راهنمای رصد آسمان شب؛ تیر ۱۴۰۱
شاید تماشای آسمان شب از میان آلودگی نوری شهر‌ها را غیرممکن بدانید؛ ولی باید یادآوری کنیم که هنوز پدیده‌هایی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها لذت ببرید و برای دقایقی از تنش‌های روزمره فاصله بگیرید. برای تماشای بسیاری از این رویدادها، به ابزار گران‌قیمتی نیاز ندارید و کافی است دست‌کم ۱۵ دقیقه پیش از شروع رصد به پشت‌بام یا هر فضای باز دیگری بروید تا چشم‌هایتان به شرایط تاریکی عادت کند.
حتی اگر با صورت‌های فلکی و جهت‌یابی در آسمان شب آشنا نیستید، جای نگرانی نیست؛ چراکه اپلیکیشن‌های نقشه‌ی آسمان برای گوشی‌های هوشمند با استفاده از حسگرهای موجود در این گجت‌ها، پس از تایپ نام هدف مدنظر، شما را به‌سمت آن هدایت می‌کنند. بسیاری از این اپلیکیشن‌ها به قابلیت دید در شب مجهز هستند تا با تبدیل تمام نور‌های موجود در صفحه‌نمایش به رنگ قرمز، به حفظ سازگاری چشم‌های شما با تاریکی کمک کنند.
| راهنمای نشان‌ها | |
|---|---|
| دشواری سطح ۱. رویدادهای قابل‌مشاهده با چشم غیرمسلح | |
| دشواری سطح ۲. رویدادهای قابل‌مشاهده با دوربین دوچشمی | |
| دشواری سطح ۳. رویدادهای قابل‌مشاهده با تلسکوپ کوچک (دهانه‌ی کوچک‌تر از ۱۰۰ میلی‌متر) | |
| دشواری سطح ۴. رویدادهای قابل‌مشاهده با تلسکوپ بزرگ (دهانه‌ی بزرگ‌تر از ۱۰۰ میلی‌متر) | |
| هشدار نزدیکی به خورشید: مشاهده‌ی خورشید با دوربین دوچشمی و تلسکوپ بدون فیلتر مناسب به چشمان شما آسیب دائمی می‌رساند. | |
آسمان شب در تیر ۱۴۰۱
آسمان تیر ماه، جشنواره ملاقات‌های ماه و سیاره‌های منظومه شمسی است. در روز‌های ابتدایی تیر می‌توانید هر ۷ سیاره سامانه خورشیدی را هم‌زمان در آسمان صبحگاهی ببینید. این رویداد نادر تا سال ۱۴۱۹ تکرار نخواهد شد. در ادامه، فهرست رویدادهای رصدی این ماه را با هم مرور می‌کنیم.
چهارشنبه ۱ تیر: بیشترین ارتفاع سیاره عطارد در افق صبحگاهی
در نخستین روز تابستان، سیاره عطارد به بیشترین ارتفاع خود در افق صبحگاهی می‌رسد و در لحظه طلوع خورشید، تقریباً ۱۴ درجه از افق فاصله دارد. البته مشاهده عطارد در این زمان به خاطر روشنایی سپیده‌دم امکان‌پذیر نیست و باید یک ساعت تا ۳۰ دقیقه پیش از زمان طلوع خورشید برای رصد آن اقدام کنید. در این بازه زمانی، عطارد بسیار نزدیک به افق شرقی دیده می‌شود و رصد آن دشوار است.
پنجشنبه ۲ تیر: مقارنه ماه و سیاره مریخ
در بامداد این روز، ماه و مریخ در فاصله ۳ درجه‌ای از یکدیگر قرار می‌گیرند و مریخ سمت راست و کمی بالاتر از هلال ماه دیده می‌شود. برای دیدن این رویداد می‌توانید از ساعت ۳ بامداد تا پیش از روشن شدن آسمان، به افق شرقی نگاه کنید.
طرح زمینه برگرفته از آرامگاه بابا لقمان سرخسی در شهرستان سرخس.
شنبه ۴ تیر: مقارنه ماه و سیاره اورانوس
پیدا کردن اورانوس در آسمان، بدون راهنما دشوار است. بامداد ۴ تیر، ماه به فاصله ۱٫۵ درجه‌ای اورانوس می‌رسد و می‌تواند راهنمایی برای یافتن این سیاره باشد. در این روز ماه سمت چپ و پایین اورانوس قرار دارد. برای تماشای این رویداد از ساعت ۴ بامداد تا پیش از سپیده‌دم می‌توانید اقدام کنید.
