توسعه 5G به‌تنهایی دردی از اینترنت دوا نخواهد کرد

امروز نزدیک به دو سال و دو ماه از تولد اولین سایت 5G در کشور می‌گذرد. مرداد ۱۳۹۹ بود که وزارت ارتباطات با همکاری ایرانسل اولین سایت اینترنت نسل پنجم را در محل پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به راه انداخت تا پروژه راه‌اندازی و توسعه شبکه 5G آغاز شود.

در یک سال ابتدایی این پروژه یعنی تا مرداد ۱۴۰۰ تعداد سایت‌های 5G به ۱۰ سایت رسید و بنا بر اعلام رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در یک سال اخیر این تعداد بیشتر شده و به ۱۰۰ سایت فعال رسیده است.

تمام مزایای اینترنت نسل پنجم

با توجه به مزایای مختلفی که برای نسل پنجم اینترنت برشمرده می‌شود توسعه دادن سایت‌های 5G سال‌ها است که به یکی از مهم‌ترین اهداف دولت‌ها در حوزه ارتباطات تبدیل شده است. اگر به کمک 1G برقراری تماس فراهم شد، ازطریق 2G ارسال و دریافت پیام متنی ممکن شد و در 3G اتصال به اینترنت میسر شد، حالا با وجود 4G، که در جهان به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، اینترنت بهبود و توسعه فراوانی پیدا کرده و امکان برقراری ارتباط با سرعت بالا فراهم شده است. بااین‌حال، به کمک 5G سطح جدیدی از ارتباط محقق می‌شود که ظرفیت‌ها و امکانات تازه‌ای به کاربران ارائه می‌کند.

کاهش تأخیر (latency) در ارتباط، افزایش سرعت انتقال انواع داده، ظرفیت بالای دسترسی، قابلیت اطمینان بالا، افزایش تعداد وسایل و دستگاه‌های متصل به اینترنت و در نهایت، ارتقای ارتباطات موبایل پهن‌باند از جمله مزایای نسل پنجم اینترنت است که آن را به فناوری تحول‌ساز تبدیل می‌کند.

اینترنت 5G نه‌تنها ارتباطات از راه دور متحول کرده و برای مثال، سرعت دانلود را تا ۲۰ برابر افزایش و میزان تأخیر در انتقال داده‌ها را تا ۱۰ برابر کاهش می‌دهد، می‌تواند در حوزه‌های مختلفی مثل مدیریت شهری، آموزش، پزشکی و… مورد استفاده قرار بگیرد.

توسعه 5G با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است

بدیهی است که جدید بودن این فناوری در کنار ویژگی‌ها و کاربردهایی که دارد باعث می‌شود تأمین تجهیزات و راه‌اندازی آن هزینه سنگینی داشته باشد. در سمت کاربر و مصرف‌کننده 5G نیز هزینه خرید و استفاده از این فناوری بالا بوده و در مجموع، توسعه اینترنت نسل پنجم را با موانعی روبه‌رو کرده است.

نه‌تنها در ایران بلکه در جهان فراگیر شدن اینترنت 5G پروژه‌ای طولانی‌مدت و زمان‌بر دانسته می‌شود؛ به‌طوری‌که در دنیا چشم‌اندازی چندساله برای آن در نظر گرفته شده است. پیش‌بینی بسیاری از کشورهای دنیا درباره زمان فراگیری اینترنت نسل پنجم این است که در سال ۲۰۲۵ پیاده‌سازی کامل این فناوری محقق خواهد شد.

حرکت به سمت 5G ناگزیر است

طبق گزارش Grand View Research، این فناوری می‌تواند رشد قابل توجهی داشته باشد؛ براساس این گزارش انتظار می‌رود بازار جهانی خدمات 5G به ارزش ۶۶۴.۷ میلیارد دلار برسد و از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۸، نرخ رشد ترکیبی سالانه ۴۶.۲ درصد داشته باشد.

آیدین عدالت، عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، در گفت‌وگو با دیتاسنتر من، اهمیت گسترش نسل پنجم در ایران را چنین توضیح می‌دهد:

به نظر من نیاز به 5G نیاز بسیار واجبی است و باید به‌سرعت برای ایجاد و توسعه آن سرمایه‌گذاری کلان شود. تنها دولت موظف به انجام این سرمایه‌گذاری نیست، بخش خصوصی هم باید این کار را انجام دهد.

به گفته عدالت، با توجه به مسیری که کاربرد اینترنت و پهنای باند در دنیا پی گرفته و ترندی که در جهان وجود دارد اگر به‌سرعت زیرساخت‌های موجود را ارتقا ندهیم سطح فناوری، دسترسی و رفاه اجتماعی ما از جهان بسیار فاصله می‌گیرد.

با در نظر داشتن تمام این موارد کشورهای مختلف دنیا آینده ارتباطات خود را وابسته به نسل پنجم اینترنت می‌دانند و به همین دلیل در پی توسعه و گسترش آن هستند. ایران نیز با هدف‌گذاری برای توسعه 5G در نظر دارد سالانه تعداد سایت‌های نسل پنجم اینترنت را افزایش دهد.

