سرطان احتمالاً علت مرگ اولین مومیایی باردار مصر باستان بود
دانشمندان مدت‌ها است به‌دنبال کشف علت مرگ مومیایی ۲۰۰۰ سالهای مشهور به «بانوی اسرارآمیز» هستند. این مومیایی مصر باستان در رحم خود یک جنین کاملاً دست‌نخورده دارد. حال به نقل از خبرگزاری آی اف ال ساینس، محققان با بررسی جمجمه این مومیایی تصور می‌کنند این زن باستانی اندکی پیش از وضع حمل به علت سرطان جان سپرده باشد. کشف اخیر به‌طور یکسان مورد توجه سرطان‌شناسان و مصرشناسان قرار گرفته است.
ancient origins در گزارش خود عنوان می‌کند، این مومیایی برای اولین بار در سال ۱۸۲۶ توسط باستان‌شناس لهستانی یان ویژِک رودسکی وارد خاک لهستان شد. قبلاً طی قرن‌های نوزدهم و بیستم تصور می‌شد این مومیایی متعلق به یک کاهن مرده بوده باشد. بااین‌حال، یافته‌های محققان پروژه مومیایی ورشو در لهستان هویت واقعی این مومیایی باستانی را آشکار کرد. شگفتی‌ها زمانی به اوج رسید که محققان دریافتند این زن در واقع اولین مومیایی باردار به‌جامانده از دوران مصر باستان است.
جمجمه مومیایی ۲۰۰۰ ساله مصری.
محققان در اوایل سال ۲۰۲۲ با عکس‌برداری سی‌تی‌اسکن شواهد بیشتری از بانوی اسرارآمیز به دست آوردند و حتی از وجود جنین در حفره‌ی لگن این زن پرده برداشتند. مهم‌تر از همه اینکه یافته‌ها حاکی از آن بود که جنین درون رحم زن به دلیل قرار گرفتن در یک محیط بسیار اسیدی با اکسیژن پایین (مشابه آنچه در ترشی‌ها دیده می‌شود) در حالت کاملاً دست‌نخورده‌ای حفظ شده است.
اعضای پروژه مومیایی ورشو در ادامه تحقیقات خود تصمیم گرفتند علت مرگ این زن باستانی را کشف کنند. عکس‌برداری‌ها از جمجمه مومیایی باردار علائم غیرعادی را در این استخوان آشکار کرد. در واقع، آنچه محققان یافته بودند، نشان می‌داد این زن به سرطان مبتلا بوده است.
علائم روی جمجمه زن نشان می‌داد که او به سرطان حفره بینی یا نازوفارنکس مبتلا بوده است. سرطان حفره بینی همان‌طور که از نام آن پیدا است، بخشی از بالای گلو بین پشت بینی و پشتِ سقف دهان را درگیر می‌کند. آنچه محققان در تصاویر سی‌تی‌اسکن مشاهده کردند، ضایعه کوچکی به قطر حدود ۷ میلی‌متر به دور فضای توخالی در پشت حدقه‌ی چپ چشم بود.
به عقیده محققان، این محل به احتمال زیاد بر اثر یک تومور ایجاد شده و محل احتمالی متاستاز (پخش سرطان) بوده است. علاوه‌براین، حفره‌های بزرگی در استخوان‌های صورت بانوی اسرارآمیز وجود داشت که شامل حفره بینی، سینوس‌های فک بالا و قسمت کامی استخوان‌های فک بالا می‌شد. نهایتاً نتایج بررسی‌های محققان نشان داد که آسیب‌دیدگی‌های استخوان جمجمه این زن با آنچه در بیماران سرطان حفره بینی دیده می‌شود مطابقت دارد.
محققان برای تأیید درستی تشخیص خود نیاز به بررسی بافت‌های مومیایی دارند. اعضای پروژه مومیایی ورشو می‌گویند که سرطان‌شناسان می‌توانند با تعیین نشانگرهای مولکولی سرطان در مومیایی، آن را با سرطان‌های کنونی مقایسه کنند. بدین‌ترتیب، دانشمندان اطلاعات ارزشمندی در مورد نحوه تکامل سرطان به دست خواهند آورد.
بخشی که با پیکان زرد رنگ مشخص شده آسیب ناشی از تومور و محل احتمالی متاستاز را نشان می‌دهد.
محققانی که به‌دنبال سرمنشأ سرطان می‌گردند، نه‌تنها عوامل محیطی و رژیم غذایی مردمان باستان را بررسی می‌کنند، بلکه توجه ویژه‌ای به ژنتیک دارند. در واقع، تصور می‌شود همچون حالا در مصر باستان سرطان بیماری بسیار شایعی بوده باشد؛ چراکه پیش از این، در مومیایی‌های زیادی علائم احتمالی بیماری سرطان کشف شده بودند. محققان در سال ۲۰۱۷ موفق به کشف قدیمی‌ترین موارد سرطان سینه و مولتیپل میلوما در دو مومیایی مصری شدند. قدمت این دو جسد باستانی به سالهای ۲۰۰۰ ق.م. و ۱۸۰۰ ق.م. برمی‌گشت. این مومیایی‌ها در قبرستان فراعنه در منطقه قبه الهوا در استان اسوان مصر دفن شده بودند. به باور باستان‌شناسان این مومیایی‌ها احتمالاً از خانواده‌‌های اشرافی بودند که روزگاری بر جزیره الفانتین حکمرانی می‌کردند. اما با وجود ثروت و شهرت سرشار راه گریزی از سرنوشت تلخ خود نداشتند.
مقاله‌های مرتبط:
- قدیمی‌ترین مورد سرطانی در فسیلی با قدمت ۱.۷ میلیون سال شناسایی شد
- نگاهی به روش‌های درمانی در مصر باستان: مصریان چگونه بیماران را معالجه می‌کردند؟
ازآنجاکه سرطان یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر امروزِ جهان است، تحقیقاتی از این دست اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. تا پیش از به کارگیری فناوری‌های پیشرفته در باستان‌شناسی عمدتاً سرطان نسبت به سایر بیماری‌های آشکارتر از دید محققان پنهان مانده بود. به همین دلیل نیز این فرضیه‌ی نادرست به وجود آمده بود که اساساً سرطان در دوران باستان وجود نداشته و اکنون به دلیل سبک زندگی و طول عمر طولانی‌تر نمود پیدا کرده است.
محققان لهستانی ابراز امیدواری کردند که تحقیقات بیشتر روی مومیایی ۲۰۰۰ ساله مصری به‌زودی علت بیماری را و اینکه ژنتیک یا عفونت ناشی از باکتری و ویروس مانند ویروس پاپیلوم انسانی علت آن بوده، مشخص کنند.
