فیلم «دنیای ژوراسیک؛ قلمرو» چقدر به واقعیت نزدیک است و چه اشتباهاتی دارد؟

نزدیک به ۳۰ سال از زمان اولین اکران پارک ژوراسیک می‌گذارد؛ فیلمی محبوب که جدیدترین قسمت آن با عنوان «دنیای ژوراسیک؛ قلمرو» در روزهای گذشته در بریتانیا اکران شده است. شخصیت‌های محبوب فیلم ازجمله تیرانوسوروس رکس و ولاسیرپتر به فیلم بازمی‌گردند و می‌توانید چند گونه‌ی جدید مثل جیگانوتوسور، شکارچی عظیم را هم ملاقات کنید. دراین‌میان، این سؤال مطرحی می‌شود تصویرسازی فیلم یادشده از دایناسورها چقدر دقیق است؟

در ابتدای فیلم، دکتر آلن گرانت، دیرینه‌شناس شناخته‌شده‌ی این دنیا را مجددا ملاقات می‌کنید که در اولین فیلم ژوراسیک، میلیون‌ها بیننده را جذب خود کرد. او مجدداً در سایتی واقع در یوتا فسیل‌ها را حفاری می‌کند. در برخی صحنه‌های فیلم، مشاهده می‌کنید که دکتر گرانت در حال کنارزدن خاک برای رسیدن به اسکلتی بی‌نقص است.

امروزه، حفاری‌های این‌چنینی در سراسر دنیا انجام می‌شوند و بدین‌ترتیب دیرینه‌شناسان اطلاعاتی درباره‌ی دایناسورها کسب می‌کنند. بااین‌حال، در واقعیت حفاری‌ها به این سادگی نیستند؛ بلکه شامل ساعت‌های طولانی کندوکاو با استفاده از چکش و اسکنه هستند تا بخش‌های سخت سنگ را تکه‌تکه حذف کنند. مرحله‌ی بعد حذف مواد ریز نزدیک به استخوان در آزمایشگاه است؛ درنتیجه، ممکن است چند روز طول بکشد تا فقط یک استخوان از یک قطعه سنگ جدا شود.

سم نیل در نقش دکتر آلن گرانت در فیلم پارک ژوراسیک ۳، سال ۲۰۰۱.

پیشرفت در فیلم‌سازی

از زمان اکران اولین فیلم پارک ژوراسیک تاکنون، به‌‌لطف فسیل‌هایی که دیرینه‌شناسان در حفاری‌ها کشف کرده‌اند، نکات زیادی درباره‌ی دایناسورها آموخته‌ایم. برای مثال، می‌دانیم بسیاری از دایناسورهای این فیلم، به‌ویژه شکارچی‌ها، باید پر داشته باشند. این دایناسورها گونه‌هایی مثل ولاسیرپتر را هم دربر می‌گیرند. در این فیلم، دوران جوانی بسیاری از شکارچی‌ها به تصویر کشیده شده است که بسیاری از آن‌ها باید پرهای ریزی داشته باشند و از این نظر به جوجه‌های نوزاد کنونی شباهت دارند؛ اما در فیلم هیچ‌کدام چنین پرهایی ندارند.

دایناسورهای دیگر فیلم پر دارند. برخی دایناسورهای پردار، به‌ویژه نمونه‌های اولیه، رشته‌موهای ساده‌ای داشتند که بیشتر به پر جوجه شبیه بودند تا پرنده‌ای بالغ. نمونه‌های بعدی، از‌جمله جانوران شکاری، پرهای پیچیده و مشابه با پرندگان بزرگ‌تر داشتند. برای نمونه، دایناسور علف‌خوار و عظیم تریزینوسور (Therezinosaurus) که چنگال‌هایی طویل‌تر از یک کودک انسانی داشت و با رشته‌های پرزی پوشیده شده بود، در فیلم مانند واقعیت به تصویر کشیده شد.

همچنین، جانور شکاری دیگری را می‌بینیم که از سر تا پا پرهای مشابه پرندگان بالغ دارد؛ درنتیجه، فیلم «دنیای ژوراسیک؛ قلمرو» در نمایش پرها موفق عمل کرده است. ویژگی دیگری که فیلم قلمرو به‌خوبی رعایت کرده، رنگ پرها است. بخش زیادی از بدن رپتورها قرمز است. دیرینه‌شناسان می‌توانند رنگ برخی پرهای دایناسور را براساس رنگ‌دانه‌های حفظ‌شده نیز محاسبه کنند. بخش زیادی از بدن این دایناسورها مشکی و قهوه‌ای و قرمز بود.

