حقایق جذاب درباره سیاره زمین که احتمالا از آن‌ها بی‌خبرید
سیاره زمین خانه ما است و زندگی روی آن برای موجودی مثل ما بسیار ارزشمند است. ما از ابتدای وجودمان روی این سیاره زندگی می‌کنیم، اما بسیار کمتر از سایر سیاره‌ها درباره خانه خودمان می‌دانیم. تا به امروز اطلاعاتی که درباره زمین دریافت کرده‌ایم، بسیار حیرت‌انگیز است و در این مطلب به ۲۰ حقیقت جالب و کمتر شناخته شده درباره آن می‌پردازیم.
۱. زمین کروی نیست
برخلاف چیزی که اکثر مردم فکر می‌کنند، زمین یک کره کامل نیست. زمین در واقع یک کره پهن است که در استوا به دو طرف کشیده شده است. این اتفاق به دلیل گردش زمین به دور خود اتفاق افتاده است. در عرض‌های جغرافیایی مختلف، زمین سرعت خطی متفاوتی دارد که در استوا این سرعت به بیشترین حالت خود و در قطب‌های شمال و جنوب به کمترین حالت یعنی صفر می‌رسد.
۲. بیشتر زمین فقط از چهار عنصر تشکیل شده است
اگر بتوانید کل زمین را خرد و ذوب کنید، به چهار عنصر متفاوت دست پیدا می‌کنید. آهن (۳۲.۱ درصد)، اکسیژن (۳۰.۱ درصد)، سیلیس (۱۵.۱ درصد) و منیزیم (۱۳.۹ درصد) بیشتر جرم زمین را تشکیل می‌دهند. ۸.۸ درصد جرم باقی‌مانده سایر عنصرها است که در زمین می‌بینیم.
بیشتر آهن زمین در هسته آن جمع شده است. در کنار آن سیلیس و اکسیژن در کنار هم مولکولی به نام سیلیکات را تشکیل می‌دهند که اگر جرم مولکولی آن را در نظر بگیریم، بیشترین جرم مواد روی زمین را تشکیل می‌دهد.
اگر بتوانید نمونه‌ای از هسته زمین بردارید، ۸۸ درصد آن آهن خواهد بود. بیشترین عنصر پوسته زمین اکسیژن است که ۴۶ درصد از آن را تشکیل می‌دهد.
۳. یک روز کامل روی زمین ۲۴ ساعت نیست
دوباره باید گفت که برخلاف تفکر عموم مردم، یک روز روی زمین دقیقا ۲۴ ساعت نیست. در واقع، در حال حاضر یک روز ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه و ۴ ثانیه است که به آن یک روز نجومی (Sidereal Day) می‌گویند. روز نجومی در واقع مدت زمانی است که زمین نسبت به ستاره‌های به اصطلاح ثابت یک دور کامل به دور خود می‌زند. یک روز هلالی (Solar Day) مدت زمانی است که طول می‌کشد تا خورشید دوباره از افق طلوع کند.
البته نگران ۴ دقیقه آخر روز نباشید. در تقویم شمسی این ۴ دقیقه در آخر هر ۴ سال کنار هم جمع می‌شود و یک روز به تقویم اضافه می‌کند و ۳۶۶ روز را تشکیل می‌دهد که به آن سال کبیسه می‌گوییم. به علاوه، به نظر می‌رسد که سرعت گردش زمین به دور خود به مرور کاهش می‌یابد. به طوری که در زمان دایناسورها یک روز کامل ۲۳.۵ ساعت بود.
۴. یک سال کامل روی زمین ۳۶۵ روز نیست
باز هم برخلاف چیزی که عموم مردم فکر می‌کنند، زمین هر ۳۶۵ روز یکبار به دور خورشید نمی‌چرخد. در واقع، یک سال ۳۶۵.۲۵۶۴ روز است که ۷۵ صدم باقی‌مانده، هر ۴ سال یکبار در تقویم شمسی ما یک سال کبیسه را شکل می‌دهد.
۵. گرانش در همه جای زمین یکسان نیست
میدان گرانشی زمین در تمام نقاط آن یکسان نیست؛ درست مثل سطح ناهموار آن. البته این اتفاق دلایل متفاوتی دارد که اصلی‌ترین آن‌ها فاصله سطح زمین تا مرکز آن است. بنابراین، در ارتفاع‌ها و بالای کوه‌ها گرانش کمتر است و در اعماق دریاها گرانش کمی بیشتر حس می‌شود.
