بریتانیا قصد دارد با ارسال فضاپیما به مدار زمین دو ماهواره از کار افتاده را نابود کند

بریتانیا اعلام کرده پنج میلیون پوند بودجه به مأموریتی برای حذف زباله‌های فضایی اختصاص می‌دهد. این پروژه‌‌ که دارای بیشترین بودجه در تاریخ تک‌مأموریت‌های فضایی بریتانیا است، در تلاش است دو ماهواره‌ی از کار افتاده را در دهه‌ی جاری میلادی به جو زمین برگرداند. این نخستین باری است که انسان دست به چنین کاری می‌زند.

به‌گزارش نیوساینتیست، جورج ویلیام فریمن وزیر علوم بریتانیا در جریان برگزاری اجلاس تداوم‌پذیری فضا توسط بنیاد جهان امن در لندن اعلام کرد دولت بریتانیا در قالب طرح اختصاصی تداوم‌پذیری فضا خودش را به پاک نگه داشتن مدار زمین متعهد می‌داند.

تعهد بریتانیا شامل اقداماتی مثل تدوین قوانین نظارتی برای عملیات ایمن ماهواره‌ها و کاهش هزینه‌ی بیمه‌‌ی مأموریت‌های بی‌ضرر برای فضا می‌شود. وزیر علوم بریتانیا گفت: «ما در آستانه‌ی انفجار عظیم ماهواره‌ها هستیم و می‌خواهیم مطمئن شویم که در علم تداوم‌پذیری پیشگام باشیم.»

مأموریت بریتانیا برای حذف زباله‌های فعال که نخستین بار در سال گذشته‌ی میلادی معرفی شد در سال ۲۰۲۶ یک فضاپیما را به مدار زمین ارسال می‌کند. این فضاپیما پس از رسیدن به مدار سراغ دو ماهواره‌ی از کار افتاده‌ی بریتانیایی که هم‌اکنون در حال گردش به دور زمین هستند می‌رود و آن‌ها را به درون اتمسفر می‌کشد تا بسوزند.

بریتانیا می‌خواهد اثبات کند که یک فضاپیما می‌تواند بیش از یک زباله‌ی فضایی را از بین ببرد. هیو لوئیس، از اعضای دانشگاه دانشگاه ساوت‌همپتون انگلستان، می‌گوید: «حذف چندین زباله‌ی فضایی ازطریق یک وسیله‌ی نقلیه مسیر درستی است که باید در آن قدم برداریم.» دانشمندان امروزه در حال رهگیری بیش از ۳۰٬۰۰۰ قطعه زباله‌ی فضایی در مدار زمین هستند که حدودا ۲٬۵۰۰ مورد از آن‌ها را ماهواره‌های از کار افتاده تشکیل می‌دهند.

پروژه‌های فعلی حذف زباله‌ی فضایی نظیر مأموریت جدید شرکت سوئیسی ClearSpace در سال ۲۰۲۵ که توسط آژانس فضایی اروپا تأمین مالی می‌شود، روی حذف تنها یک قطعه زباله متمرکز هستند. مأموریت بریتانیا نخستین مأموریتی است که بیش از یک زباله‌ی فضایی را هدف قرار می‌دهد. بریتانیا قصد دارد فضاپیمای این مأموریت را در مدار زمین رها کند تا احتمالاً در آینده سوخت بیشتری به آن برساند و زباله‌های بیشتری را از فضا حذف کند.

درحال‌حاضر سه شرکت در حال رقابت برای امضا کردن قرارداد با دولت بریتانیا به‌منظور انجام مأموریت جدید هستند: ClearSpace، شرکت ژاپنی-بریتانیایی Astroscale و Surrey Satellite Technology. در ماه آینده‌ی میلادی دو مورد از این شرکت‌ها به‌صورت اولیه انتخاب می‌شوند و سپس تا پایان سال ۲۰۲۳، یکی از آن‌ها به‌عنوان شرکت نهایی با بریتانیا قرارداد امضا می‌کند. گفته می‌شود این قرارداد قرار است ۶۰ میلیون پوند ارزش داشته باشد.

جورج ویلیام فریمن می‌گوید: «زباله‌های فضایی مشکلی بزرگ محسوب می‌شوند. هدف ما این است بریتانیا را به رهبری جهانی در حوزه‌ی سیستم‌های بازیابی ماهواره تبدیل کنیم.»

هر یک از سه شرکت مورد اشاره برای عملی کردن مأموریت مدنظر بریتانیا راهکار متفاوتی ارائه داده است. Astroscale قصد دارد از یک بازوی رباتیک برای گرفتن ماهواره‌های از کار افتاده استفاده کند و Clearspace به‌دنبال استفاده از چهار بازو برای «در آغوش گرفتن» زباله‌های فضایی و پایین کشیدن آن‌ها به سمت اتمسفر زمین است.

Surrey Satellite Technology در حال تحقیقات است تا احتمال تولید نوعی تله‌ی بزرگ را مورد بررسی قرار دهد. این شرکت می‌خواهد زباله‌ی فضایی را در تله به دام بیندازد و با بازویی رباتیک آن را به سمت اتمسفر پایین بکشد.

بریتانیا هنوز مشخص نکرده که قصد دارد کدام دو ماهواره‌ی از کار افتاده را به اتسمفر زمین برگرداند، چون هم‌اکنون ده‌ها ماهواره در چنین شرایطی به سر می‌برند.

یک وکیل شاغل در شرکت حقوقی Alden Legal می‌گوید هیچ مانع قانونی بزرگی بر سر راه کشوری که بخواهد ماهواره‌ی خودش را هدف قرار دهد وجود ندارد، بااین‌حال دولت موظف است برخی از مسائل مأموریت را برای سازمان هواپیمایی کشوری شفاف‌سازی کند و از این سازمان تأییدیه بگیرد. این وکیل می‌گوید: «چه می‌شود اگر به آن بالا بروید و فضاپیما را به جسم اشتباه متصل کنید؟» او می‌گوید مسئله ممکن است مربوط به امنیت ملی باشد.

بریتانیا امیدوار است این طرح جدید به مأموریت‌های تجاری بیشتری برای حذف زباله‌های فضایی منتهی شود. جیکوب گیر، از اعضای آژانس فضایی بریتانیا، می‌گوید: «ما در تلاشیم توسعه‌ی این فناوری‌ها را تسریع کنیم. قصد داریم یک ماهواره برای حذف دو زباله‌ی فضایی به فضا بفرستیم. این قدمی مهم برای همه است، نه فقط بریتانیا.»