ولاسیرپتر به‌درستی با پرهای قرمز نشان داده شده است.

متأسفانه بسیاری از عناصر طراحی دایناسورها در فیلم جدید به‌خوبی رعایت نشده‌اند. برای مثال، جیگانوتوسور را در نظر بگیرید. این شکارچی عظیم مجموعه‌ای از تیغه‌ی پشت گردن و مجموعه‌ی دیگری در میان کمر دارد. با اینکه جیگانوتوسور تیغه‌هایی قوی داشته است، شواهدی از این استخوان‌ها در فیلم دیده نمی‌شود و طراحی آن واقع‌گرایانه به‌نظر نمی‌رسد.

اهمیت اندازه

جیگانوتوسور یکی از قربانیان طراحی اندازه در فیلم دنیای ژوراسیک است. در این فیلم، بسیاری از دایناسورها بیش از اندازه بزرگ هستند. به‌عنوان نمونه، جیگانوتوسور بسیار بزرگ‌تر از تی‌رکس به‌نظر می‌رسد؛ به‌طوری‌که می‌تواند به‌راحتی آن را در نبرد شکست دهد. هنوز بحث درباره‌ی این موضوع وجود دارد که کدام جانور بزرگ‌تر است‌؛ بااین‌حال، تی‌رکس و جیگانوتوسور در واقعیت تقریباً هم‌اندازه بودند.

همچنین در ابعاد موساسور،‌ شکارچی عظیم اقیانوسی، اغراق شده است. در پایان فیلم این جاندار دو برابر اندازه‌ی یک وال گوژپشت نشان داده می‌شود؛ درحالی‌که اندازه‌ی واقعی آن کمی کوچک‌تر از یک گوژپشت بالغ بود.

جیگانوتوسور، شکارچی ماقبل تاریخی دوره‌ی کرتاسه.

موجود مهم دیگر در فیلم ملخ است که به روش مهندسی ژنتیکی با ژن‌های کرتاسه برای رسیدن به ابعاد ترسناک ساخته شده است. در گذشته، حشرات غول‌آسا ازجمله سنجاقک‌هایی وجود داشتند که طولشان به یک متر هم می‌رسید؛ اما این حشرات در طول دوره‌ای به نام کربونیفر ظهور کردند که دو برابر طولانی‌تر از دوره‌ی زندگی قدیمی‌ترین دایناسورها بود. سطح اکسیژن در دوره‌ی کربونیفر ۵۰ درصد بیشتر از سطح اکسیژن فعلی بود. ملخ‌هایی در ابعاد فیلم حتی با وجود ژن‌های صحیح، نمی‌توانند در سطح اکسیژن فعلی زندگی کنند.

جانوران درنده‌ی متعددی در فیلم معرفی شدند. قهرمانان فیلم با گروهی از دیمترودون‌ها روبه‌رو می‌شوند که ساختاری بادبان‌مانند در پشت خود دارند. همچنین، شخصیت‌های فیلم موجوداتی با عاج‌های بزرگ به نام ساینودونت را ملاقات می‌کنند. برخلاف باور عموم، این جانداران دایناسور نیستند؛ بلکه در دوره‌ای به نام پرمیان زندگی می‌کردند که به ۳۰ میلیون سال قبل از ظهور اولین دایناسورها بازمی‌گردد. درواقع، این جانوران به گروهی به نام سیناپسیدها متعلق‌‌‌‌‌اند که اجداد پستانداران را دربر می‌گیرند و به انسان‌ها نزدیک‌تر هستند تا دایناسورها.

یک دیمترودون.

فیلم «دنیای ژوراسیک؛ قلمرو» نکات مثبتی دارد. برای مثال، نمایش پر و گونه‌های جدید نشان می‌دهند که انسان‌ها در ۲۰ سال گذشته چه اطلاعاتی درباره‌ی دایناسورها به‌دست آورده‌اند. بااین‌حال، این فیلم پر از خطا و حدس و گمان و اغراق است.

موزه‌ها می‌توانند مکان مناسبی برای یادگیری درباره‌ی حقیقت دایناسورها باشند؛ به‌طوری‌که فیلمی مثل «دنیای ژوراسیک؛ قلمرو» نمی‌تواند هرگز با آن‌ها مقایسه شود. به‌هرحال، می‌توانید این فیلم اکشن متوسط را تماشا کنید؛ اما اگر می‌خواهید چیزی درباره‌ی دایناسورها یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم منبع دیگری را انتخاب کنید.