ویروس ماربورگ چیست؛ با این بیماری کشنده آشنا شوید

غنا اولین شیوع بیماری ویروسی ماربورگ را در این کشور پس از مرگ دو فرد غیرمرتبط در ۲۷ و ۲۸ ژوئن اعلام کرد. خبر شیوع جدید بیماری کشنده‌ای ناشی از عفونت‌های ویروسی به نگرانی‌های مردم خسته از مبارزه با دنیاگیری ویروس کرونا افزود که اخیراً از شیوع آبله میمون و مورد جدیدی از فلج اطفال نیز نگران شده بودند.

پزشکان و کارشناسان بهداشت عمومی در کشور غنا جست‌وجو برای یافتن افراد درمعرض ویروس ماربورگ را شروع و علت شیوع را بررسی کردند. درحال‌حاضر، کارشناسان در غنا و سایر نقاط جهان می‌گویند نشانه‌ای از گسترش بیشتر ویروس وجود ندارد.

پژوهشگران در سال ۲۰۱۸ خفاش‌ها را در پارک ملی ملکه الیزابت در اوگاندا جمع‌آوری می‌کنند تا نقش این حیوانات را در انتقال ویروس ماربورگ بررسی کنند.

بیماری ویروسی ماربورگ چیست؟

ماربورگ اولین‌بار در سال ۱۹۶۷ شناسایی شد. در آن زمان، شیوع تب خون‌ریزی‌دهنده‌ای هم‌زمان در آزمایشگاه‌هایی در ماربورگ و فرانکفورت آلمان و نیز در بلگراد اتفاق افتاد. این موارد با میمون‌های سبز آفریقایی واردشده از اوگاندا در ارتباط بود. از آن زمان، مواردی در آنگولا، جمهوری دموکراتیک کنگو، کنیا، آفریقای‌جنوبی و اوگاندا مشاهده شده است. موارد ماه گذشته در غنا اولین موارد ثبت‌شده در این کشور بود. به‌گفته‌ی کارشناسان، ویروس ماربورگ پاتوژنی است که در انسان‌ها موجب بیماری ویروس ماربورگ می‌شود.

ذرات ویروس ماربورگ (به رنگ آبی) روی سطح سلول‌های آلوده (زرد) چسبیده‌اند.

به‌گفته‌ی متخصصان پزشکی، واکسن یا درمان ضدویروسی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما آب‌رسانی به بیماران و درمان علائم خاص آن‌ها می‌تواند شانس بقای آن‌ها را افزایش دهد. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید این بیماری ازنظر شیوع و علائم و پیشرفت شبیه ابولا است، اگرچه ویروس متفاوتی آن را ایجاد می‌کند.

درباره‌ی ویروس ماربورگ تصور می‌شود که خفاش‌های میوه‌خوار میزبان ویروس باشند؛ هرچند پژوهشگران می‌گویند ویروس موجب بیماری خود خفاش‌ها نمی‌شود. پژوهشگران بر این باورند که ابولا نیز احتمالاً به‌واسطه‌ی خفاش‌ها یا نخستی‌سانان غیرانسان منتقل می‌شود.

حتی اگر ماربورگ به‌طور‌گسترده منتشر نشده باشد، مرگ‌بار است و نرخ مرگ‌و‌میر موارد آن بسته به سویه‌ای است که افراد را آلوده می‌کند و مدیریت موارد از ۲۴ تا ۸۸ درصد متغیر است. نرخ مرگ‌و‌میر موارد ابولا نیز تقریباً همین اندازه است.

ویروس ماربورگ می‌تواند ازطریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات یا سایر مایعات بدن افراد آلوده منتشر شود. این ویروس همچنین می‌تواند ازطریق سطوح و مواد آلوده‌ای مانند رخت‌خواب یا لباس منتشر شود.

علایم بیماری ویروس ماربورگ چیست؟

ماربورگ می‌تواند موجب تب خون‌ریزی‌دهنده ویروسی شدیدی شود که توانایی لخته‌شدن خون را مختل می‌کند. دوره‌ی نهفتگی ماربورگ از ۲ تا ۲۱ روز متغیر است و علائم به‌طور‌ناگهانی با تب زیاد و سردرد شدید و ناخوشی شدید آغاز می‌شود. علائم دیگر می‌تواند شامل دردهای عضلانی، اسهال، تهوع و خونریزی ازطریق استفراع، مدفوع و بخش‌های دیگر بدن باشد. به‌گفته‌ی مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری، ماربورگ در طول دوره‌ی نهفتگی مسری نیست. بیمارانی که به‌شدت بیمار هستند، هشت تا نه روز پس از آغاز علائم از دنیا می‌روند.

