دانشمند ایرانی قصد دارد با آهنربا، شهاب‌سنگی میان‌ستاره‌ای را از کف اقیانوس آرام بیرون بیاورد

ستاره‌شناسان در حال برنامه‌ریزی‌اند تا شهاب‌سنگی را که به یک منظومه‌ی ستاره‌ای دیگر تعلق دارد و چند سال پیش به زمین وارد شده است، از کف اقیانوس بیرون بیاورند. آن‌طور که لایوساینس می‌نویسد، این شهاب‌سنگ کوچک با انرژی معادل تقریباً ۱۲۱ تن مواد منفجره‌ی TNT به درون اقیانوس آرام سقوط کرد.

گروهی متشکل از دانشمندان در دانشگاه هاروارد آمریکا امیدوار هستند که تکه‌هایی از سنگ میان‌ستاره‌ای موردبحث را که با نام CNEOS 2014-01-08 شناخته می‌شود پیدا کنند. این شهاب‌سنگ در تاریخ ۸‌ ژانویه‌ی ۲۰۱۴ (۱۸ دی ۱۳۹۲) در زمین سقوط کرد.

امیر سراج، اخترفیزیکدان ایرانی دانشگاه هاروارد و نویسنده‌ی اول مقاله‌ی علمی جدیدی که به شهاب‌سنگ CNEOS 2014-01-08 اشاره دارد، می‌‌گوید: «اگر بتوانیم چنین تکه‌ای را پیدا کنیم، برای اولین بار انسان توانسته با ماده‌ای بزرگ‌تر از ریزگرد که متعلق‌ به خارج از منظومه‌ی شمسی است ارتباط برقرار کند.»

سراج در سال ۲۰۱۹ در مطالعه‌ای گفت که به احتمال ۹۹٫۹۹۹ درصد CNEOS 2014-01-08 منشأ میان‌ستاره‌ای دارد. در نهایت در ماه می ۲۰۲۲ (اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۱) فرماندهی فضایی ایالات متحده این موضوع را رسماً تأیید کرد. هیچ شاهدی مبنی‌بر سقوط CNEOS 2014-01-08 در زمین وجود ندارد.

امیر سراج می‌گوید: «این جرم میان‌ستاره‌ای در فاصله‌ی حدوداً ۱۶۰ کیلومتری ساحل پاپوآ گینه نو در نیمه‌ی شب با تقریباً یک درصد از انرژی بمب هیروشیما به جو زمین برخورد کرد.»

ظاهراً CNEOS 2014-01-08 که پهنایش به تنها ۰٫۵ متر می‌رسد اولین جرم میان‌ستاره‌ای کشف‌شده در منظومه‌ی شمسی است. این عنوان پیش‌تر دراختیار جرمی سیگاری‌شکل به نام اوموآموا بود. این سنگ آسمانی که در سال ۲۰۱۷ توسط تلسکوپ Pan-STARRS کشف شد با سرعت نزدیک‌ به ۹۲٬۰۰۰ کیلومتر بر ساعت از منظومه‌ی شمسی ما عبور کرد و مدتی بعد اَوی لوب اخترفیزیکدان دانشگاه هاروارد (یکی از همکاران امیر سراج) ادعا کرد که اوموآموا احتمالاً فضاپیمایی بیگانه است.

دو سال پس از رؤیت شدن اوموآموا، اولین دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای منظومه‌ی شمسی به نام 2I/Borisov دیده شد. ستاره‌شناس آماتوری به نام گندی بوریسوف در کریمه موفق شد 2I/Borisov را رصد کند.

دلیل نسبت داده شدن CNEOS 2014-01-08 به یک منظومه‌ی ستاره‌ای دیگر این است که جرم موردبحث با سرعت ۶۰ کیلومتربرثانیه نسبت‌ به خورشید حرکت می‌کرد. امیر سراج می‌گوید در فاصله‌ای که زمین از خورشید دارد، هر جرمی را که با سرعت بیشتر از حدوداً ۴۲ کیلومتربرثانیه در حال حرکت باشد نمی‌توانیم عضوی از منظومه‌ی شمسی خودمان خطاب کنیم.

سراج و لوب پروژه‌ای ۱٫۶ میلیون دلاری تحت عنوان «پروژه‌ی گالیلئو» طراحی کرده‌اند که در قالب آن آهنربایی را با ابعاد مشابه تخت خواب‌های کینگ‌سایز در مختصات ۱٫۳ درجه‌ی جنوبی و ۱۴۷٫۶ درجه‌ی شرقی به اعماق اقیانوس می‌فرستند. این مختصات که در تقریباً ۳۰۰ کیلومتری شمال جزیره‌ی مانوس در دریای بیسمارک در جنوب غربی اقیانوس آرام قرار دارد، توسط وزارت دفاع ایالات متحده به‌عنوان محل شهاب‌سنگ CNEOS 2014-01-08 ارائه شده است.

وزارت دفاع ایالات متحده می‌گوید تکه‌های شهاب‌سنگی که در سال ۲۰۱۴ سقوط کرد در تقریباً ۳۰۰ کیلومتری شمال جزیره‌ی مانوس (که با نشانگر قرمزرنگ در نقشه‌ی بالا مشخص شده) قرار دارند

CNEOS 2014-01-08 استحکام بسیار بیشتری نسبت‌ به شهاب‌سنگ‌های آهنی معمولی دارد و به گفته‌ی امیر سراج همین موضوع باعث می‌شود پیدا کردن آن ساده‌تر باشد. سراج می‌گوید بیشتر شهاب‌سنگ‌ها مقدار کافی آهن در خود دارند تا به آهنربایی که در پروژه‌ی گالیلئو استفاده می‌شود بچسبند: «با در نظر گرفتن استحکام بسیار بالای CNEOS 2014-01-08، به احتمال زیاد تکه‌های این شهاب‌سنگ فرومغناطیسی خواهند بود.»

دانشمندان قصد دارند یک کشتی را از ساحل پاپوآ گینه نو به سمت محل شهاب‌سنگ بفرستند. کشتی مجهز به نوعی سیستم سورتمه‌مانند مغناطیسی روی یک دوّار خواهد بود. این سیستم به مدت ۱۰ روز در امتداد بستر دریا بکسل می‌شود. دانشمندان امیدوار هستند آهنربا بتواند تکه‌های شهاب‌سنگ را که اندازه‌شان به تنها ۰٫۱ میلی‌متر می‌سد بازیابی کند.

فعلاً مشخص نیست که دانشمندان در چه زمانی می‌توانند پروژه‌ی خود را عملیاتی کنند. پروژه‌ی گالیلئو قرار است ۵۰۰٬۰۰۰ دلار بودجه دریافت کند و برای عملیاتی کردن آن به ۱٫۱ میلیون دلار بودجه‌ی دیگر نیاز است. امیر سراج می‌گوید هزینه‌ی موردنیاز برای این پروژه کمتر از مأموریت‌های فضایی است و همین موضوع باعث می‌شود پروژه‌ی گالیلئو ارزشمند باشد.

امیر سراج می‌گوید راه جایگزین برای مطالعه‌ی اجرام میان‌ستاره‌ای این است که مأموریتی فضایی طراحی کنید. سراج که با همکاری لوب روی جزئیات مأموریتی این‌چنینی نیز کار می‌کند، می‌گوید: «هزینه‌ی چنین مأموریتی به تقریباً یک میلیارد دلار می‌رسد، یعنی ۱٬۰۰۰ برابر پرهزینه‌تر از پروژه‌ی گالیلئو.»

نتایج مطالعه‌ در پایگاه داده ArXiv منتشر شده است.