ایران با روسیه در حوزه امنیت اطلاعات همکاری می‌کند: مقابله برای انتشار اطلاعات علیه حاکمیت

ایران در راستای مقابله با تهدیدهای سایبری قصد دارد تا با روسیه همکاری دو جانبه‌ای در حوزه امنیت اطلاعات شکل دهد. در لایحه این همکاری، انتشار اطلاعاتی که برای نظام‌های اجتماعی-سیاسی و اجتماعی-اقتصادی و نیز برای محیط معنوی-اخلاقی و فرهنگی دولت‌های دیگر زیان‌بار است تهدید بر شمرده شده و از لزوم مقابله با آن سخن به میان آمده است. با توجه به کلی‌گویی و تفسیرپذیری قوانین، انتظار می‌رود جزیی نگری بیشتری در این طرح صورت بگیرد تا به تصویب در مجلس برسد. حفظ صلح، امنیت و ثبات بین‌المللی از اهداف این لایحه عنوان شده است.

دولت ایران با ارسال لایحه‌ای به مجلس، خواستار همکاری با کشور روسیه در حوزه امنیت اطلاعات شده است. این لایحه پیش از این در اردیبهشت ماه و براساس پیشنهاد وزارت امورخارجه به تصویب هیئت وزیران رسیده و اوایل تیرماه نیز جهت تبدیل شدن به قانون، به مجلس ارجاع داده شده است.

در مقدمه این لایحه آمده است که وجود تهدیدهایی مانند نقض حاکمیت و امنیت کشور، وارد کردن خسارت‌های اقتصادی به تاسیسات و زیرساخت‌ها، دسترسی غیرمجاز به اطلاعات رایانه‌ای، انتشار اطلاعات زیان‌بار برای نظام‌های اجتماعی-سیاسی و… در کنار ضرورت همکاری دولت‌های ایران و روسیه برای مبارزه با تهدیدهای یاد شده و تقویت امنیت اطلاعات باعث شده تا چنین لایحه‌ای تنظیم شود.

لایحه موافقت‌نامه همکاری در حوزه امنیت اطلاعات بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه در 9 ماده تنظیم شده و آنطور که در مفاد پایانی آن آمده، پیش از این و در بهمن 1399 در مسکو نگارش شده است.

همان طور که در متن لایحه نیز آمده، این موافقت نامه موضوع جدیدی نیست و عملا از سال 1398 و در دولت روحانی کلید خورده بود.

کلی‌گویی درباره تهدیدها و قابلیت تفسیرپذیری

در ماده 2 این لایحه، تهدیدهای موجود در حوزه امنیت اطلاعات برشمرده شده و در ماده 3 از لزوم مقابله با این تهدیدها سخن به میان آمده است.

اقدامات ناقض حاکمیت، امنیت و تمامیت ارضی کشورها، خسارت اقتصادی و آسیب به تاسیسات و زیرساخت‌های حیاتی اطلاعات، دخالت در امور داخلی دولت‌ها، اختلال در نظم عمومی و انتشار اطلاعاتی که برای دولت‌ها زیان‌بار است از جمله تهدیدهای ذکر شده است.

«انتشار اطلاعاتی که برای نظام‌های اجتماعی-سیاسی و اجتماعی-اقتصادی و نیز برای محیط معنوی-اخلاقی و فرهنگی دولت‌های دیگر زیان‌بار است.» یکی از تهدیدهای قابل تامل برشمرده شده در این لایحه است که با توجه به کلی‌گویی، می‌تواند در مواقع خاص از آن برداشت‌های متفاوتی شود و هرگونه انتشار اطلاعات برای دولت زیان‌بار خوانده و با آن مقابله شود.

مشکل کلی‌گویی و تفسیرپذیری یکی از نگران‌کننده‌ترین مشکلات در تدوین لوایح و قوانین است. موضوعی که در طرح صیانت نیز با آن رو به رو بودیم.

تبادل اطلاعات میان ایران و روسیه

اما حوزه‌های اصلی این همکاری دوجانبه چیست؟ آنطور که در ماده سوم این لایحه آمده است طرفین در 14 حوزه و در راستای مقابله با تهدیدهای ذکر شده با یکدیگر همکاری خواهند داشت.