صادق عباسی شاهکوه، رئیس رگولاتوری، در همین خصوص اعلام کرده است که تا پایان سال ۱۴۰۱ تعداد سایت‌های 5G به ۶۰۰ سایت برسد و تا پایان سال ۱۴۰۳ نیز ۲۰ میلیون خانوار تحت پوشش نسل پنجم اینترنت قرار بگیرد. رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی همچنین وعده داده که پیش از آغاز جام جهانی ۲۰۲۲، اینترنت 5G به جزیره کیش برسد تا کاربرانی که گوشی و تجهیزات لازم برای استفاده را دارند به آن دسترسی پیدا کنند.

عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران به برنامه دولت در خصوص افزایش مناطق تحت پوشش اینترنت نسل پنجم چنین توضیح داد:

برنامه دولت برای سال ۱۴۰۳ پوشش اینترنت پرسرعت پهن‌باند، بین ۱۰ تا ۱۰۰ مگابایت برای ۲۰ میلیون خانوار و برای شرکت تا هزار مگ (یک گیگ) است. البته تمام این پوشش الزاماً روی شبکه 5G نیست و بخشی از آن روی تکنولوژی فیبر نوری است و بخش دیگری حتی روی تکنولوژی‌های قدیمی‌تر سیمی VDSL است.

به گفته او ترکیبی از این فناوری‌ها قرار است تا دو سال دیگر ۲۰ میلیون خانوار را تحت پوشش اینترنت پهن‌باند قرار دهد. در راستای گسترش و توسعه این فناوری، شرکت ایرانسل نیز اعلام کرده است که قصد دارد تا شهریور سال جاری ۱۰۵ سایت و در انتهای این پروژه به ۴۶۰ سایت در کشور برسد. اپراتورهای مختلف کشور تا امروز در استان‌های مختلفی سایت‌های اینترنت 5G را راه‌اندازی کرده‌اند.

بهبود وضعیت اینترنت نیازمند توسعه تمام زیرساخت‌ها است

هرچند مزایای فراوانی برای اینترنت نسل پنجم عنوان شده، اما اثرگذاری این فناوری بر کیفیت اینترنت کشور منوط به بهبود و ارتقای تمام زیرساخت‌های مذکور است. آیدین عدالت در این باره تصریح کرد: «اگر این زیرساخت‌ها موازی با یکدیگر پیشرفت نکنند در نهایت، عملاً 5G دردی را از مردم دوا نخواهد کرد و سرعت دسترسی به شبکه را افزایش نمی‌دهد.»

بنابراین، بدیهی است که ارتقای تمام زیرساخت‌ها لازم است تا شبکه 5G بتواند وضعیت اینترنت کشور را بهبود ببخشد و کاربر تجربه استفاده بهتری داشته باشد. بنابراین، طبق اظهارات این عضو هیئت‌مدیره نصر تهران، صرفاً ارتقای بخش بی‌سیم دسترسی موبایل به 5G باعث بهبود این تجربه نخواهد شد.

اپراتورهای توسعه‌دهنده اینترنت نسل پنجم وجود موانعی بر سر راه تحقق هدف راه‌اندازی و توسعه نسل پنجم اینترنت را نیز گزارش داده‌اند. یکی از مواردی که به‌ویژه اخیراً به‌عنوان چالش توسعه شبکه 5G مطرح می‌شود مسئله مالی است. با توجه به گران‌قیمت بودن این فناوری، اپراتورها معتقدند بدون افزایش تعرفه‌های اینترنت عملاً توسعه 5G ممکن نیست، چراکه راه‌اندازی و پیشبرد این تکنولوژی برای اپراتورها صرفه اقتصادی نخواهد داشت.

عدالت نیز اعتقاد دارد راه‌اندازی و توسعه اینترنت نسل پنجم نیازمند صرف هزینه‌های فراوانی است، چراکه برای گسترش 5G فراهم کردن زیرساخت‌های بسیاری لازم و ضروری است. او در این خصوص گفت:

تکنولوژی 5G آخرین نقطه دسترسی کاربر به شبکه است. در مراحل قبل‌تر از 5G زیرساخت‌هایی لازم است که این دسترسی نقطه آخر بتواند تأمین شود. این زیرساخت‌ها از دکل BTS تا بسترهایی در داخل و شبکه ملی اطلاعات و همچنین بیرون از کشور را شامل می‌شود که همگی باید مهیا شوند. تمام این موارد زیرساخت‌هایی هستند تا در نهایت 5G به عموم مردم برسد.

به همین دلیل، سرمایه‌گذاری کلانی برای این امر لازم است. به اعتقاد این عضو هیئت‌مدیره سازمان نصر تهران، این سرمایه باید از راه‌های مختلف مانند آزادسازی تعرفه اینترنت برای بخش خصوصی، کمک دولت و ایجاد روش‌هایی برای توجیه‌پذیری اقتصادی این طرح تأمین شود تا این پروژه‌ها اجرا شوند.

در مجموع، در خصوص گسترش فناوری 5G در کشور آنچه مسلم است این است که اینترنت نسل پنجم به‌تنهایی کمکی به بهبود وضعیت اینترنت کشور نخواهد کرد. هرچند حرکت به سمت 5G اجتناب‌ناپذیر است و کشور ما نیز چاره‌ای جز حرکت به سمت آن ندارد، اما نسل پنجم اینترنت در صورتی می‌تواند به بهبود کیفیت اینترنت کشور کمک کند و وعده افزایش چندین برابری سرعت اینترنت را، آن‌طور که وزیر ارتباطات می‌گوید، محقق کند که با ارتقای سایر زیرساخت‌‌های کشور در حوزه داده همراه شود.