با ترسناک‌ترین پدیده‌های فضایی آشنا شوید

فضا پر از مجهولات، شگفتی‌های ناگفته، اجرام نجومی عظیم و حتی رویدادهای فاجعه‌باری است که سال‌ها است ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده‌اند. در مطلب حاضر، هفت نمونه از ترسناک‌ترین پدیده‌های جهان را معرفی کرده‌ایم.

این تصویرسازی هنری مقایسه‌ی ابعاد هسته‌ی دنباله‌دار را نشان می‌دهد. عرض هسته‌ی دنباله‌دار C/2014 UN271 (برناردینلی برنشتاین) به ۱۳۷ کیلومتر می‌رسد.

مگادنباله‌داری که به‌سمت زمین در حرکت است

برای روبه‌رو‌شدن با مگادنباله‌دار آماده هستید؟ ظهور این جرم در منظومه‌ی شمسی در سال ۲۰۲۱ پدیده‌ی ترسناکی است. عرض دنباله‌دار C/2014 UN271 یا برناردینلی برنشتاین به ۱۳۷ کیلومتر می‌رسد و هسته‌ی یخی آن ۵۰ برابر بزرگ‌تر از دنباله‌دار رکورددار قبلی و جرم آن ۱۰۰ هزار برابر بیشتر از دنباله‌داری متوسط است. این جرم در دسته‌ی سیاره‌های کوچک قرار می‌گیرد.

خوشبختانه براساس پیش‌بینی‌ها، این گوی برفی غول‌پیکر در نزدیک‌ترین تماس خود با زمین در سال ۲۰۳۱، از فاصله‌ی ۱/۶ میلیارد کیلومتری به زمین نزدیک‌تر نخواهد شد؛ اما آیا دنباله‌دارهای غول‌آسای دیگری هم وجود دارند؟ این فرض واقعاً ترسناک است.

در ۴ میلیارد سال آینده، کهکشان راه شیری با کهکشان همسایه‌ی خود آندرومدا ادغام خواهد شد و آندرومدا در آسمان شب زمین بسیار عظیم ظاهر خواهد شد.

برخورد راه شیری با آندرومدا

شاید آندرومدا ۲/۵ میلیون سال نوری از زمین فاصله داشته باشد؛ اما این کهکشان بزرگ گروه محلی ما در مسیری وحشتناک قرار دارد. کهکشان یادشده به‌سمت راه شیری در حرکت است و روزی با آن برخورد خواهد کرد؛ اما قبل از برخورد، به جرم غالب در آسمان شب تبدیل خواهد شد. خوشبختانه این برخورد ۳ تا ۵ میلیارد سال دیگر رخ خواهد داد.

زبانه‌ای خورشیدی که رصدخانه‌ی سولار داینامیکز ناسا در طیف کرانی فرابنفش ثبت کرده است.

زبانه‌‌ی فاجعه‌بار خورشیدی

زمین به‌صورت منظم درمعرض بمباران ذرات پرانرژی خورشید قرار دارد. اغلب اوقات، میدان مغناطیسی زمین این حملات خورشیدی را منحرف می‌کند. بااین‌حال، گاهی اوقات پیچیدگی‌های مغناطیسی ستاره‌ی ما به تولید زبانه‌های خورشیدی می‌انجامند. این زبانه‌های ناگهانی مقدار زیادی پرتو ایکس و انرژی را در تمام جهت‌ها منتشر می‌کنند که با سرعت نور حرکت می‌کنند.

نتیجه‌ی چنین زبانه‌هایی روی زمین می‌تواند قطع کامل سیگنال‌های ارتباط و هدایت باشد. سناریو دیگر خروج جرم از تاج خورشیدی (CME) است که ذرات مغناطیسی را در فضا منتشر می‌کند. اگر CME به زمین برخورد کند، چند روز بعد از برخورد شاهد طوفان‌های ژئومغناطیسی خواهیم بود که قابلیت ایجاد اختلال در ارتباطات و شبکه‌های نیرو را دارند.

قدرتمند‌ترین طوفان ژئومغناطیسی تاریخ مدرن موسوم به رویداد کارینگتون در سال ۱۸۵۹، قبل از عصر مدرن فناوری رخ داد. اگر امروز طوفانی به‌شدت کارینگتون رخ دهد، می‌تواند آخرالزمان اینترنتی را رقم بزند. در این شرایط، قطعی اینترنت می‌تواند ما‌ه‌ها ادامه یابد. احتمال وقوع مجدد چنین طوفان خورشیدی بین ۱/۶ تا ۱۲ درصد در هر دهه تخمین زده شده است.

این تصویرسازی سیاه‌چاله‌ای سرگردان در راه شیری را نشان می‌دهد.

سیاه‌چاله‌های سرگردان کهکشان

سیاه‌چاله‌ها به‌خودی‌خود ترسناک هستند. این بقایای ستاره‌های کلان‌جرم به‌قدری سنگین هستند که هیچ‌چیز حتی نور هم نمی‌تواند از جاذبه‌ی آن‌ها فرار کند. خوشبختانه سیاه‌چاله‌ای مثل کمان ای* در مرکز راه شیری با فاصله‌ی ۲۶ هزار سال نوری در فاصله‌ی ایمنی از ما قرار گرفته است.

