معاینه چشم‌ها می‌تواند از حمله قاتلی خاموش پیشگیری کند

بسیاری از افراد بالای ۴۰ سال به‌طور مرتب به چشم‌پزشک مراجعه می‌کنند. با این‌که این افراد اغلب برای معاینه‌ی چشم خود به نزد پزشک می‌روند اما از این موضوع مطلع نیستند که وضعیت چشم آن‌ها می‌تواند نشانگر وضعیت سلامتی کل بدن آن‌ها باشد. در واقع چشم‌های شما می‌تواند اولین جایی از بدن باشد که نشانه‌های فشار خون بالا در آن آشکار می‌شود؛ حتی قبل از این‌که خود افراد از وضعیت فشار خون خود باخبر شوند.

تخمین زده می‌شود که ۱٫۳ میلیارد نفر در سراسر دنیا از بیماری فشار خون رنج می‌برند اما تنها نیمی از این افراد از بیماری خود آگاه هستند. یکی از دلایل عدم اطلاع بیماران از وضعیت خود این است که بیماری فشار خون با علائم و نشانه‌های هشدار زیادی همراه نیست. به همین دلیل به بیماری فشار خون قاتل خاموش نیز گفته می‌شوند.

بیماری فشار خون چیزی نیست که به‌ یکباره در افراد پدید آید. این بیماری در اغلب موارد ماحصل سال‌ها سبک زندگی ناسالم مانند داشتن رژیم غذایی ناسالم، کمبود فعالیت فیزیکی،‌ استعمال سیگار و مصرف بیش از حد الکل است. عوامل خطر دیگر مانند سابقه‌ی فشار خون در اعضای خانواده و بیماری‌هایی نظیر دیابت و بیماری‌های کلیوی می‌تواند شانس ابتلا به بیماری فشار خون را افزایش دهد.

بیماری فشار خون در صورت عدم کنترل ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی (مانند حمله‌ی قبلی و نارسایی قلبی)، سکته‌ی مغزی، بیماری‌های کلیوی، دمانس عروقی و بیماری‌های چشمی شود. به‌همین دلیل تشخیص زودهنگام فشارخون از اهمیت بالایی در حفظ سلامتی افراد برخوردار است و معاینه‌ی چشم می‌تواند یکی از آسان‌ترین روش‌های تشخیص آن باشد.

تغییرات فشار

روش‌های مختلفی برای تشخیص بیماری فشار خون وجود دارد. شما می‌توانید از پزشک خود یا یک پرستار بخواهید تا فشارتان را اندازه بگیرد. همچنین خود شما نیز با داشتن کیت‌های خانگی می‌توانید فشار خود را اندازه بگیرید. این کیت‌ها اغلب شامل گوشی‌های پزشکی هستند و به‌صورت اتوماتیک هم می‌توانند فشار خون شما را اندازه‌گیری کنند. سازمان خدمات پزشکی بریتانیا توصیه می‌کند که افراد هر پنج سال یکبار فشار خود را چک کنند. بااین‌حال این مدت زمان برای افراد درمعرض ابتلا به فشار خون بالا می‌تواند به یک‌ سال نیز کاهش پیدا کند.

اما چشم‌پزشک شما ممکن است قبل از هر شخص دیگر حتی پزشک عمومی نیز قادر به تشخیص علائم فشار خون بالا باشد. هنگام معاینه‌ی چشم با لامپ شکاف (یک میکروسکوپ مخصوص انجام معاینه‌ی پزشکی) یا گرفتن عکس از شبکیه می‌توان بسیاری از بخش‌های مختلف چشم ازجمله رگ‌های کوچک داخل آن را بررسی کرد. این مویرگ‌های چشم به فشار خون بدن بسیار حساس هستند به‌گونه‌ای که افزایش فشار خون می‌تواند به آن‌ها آسیب برساند که نتیجه‌ی آن کاهش وضوح بینایی خواهد بود. فشار خون بالا همچنین می‌تواند باعث تجمع مایع در زیر شبکیه‌ شود که نتیجه‌ی آن زوال سلامت چشم خواهد بود.

رگ‌های خونی کوچک در چشم به تغییرات فشار خون بسیار حساس هستند.

چشم‌پزشک هنگام معاینه‌ی چشم افراد می‌تواند قطر رگ‌های خونی را اندازه‌ گرفته تا از وضعیت فشار خون آن‌ها باخبر شود. چشم‌پزشک در صورت تهیه‌ی عکس از شبکیه‌ی چشم قادر خواهد بودن علائم فشارخون بالا را به‌صورت نواحی قرمزرنگ ناشی از نشت خون در چشم تشخیص دهد.

سیستم گردش خون چشم شبیه به سیستم گردش خون مغز است. دلیل این موضوع این است که چشم‌ها در طول زمان از تکامل بافت مغزی ایجاد شده‌اند، از این‌رو اغلب گفته می‌شود که چشم‌ها مانند پنجره‌ای به مغز هستند. به همین دلیل تغییر وضعیت چشم‌ها می‌تواند نشانه‌ای هشدارآمیز از تغییر وضعیت سلامت مغز یا دیگر قسمت‌های بدن باشد. اما تغییر وضعیت مویرگ‌های چشم می‌تواند ناشی از بیماری‌های دیگری به‌جز فشار خون بالا (مانند دیابت) باشد. از این‌رو درصورتی مشکوک شدن چشم‌پزشک به وضعیت فشار خون باید به پزشک عمومی مراجعه کرده یا در خانه فشار خون خود را اندازه بگیرید.

چشم‌پزشکان برای تشخیص بیماری فشار خون ازطریق معاینه‌ی چشم افراد باید به‌دنبال علائمی مانند تجمع مایع در چشم (و ورم ناشی از آن)، التهاب چشم و اختلال عروق خونی بگردند. همچنین چشم‌پزشکان ممکن است برای ارزیابی میزان احتمال ابتلای افراد در آینده به بیماری فشار خون و بیماری‌های قلبی-عروقی قطر مویرگ‌های چشم او را نیز اندازه بگیرند.

چشم‌پزشک شما هنگام معاینه‌ برای تشخیص دقیق‌تر بیماری‌های چشمی ممکن است سؤالاتی در مورد وضعیت کلی سلامتی شما بپرسد، مانند سؤالاتی در مورد بیماری فشار خون یا بیماری‌های قلبی‌-عروقی. بعید نیست که در آینده در جریان یک معاینه‌ی ساده‌ی پزشکی از فناوری هوش‌ مصنوعی برای ارزیابی دقیق‌تر خطر ابتلا به بیماری‌ها مختلف مانند خطر حمله‌ی قلبی استفاده شود.

با اینکه معاینه‌ی منظم چشم نمی‌تواند جایگزین معاینات منظم پزشکی توسط پزشک شما شود اما در اغلب موارد اولین علائم فشار خون بالا در چشم افراد ظاهر می‌شود. از این‌رو معاینه‌ی چشم موضوع می‌تواند به تشخیص زودهنگام این بیماری کمک کند. این موضوع به‌خصوص زمانی از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود که افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ علائمی نداشته باشند. همچنین چشم‌پزشکان می‌توانند با انجام یک معاینه‌ی ساده‌ی پزشکی از وجود دیگر بیماری‌های آسیب‌رسان به چشم مانند دیابت نیز آگاه شوند.