یکی از اعضای سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۵ از زنی در آنگولا نمونه‌گیری می‌کند. آزمایش او منفی شد؛ اما مادربزرگ و خواهر و شوهر سابقش براثر بیماری ماربورگ از دنیا رفتند.

دکتر جان آمواسی، رهبر گروه تحقیقاتی بهداشت جهانی و بیماری‌های عفونی در مرکز تحقیقات مشترک در پزشکی گرم‌سیری گفت: «مرگ‌و‌میر آن بسیار زیاداست و ماربورگ بدون علامت وجود ندارد.» ابتلای فرد به بیماری ماربورگ را می‌توان با آزمایش‌های آنتی‌بادی و آنتی‌ژن و واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) تأیید کرد.

طی شیوع ماربورگ در سال ۲۰۰۵، سربازان در لباس‌های محافظ دو جسد را در اوییگه آنگولا دفن می‌کنند. مشخص نبود که افراد متوفی دچار ویروس مذکور باشند.

امسال چند مورد بیماری ماربورگ گزارش شده است؟

در سال جاری، تنها دو مورد بیماری ویروس ماربورگ وجود داشته که هر دو در غنا گزارش شده است. به‌گفته‌ی دکتر آمواسی، افرادی که به این ویروس آلوده شده بودند، ارتباطی باهم نداشتند و در بخش‌های متفاوتی از منطقه‌ی آشانتی در غنا گزارش شدند. هر دو بیمار جان باختند. او گفت هر دو بیمار مرد بودند و در مزرعه کار می‌کردند.

یکی کارگر کشاورز ۲۶ ساله‌ای بود که اخیراً برای کار به قسمت‌های مختلف کشور رفته بود و دیگری کشاورزی ۵۶ ساله‌. مسئولان محلی با ردیابی تماس‌ها به این نتیجه‌ رسیدند که آن دو فرد در مکان یکسانی حضور نداشتند. خفاش‌های میوه‌خوار که به‌عنوان ناقلان ویروس ماربورگ شناخته می‌شوند، در منطقه‌ی آشانتی در غنا فراوان هستند.

دانشمندان مرکز کنترل و پیشگیری بیماری در سال ۲۰۱۸ یک خفاش میوه‌خوار را در پارک ملی ملکه الیزابت در اوگاندا بررسی می‌کنند.

شیوع جدید بیماری نسبت به موارد قبلی چگونه است؟

به‌گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۵ بیش از ۲۰۰ فرد در شیوعی در آنگولا و از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰ نیز، بیش از ۱۰۰ نفر براثر این بیماری در کنگو جان خود را از دست دادند. شیوع‌های دیگر ماربورگ شامل تعداد کمتری بوده است. در سال ۲۰۲۱، یک مورد در گینه وجود داشت که موجب مرگ آن فرد شد و سه نفر از چهار نفری که در سال ۲۰۱۷ در اوگاندا به این بیماری دچار شدند، نیز فوت کردند.

دکتر فرانسیس کاسولو، نماینده‌ی سازمان جهانی بهداشت در غنا، گفت کارشناسان می‌خواهند بدانند که چگونه آن دو فرد در غنا دچار ویروس شدند. دکتر کاسولو گفت:

بررسی‌های کنونی بر تماس‌ها تمرکز ندارد. همچنین، سوابق پزشکی در این منطقه را بررسی می‌کنیم تا ببینیم که آیا رویدادهای غیرعادی ازنظر موارد دارای علامت وجود داشته است.

آیا باید نگران شیوع ویروس ماربورگ باشیم؟

دکتر جاناتان تاونر، سرپرست بخش اکولوژی میزبان ویروس در مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، اعلام کرد دفتر این سازمان در غنا به مقام‌های بهداشتی محلی در آزمایش و بررسی‌های همه‌گیرشناسی کمک می‌کند. دکتر تاونر گفت مردم در ایالات متحده درمعرض خطر شدید مواجهه با این ویروس قرار ندارند. او گفت:

در این مرحله احتمال بسیار کمی وجود دارد که مسافرانی به کشور بیایند که دچار ماربورگ باشند. پاسخ بهداشت عمومی مناسب و شفاف بوده است. تماس‌های دو فرد آلوده خصوصاً ۲۱ ساعت پس از مرگ آن‌ها، تحت نظارت قرار گرفت.