بااین‌همه، تمام سیاه‌چاله‌های راه شیری مانند سیاه‌چاله‌ی مرکز کهکشان نیستند. براساس تخمین‌ها، ۱۰۰ میلیون سیاه‌چاله در راه شیری وجود دارد که بخش زیادی از آن‌ها در کهکشان سرگردان‌اند. دانشمندان در سال جاری با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل، سیاه‌چاله‌ای سرگردان را رصد کردند. این سیاه‌چاله در فاصله‌ی ۵۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و جرمش هفت برابر جرم خورشید است.

SN 1987A درخشان‌ترین ابرنواختری بود که در بازه‌ی ۴۰۰ سال گذشته رصد شده است و در فاصله‌‌ی نسبتاً نزدیکی از زمین قرار دارد.

ابرنواختری در ناحیه‌‌ی مرگ

ابرنواختر یا سوپرنوای فاجعه‌بار یکی از خطرهای احتمالی دیگر است. اگر ستاره‌ای در انفجار عظیم موسوم به ابرنواختر بمیرد، هرچیزی در ناحیه‌ی مرگ آن به‌واسطه‌ی امواج شدید پرتوها محو خواهند شد. براساس محاسبه‌ی ستاره‌شناسان، ناحیه‌ی مرگ ابرنواختر ۴۰ تا ۵۰ سال نوری را پوشش می‌دهد و هیچ ستاره‌ای در مجاورت زمین به‌زودی منفجر نخواهد شد.

بااین‌حال، این احتمال وجود دارد که پرتوهای پرانرژی ایکس و گامای ابرنواخترهای دوردست با جوّ زمین برهم‌کنش‌ داشته باشند و به لایه‌ی اوزون آسیب‌ برسانند و بدین‌ترتیب، پرتوهای مضر فرابنفش خورشید به زمین نفوذ خواهند کرد.

احتمال وقوع ابرنواختر در نزدیکی زمین بعید است؛ گرچه یکی از مشهورترین غول‌های سرخ بزرگ به نام ابطال جوزا (Betelgeuse) در آستانه‌ی ابرنواختر قرار دارد و فاصله‌ی آن با زمین، تنها ۶۵۰ سال نوری است؛ بنابراین، بعید است بر منظومه‌ی شمسی تأثیر بگذارد.

نزدیک‌ترین ابرنواختر به زمین که به‌طور‌مستقیم رصد شد، 1987A (SN 1987A) بود. این ابرنواختر که در ابر ماژلانی بزرگ کهکشان ماهواره‌ای راه شیری قرار دارد، در ۲۳ فوریه‌ی ۱۹۸۷ کشف شد و تا ماه‌ها پس از کشف، با قدرت ۱۰۰ میلیون ستاره در آسمان می‌درخشید.

ماهواره‌ی گایا در سال ۲۰۲۲ تعداد زیادی سیارک را در منظومه‌ی شمسی کشف کرد.

۱۵۴۷۴۱ سیارک جدید

تعداد زیادی جرم بزرگ در منظومه‌ی شمسی پنهان شده‌اند و درباره‌ی برخی از آن‌ها اطلاع داریم. درست مانند اتفاقی که ۶۶ میلیون سال قبل برای دایناسورها رخ داد، این احتمال وجود دارد که سیارکی ناشناخته حیات روی زمین را نابود کند. خوشبختانه ستاره‌شناسان به‌لطف نقشه‌های تلسکوپی میدان عریض، روزانه تعداد بیشتری از سنگ‌های فضایی را کشف می‌کنند. در‌واقع امروزه دانشمندان از ۹۰ درصد از اجرام کشنده‌ی نزدیک‌ به زمین اطلاع دارند.

قطر این اجرام از یک کیلومتر بیشتر است. همچنین، تاکنون ۵۰ درصد از اجرام نابودکننده‌ی شهری کشف شده‌اند.بااین‌حال، براساس یافته‌های تلسکوپ فضایی گایا از سازمان فضایی اروپا در سال جاری، تعداد سیارک‌های منظومه‌ی شمسی ده برابر بیشتر از تخمین‌های ستاره‌شناسان است. داده‌های جدید شامل بیش از ۱۵۰ هزار جرم در منظومه‌ی شمسی هستند که اغلب آن‌ها در گروه سیارک‌ها قرار می‌گیرند.

خورشیدگرفتگی کامل در ۲۱ آگوست ۲۰۱۷. خورشیدگرفتگی کامل بعدی در ۸ آوریل ۲۰۲۴ رخ خواهد داد.

سایه ماه

خورشیدگرفتگی کامل رویداد نجومی مسحور‌کننده‌ای است؛ اما کامل‌شدن آن می‌تواند ترسناک هم باشد. وقتی ماه ۹۵ درصد از قرص خورشید را می‌پوشاند، آسمان تیره‌تر می‌شود و دما کاهش می‌یابد. با پایین‌آمدن شفق خاکستری ترسناک، سایه‌ها واضح‌تر می‌شوند. اگر در ارتفاع بالایی قرار داشته باشید، می‌توانید سایه‌ی ماه را روی زمین احساس کنید. نمای چشم غیرمسلح تاج خورشیدی جایزه‌‌ی ایستادن در سایه‌ی ماه است؛ اما حس ترس تا بازگشت روشنایی روز با شما باقی می‌ماند.