اگرچه دولت و نهادهای ذیصلاح ایران یا روسیه می‌توانند براساس توافق متقابل، سایر حوزه‌های همکاری که به آن‌ها اشاره نشده را نیز تعیین کنند. این نیز می‌تواند یکی دیگر از بندهای نگران کننده این لایحه باشد چرا که با روی کار آمدن هر دولتی، می‌توان تصمیمات جدیدی اتخاذ کرد و مشخص نیست آیا لازم است تصمیم‌های جدید مجددا به تصویب مجلس برسد یا خیر.

تبادل اطلاعات و همکاری در حوزه اجرای قانون با هدف پیشگیری، کشف، مبارزه، تحقیق و پیگرد قضایی جرائم مرتبط با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای اهداف تروریستی و مجرمانه از دیگر بندهای این همکاری است. به نظر می‌رسد این موضوع نیز نافی حریم خصوصی افراد خواهد بود.

مقابله با تهدیدها در حوزه تضمین امنیت اطلاعات، تبادل اطلاعات درباره قوانین ملی دولت‌های طرف‌ها مرتبط با تضمین امنیت اطلاعات، کمک به همکاری میان مؤسسات علمی و آموزشی و نیز بخش‌های خصوصی در حوزه امنیت اطلاعات، شناسایی، هماهنگی و انجام همکاری لازم در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی برای تضمین امنیت ملی و بین‌المللی اطلاعات، تدوین و پیشبرد قواعد حقوق بین‌الملل قابل اعمال به منظور تضمین امنیت ملی و بین‌المللی اطلاعات از جمله حوزه‌های دیگر همکاری ایران و روسیه است.

همچنین در این لایحه آمده است که طبق قوانین دولت‌های طرف‌؛ امکان سرمایه‌گذاری در زیرسا‌خت‌های امنیت اطلاعات بررسی شود، موضوع حائز اهمیتی که نبایست از آن غافل شد چرا که می‌تواند تبعاتی به همراه داشته باشد.

همکاری در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی، حفظ صلح و ثبات بین‌المللی

ماده 4 لایحه موافقتنامه همکاری ایران و روسیه در حوزه امنیت اطلاعات می‌گوید این همکاری بایستی به گونه‌ای شکل گیرد که موجب ارتقای توسعه اجتماعی و اقتصادی شود. همچنین هدف لایحه که حفظ صلح، امنیت و ثبات بین‌المللی است تامین شود.

فعالیت طرفین در چارچوب این موافقت‌نامه بایستی با حق هر طرف برای جستجو، دریافت و انتشار اطلاعات سازگار باشد. همچنین ایران و روسیه از حقوق برابر برای حفاظت از منابع اطلاعات دولت خود در مقابل استفاده غیرقانونی و دخالت غیرمجاز، از جمله در مقابل حملات رایانه‌ای علیه آن‌ها، برخوردار خواهند بود.

طبق ماده 5 لایحه مذکور، طی 60 روز کاری پس از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این موافقت‌نامه، اطلاعات از طریق مجاری دیپلماتیک تبادل خواهد شد. در ماده 6 نیز آمده است که طرفین از اطلاعاتی که به موجب این موافقت‌نامه، منتقل یا تولید می‌شود به طور مقتضی محافظت خواهند کرد؛ همچنین دولت‌ها ملزم هستند از این اطلاعات به ضرر طرف دیگر استفاده نکنند.

در انتها نیز از بحث تامین مالی این موافقت نامه سخن به میان آمده است اما صرفا اعلام شده که هر یک از طرفین، رویه‌های مالی مطابق قوانین دولت‌های خود در نظر می‌گیرند و بودجه مورد نظر برای تحقق این موضوع اعلام نشده است.

نکته قابل تامل، وجود نسخه انگلیسی یا روسی متن این توافقنامه در انتهای فایل منتشر شده است که البته کاملا ناخوانا است.

شما می‌توانید متن کامل لایحه همکاری ایران و روسیه در حوزه امنیت اطلاعات را از اینجا مشاهده کنید.