البته در کنار آن، در ناحیه‌ای مثل کوهستان‌های مرتفع به خاطر جرم بیشتر، ممکن است گرانش کمی قوی‌تر باشد. به علاوه، زمین یک کره کامل نیست، در غیر این صورت، احتمالا گرانش در تمام زمین یکسان بود.
۶. زمین بیش از یک قمر دارد
به جز ماه دو قمر دیگر – تقریبا – به دور زمین می‌چرخند که 3753 Cruithne و Asteroid 2002 AA29 نام دارند. این دو سیارک در واقع به دور خورشید می‌چرخند، اما به زمین نزدیک هستند و هر ۹۵ سال یک بار در فاصله ۶.۲ میلیون کیلومتری زمین قرار می‌گیرند.
۷. زمین و ماه در نهایت از هم جدا می‌شوند
روزی روزگاری کره ماه به زمین نزدیک‌تر بود و حالا پس از میلیاردها سال فاصله بین آن‌ها بیشتر شده است و در آینده نیز بیشتر می‌شود. در واقع، ماه هر سال ۳.۷۸ سانتی‌متر از زمین دور می‌شود. چنین چیزی به این معنی است که در گذشته هر ماه قمری کوتاه‌تر از امروز بود و در آینده طولانی‌تر خواهد شد. به همین دلیل، ماه در ۱۵ میلیارد سال از گرانش زمین خارج می‌شود و به دام خورشید می‌افتد. البته تا آن زمان خورشید منفجر شده است و زمین و ماه را با هم می‌بلعد.
۸. انحراف مدار زمین همیشه ثابت نیست
در طول میلیون‌ها سال گذشته، انحراف مدار زمین بین ۲۲.۱ تا ۲۴.۵ درجه در حال تغییر است. این اتفاق تاثیر واضحی روی اقلیم زمین و فصل‌ها می‌گذارد. در حال حاضر، انحراف مدار زمین ۲۳.۴ درجه است تقریبا بین راه خود قرار دارد و هر ۴۱ هزار سال تکرار می‌شود. هنوز علت دقیق این اتفاق را نمی‌دانیم، اما اثر آن به خوبی روی اقلیم زمین مشاهده می‌شود.
۹. مدار زمین به دور خورشید در طول زمان تغییر می‌کند
مدار زمین در هر صد هزار سال از حالت تقریبا دایره‌ای به حالت تقریبا بیضوی تغییر می‌کند. چیزی که به نام خروج از مرکز (eccentricity) می‌شناسیم، با تاثیر گرانش مشتری و زحل روی خورشید اتفاق می‌افتد. زمانی که مدار زمین بیضوی‌تر است، تابش خورشید ۲۳ درصد بیشتر به زمین می‌رسد. در حال حاضر، خروج از مرکز مدار زمین در کمترین حالت خود قرار دارد، یعنی دایره‌ای‌تر است و به آرامی افزایش می‌یابد.
۱۰. زمین مثل فرفره در فضا می‌چرخد
چیزی که به نام حرکت تقدیمی در نجوم شناخته می‌شود، حرکتی است که کل محور زمین انجام می‌دهد. این اتفاق هر ۲۶ هزار سال یکبار می‌افتد که به سبب آن ستاره قطبی از دید ما نیز جای خود را به ستاره دیگری می‌دهد. در گذشته، ستاره ثعبان در صورت فلکی اژدها ستاره قطبی بود که حالا جای خود را به ستاره جدی در صورت فلکی دب اصغر داده است.
منجمان احتمال می‌دهند که این اتفاق به دلیل اثر نیروهای کشندی ماه و خورشید روی زمین اتفاق می‌افتد.
۱۱. بیشتر جمعیت زمین در آسیا زندگی می‌کنند
تا امروز، آمار جهانی جمعیت زمین ۸ میلیارد نفر است و در آینده نیز افزایش پیدا می‌کند. در کنار آن، تقریبا ۶۰ درصد جمعیت زمین در آسیا است که دلیل آن کشورهای بزرگ و پر جمعیت چین، هند و روسیه است.
۱۲. آنتارکتیکا یک بیابان بسیار سرد است
یک بیابان ناحیه‌ای است که میانگین بارش آن کمتر از سایر نقاط زمین است و سطح آن با موادی مثل شن پوشیده شده است. با این تعاریف، قاره آنتارکتیکا نیز یک بیابان بسیار سرد است که با یخ پوشیده شده است.
۱۳. نور خورشید ۸ دقیقه طول می‌کشد تا به زمین برسد
به خاطر محدودیت سرعت نور و فاصله زیاد بین زمین و خورشید، نور خورشید دقیقا ۸ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول می‌کشد تا به ما برسد.
