گفت: «بسترسازی درست در این رابطه انجام نشده است.»
از سوی دیگر نسخه‌نویسی الکترونیک برای بیمه‌ها اتفاق مثبتی بود. علاوه بر حذف دفترچه‌های کاغذی، تسهیل شدن فرایند کنترل نسخه‌ها با وجود رایانه، باعث کاهش هزینه‌هایشان شد.
۱۳ شهریور امضای دیجیتال نسخه‌نویسی الکترونیک هم رونمایی شد تا به گفته‌ی مسئولان مسئله‌ی اصالت و انکارناپذیری نسخههای الکترونیک حل شود اما هم‌زمان دوباره صحبت از مشکلات نسخه‌نویسی الکترونیک به میان آمد.
مخاطبان دیتاسنتر من هم پس از انتشار خبر رونمایی امضای دیجیتال پیام‌هایی درباره‌ی مشکلاتشان هنگام مراجعه به پزشک پس از نسخه‌نویسی الکترونیک نوشتند. از اینکه پلتفرم‌ها یکپارچه نیستند و گاهی بیمار باید بارها بازگردد تا برای آن خدمتی که می‌خواهد بیمه شود، گفتند بسیاری از خدمات در پلتفرم ثبت نیست و از مشکلاتی نوشتند که باعث معطل شدن بیمار و پزشک می‌شوند.
بااین‌حال تا ابد نمی‌شد به دفترچه‌های بیمه کاغذی متکی بود و دیجیتال شدن خدمات نه اینطور شتابزده اما باید به مرحله اجرا می‌رسید، ولی مسئله این است که از دی ماه سال گذشته تا امروز، چه اقداماتی برای مشکلاتی که مردم و پزشکان در این مدت با آن رو‌به‌رو بودند، صورت گرفته است.
محمد رئیس‌زاده رئیس سازمان نظام پزشکی کشور درباره مشکلاتی که پزشکان با سامانه دیجیتال نسخه‌نویسی دارند به دیتاسنتر من می‌گوید وظیفه‌ی اصلی در بحث نسخه الکترونیک با سازمان‌های بیمه‌گر است یعنی وزارت بهداشت بیمه سلامت و بیمه تأمین اجتماعی و آن‌ها سامانه‌ها را راه‌اندازی کرده‌اند.
او تأیید می‌کند که در ابتدای کار استفاده از سامانه برای بعضی از همکاران با مشکلاتی همراه بوده اما این مشکلات کم‌کم دارد برطرف می‌شود: «ما مشکلاتی را که همکارانمان دارند، جمع‌آوری می‌کنیم و به سازمان‌های بیمه‌گر منتقل می‌کنیم. آنچه که وظیفه ما بود امضای الکترونیک بود که اصالت و هویتش برای ما خیلی مهم است. بحث امنیت نسخ و اصالت نسخ وابسته به این امضاست و مشکلاتی را که گفتید در مورد نسخه‌ها وجود دارد، وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی هر چقدر می‌توانند برطرف کنند.»
یکی از مشکلات مهم مردم در مورد نسخههای الکترونیک این بود که بیمه‌ها نسخههای کاغذی را قبول نمی‌کنند و گاهی به دلایلی مثل مشکلات فنی سیستم، قطعی برق و اینترنت یا فرصت کم پزشک، نسخه‌ها به صورت دیجیتال ثبت نمی‌شوند.
مدیر کل آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت در همین رابطه به ما می‌گوید براساس آمارهای دو سازمان بیمه‌گر بیشتر این مشکلات برطرف شده‌اند. به گفته‌ی امین بیگلرخانی بیمه‌ها بالای ۹۵ درصد نسخه‌ها را به صورت الکترونیک دریافت می‌کنند و همه پزشکان دارند همکاری می‌کنند: «قانونگذار پیشبینی کرده که سازمان‌های بیمه‌گر می‌توانند تعدادی از نسخههای کاغذی را به جهت مواردی مثل قطعی برق، قطعی اینترنت و شبکه و اختلالات دیگر بپذیرند. در این موارد مردم می‌توانند نسخه کاغذی‌شان را به داروخانه ببرند و در داروخانه آن را ثبت کنند که ما به این دسته از نسخه‌ها می‌گوییم نسخه نیمه‌الکترونیک. جدای از این اگر مراجعه‌کنندگان و پزشکان مشکلی در این زمینه دارند هم سازمان نظام پزشکی دریافت‌کننده شکایات مربوطه است هم اداره کل بازرسی وزارت بهداشت یا شماره تلفن ۱۹۰. آن‌ها می‌توانند شکایت خودشان را هم در زمینه نسخه ننوشتن الکترونیک پزشکان هم عدم همکاری داروخانه‌ها برای الکترونیکی کردن نسخی که وجود دارد اعلام کنند.»