۱۴. میدان مغناطیسی زمین در طول زمان وارونه می‌شود
میدان مغناطیسی زمین با حفاظت آن از بادهای خورشیدی، یکی از دلایلی است که می‌توانیم به راحتی روی آن زندگی کنیم. با این حال، به دلایلی که کاملا مشخص نیست، این میدان ضعیف می‌شود، درهم می‌شکند و وارونه می‌شود.
این اتفاق هر ۳ میلیون تا ۴ میلیون سال تغییر می‌کند و هنوز مشخص نیست که می‌تواند تاثیر بزرگی روی حیات روی زمین بگذارد. به علاوه، این اتفاق تا امروز بسیار زیاد رخ داده است و ممکن است یکی از دلایل انقراض‌های بزرگ زمین باشد. البته پژوهشگران هنوز روی این موضوع بحث می‌کنند.
۱۵. ما درباره فضا بیشتر از اعماق اقیانوس‌های زمین می‌دانیم
برخلاف اینکه ممکن است فکر کنیم سفر به اعماق اقیانوس‌ها راحت‌تر از سفر به فضا است، اما تا امروز بسیار کمتر از اقیانوس‌هایمان می‌دانیم. با توجه به آمارهایی که تا امروز به دست آمده است، فقط ۲۰ درصد از اقیانوس‌ها را کاوش کرده‌ایم.
۱۶. بعضی از سنگ‌ها می‌توانند «راه» بروند
در مناطقی مثل ریسترک پلایا در دره مرگ کالیفرنیا برخی از سنگ‌ها در کف این دریاچه خشک شده راه می‌روند. این سنگ‌ها که به سنگ‌های روان معروف هستند، با زنجیره‌ای از اتفاقات نادر رخ می‌دهند. زمانی که باران می‌بارد، حوضچه‌های بزرگ و زودگذری تشکیل می‌دهد که در طول شب یخ می‌زنند و لایه‌های بزرگ و نازکی از یخ به وجود می‌آورد. این لایه‌های یخی با آفتاب ظهر آب می‌شوند و به کمک باد آرامی که می‌وزد، سنگ‌ها را به حرکت در می‌آورد و ردی از حرکت آن‌ها روی زمین به جا می‌گذارد.
۱۷. زمین هر سال مقداری جرم به دست می‌اورد و از دست می‌دهد
زمین هر ساله مقداری جرم به دست می‌آورد که تا امروز میزان آن را بین ۴۰ تا ۵۰ تن در هر روز تخمین زده‌اند. این جرم با برخورد شهاب‌سنگ‌ها به زمین اتفاق می‌افتد که به دام گرانش زمین افتاده‌اند. در عین حال، زمین هر روز صدها تن جرم با فرار گاز از لایه‌های بالای اتمسفر از دست می‌دهد. با اینکه نمی‌توان چنین اتفاقی را به طور دقیق اندازه‌گیری کرد، پژوهشگران تخمین می‌زنند که زمین هر سال ۱۰۴ هزار تن هیدروژن از دست می‌دهد.
۱۸. در آب اقیانوس‌ها طلا وجود دارد
پژوهشگران تخمین می‌زنند که حدود ۲۰ میلیون تن طلا در آب اقیانوس‌ها وجود داشته باشد. با این حال، این مقدار در تمام این آب حل شده است و با نسبت یک در ۱۲ میلیارد قسمت (۱۲ ppb) در آن وجود دارد و عملا غیرقابل دسترس است. به همین خاطر، نمی‌توان به آب اقیانوس به دید یک معدن طلا نگاه کرد.
۱۹. در کانادا سنگ‌هایی به قدمت شکل‌گیری زمین وجود دارد
در کانادا سنگ‌هایی وجود دارد که احتمالا می‌توان آن‌ها را قدیمی‌ترین سنگ‌های سطح زمین در نظر گرفت. این بستر سنگی که در شمال شرق ساحل خلیج هادسون (Hudson Bay) قرار دارد، تقریبا ۴.۲۸ سال عمر دارد.
باید گفت که هنوز پژوهشگران بر سر عمر این بستری سنگی اختلاف دارند. البته در کنار آن بستر دیگری به نام گنیس آکاستا (Acasta Gneiss) یافتند که ۴.۰۳۱ میلیارد سال قدمت دارد و مورد تایید همه پژوهشگران است.
۲۰. زمین زمانی بنفش بوده است
برخی از پژوهشگرام اعلام کرده‌اند که زمین زمانی بنفش رنگ بوده است. آن‌ها چنین نتیجه‌ای را بر اساس فوتوسنتز میکروب‌ها گرفته‌اند که به جای کلروفیل، رتینول داشتند و به زمین رنگ بنفش مایل به آبی می‌دادند.