به گفته‌ی او در این زمینه سازمان غذا و دارو یا سازمان‌های بیمه‌گر ملزم شده‌اند که بررسی و رسیدگی کنند.
اما مسئله‌ی پزشکان با نسخه الکترونیک از عدم همکاری نیست، آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی نوشته‌اند که به جای اینکه برای بیمار و تشخیص بیماری وقت بگذارند، مجبورند با سامانه سر و کله بزنند و زمان زیادی را صرف ثبت نسخه کنند.
بیگلرخانی معتقد است با گذشت زمان پزشکان هم دیگر عادت کرده‌اند که هم ارتباط چهره به چهره را حفظ کنند و هم نسخه را وارد کنند:
در بقیه جاهای دنیا هم که نسخه الکترونیک وجود دارد همه ارائه‌کنندگان خدمت وقتی را برای ورود اطلاعات به سامانه‌ها در نظر گرفته‌اند و این اجتناب ناپذیر است. این سیستم مزایای زیادی دارد و همچنین می‌توانیم از سامانه‌های جدیدی که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها ارائه می‌کنند استفاده کنیم تا به مرور پزشکان بتوانند با صرف زمان کمتری اطلاعات را وارد کنند. هم می‌توانیم سراغ نسخه‌نویسی صوتی برویم هم سراغ هوش مصنوعی در نسخه‌نویسی. هوش مصنوعی به این صورت که براساس داده‌ها و تجویزی که پزشکان کرده‌اند می‌تواند پیشنهاد کند که الان چه تجویزی انجام شود و البته خود پزشک در نهایت می‌تواند تصمیم بگیرد. این شیوه‌ها به نحو چشمگیری آن لختی و کندی ابتدای کار را جبران می‌کند.
موضوع دیگر نسخههای الکترونیک حفظ حریم شخصی و جلوگیری از درز اطلاعات بیماران است. با توجه به حملات سایبری گسترده در ایران که در چند سال گذشته سامانه‌های دولتی را هدف قرار داده‌اند، نگرانی بابت حفظ دادههای بیماران جدی است.
مدیر کل آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت به دستورالعمل‌ها در این زمینه اشاره می‌کند از جمله اینکه همه سامانه‌های نسخه‌نویسی الکترونیک باید گواهی امنیتی مربوطه را از آزمایشگاه مورد تأیید افتا دریافت کنند.
همچنین وزارت بهداشت برای حفظ اطلاعات بیماران آیین‌نامه‌ای ابلاغ می‌کند که براساس آن: «مراکز میزبانی دادههای حوزه سلامت در بخش خصوصی باید بیایند گواهی را از ما یا سازمان فناوری اطلاعات یا مشترک دریافت کنند تا از نگه داشتن پراکنده و بدون نظارت اطلاعات بیماران در دیتاسنترهای مختلف جلوگیری کنیم و این موضوع تحت نظارت باشد. همچنین فاز بعدی کارمان این است که میزان رسوب اطلاعات را در پنل‌های نسخه‌نویسی کنترل کنیم که از یک حد مجازی بیشتر نباشد تا هم توسط خود بخش خصوصی در موارد نادر و هم در رابطه با حملاتی که اتفاق می‌افتد مشکلی پیش نیاید.»
به گفته‌ی او در نهایت قرار است اطلاعات بیش از یک روز در پنل‌های خصوصی نماند اما همه اطلاعات در پرونده الکترونیک افراد نگه‌داری می‌شوند.