یکشنبه ۵ تیر: مقارنه ماه و سیاره زهره
در ادامه ملاقات‌های ماه و سیارات منظومه شمسی، ماه این بار به دیدار سیاره درخشان زهره می‌رود. در بامداد ۴ تیر، هلال باریک ماه بالای سر زهره قرار می‌گیرد و ۳ درجه از آن فاصله خواهد داشت. خوشه ستاره‌ای پروین هم ۵ درجه بالاتر از ماه، این جمع را تکمیل می‌کند. برای تماشا و عکاسی از این چشم‌انداز زیبا از ۹۰ دقیقه تا ۳۰ دقیقه پیش از طلوع آفتاب زمان دارید.
دوشنبه ۶ تیر: مقارنه ماه و سیاره عطارد
آخرین مقارنه ماه و سیارات در ابتدای تیر ماه، مقارنه ۳ و نیم درجه‌ای ماه با عطارد است. این مقارنه بسیار نزدیک به افق اتفاق می‌افتد و ۴۵ دقیقه پیش از طلوع خورشید و در آستانه روشن شدن آسمان، عطارد فقط ۴ درجه بالاتر از افق قرار دارد که رصد این مقارنه را چالش‌برانگیز می‌کند.
مقاله‌ی مرتبط:
- آموزش جهت‌یابی در آسمان شب: اندازه‌گیری زاویه‌ها با استفاده از دست
چهارشنبه ۸ تیر: ماه نو
ماه نو در ساعت ۷:۲۲ صبح چهارشنبه ۸ تیر اتفاق می‌افتد ولی در این روز هلال ماه فقط در بخش‌هایی از قاره آمریکا با چشم غیرمسلح دیده می‌شود و در سایر مناطق زمین باید از ابزارهای اپتیکی کمک گرفت. رصد هلال ماه در این روز در ایران بسیار دشوار است.
پنجشنبه ۹ تیر، هلال ماه نو تقریباً در سراسر زمین با چشم غیرمسلح دیده می‌شود.
دوشنبه ۱۳ تیر: زمین در اوج مداری
در اوج گرمای تابستان، زمین به بیشترین فاصله خود از خورشید در مدارش می‌رسد. برخلاف تصور رایج، علت گرمای تابستان نزدیک‌تر شدن زمین به خورشید نیست. آنچه باعث گرم شدن هوا در تابستان می‌شود، زاویه بیشتر تابش خورشید و ساعات طولانی‌تر روز است.
زمین در نقطه اوج مداری، نسبت به نقطه حضیض (کمترین فاصله از خورشید) تقریباً ۵ میلیون کیلومتر از خورشید دورتر است.
چهارشنبه ۲۲ تیر: ماه کامل
شنبه ۲۴ تیر: مقارنه ماه و سیاره زحل
پس از چند روز دوری، ماه باز دلتنگ سیارات می‌شود. این بار دیدار‌ها با سیاره زحل آغاز می‌شوند. از ساعت ۱۱ شب ۲۴ تیر تا سپیده‌دم ۲۵ تیر، ماه در فاصله ۴٫۵ درجه‌ای سیاره زحل دیده می‌شود.
سه‌شنبه ۲۸ تیر: مقارنه ماه و سیاره مشتری
در نیمه شب ۲۸ تیر، ماه و بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی یعنی مشتری در کنار یکدیگر از افق شرقی طلوع می‌کنند. فاصله این دو از یکدیگر در آسمان ۴ درجه خواهد بود.
جمعه ۳۱ تیر: مقارنه ماه و سیاره‌های مریخ و اورانوس
در انتهای تیر، ماه دوباره به مریخ و اورانوس سر می‌زند. در شب ۳۱ تیر، ماه در آسمان بین این دو سیاره قرار می‌گیرد. مریخ در سمت راست بالا و اورانوس سمت چپ و کمی پایین‌تر از ماه دیده می‌شوند. در زمان طلوع، ماه درست در میانه فاصله مریخ و اورانوس قرار داشته و از هر کدام ۳ و نیم درجه فاصله دارد ولی تا سپیده‌دم به سمت اورانوس حرکت می‌کند و در ۲٫۵ درجه‌ای اورانوس و ۴٫۵ درجه‌ای مریخ جای می‌گیرد.
* تصویر کاور مقاله، طرحی از «کویر مَلِک بابو» در شهرستان بَردَسکَن است.
اگر به مقاله‌های راهنمای رصد آسمان شب علاقه دارید، دیدگاه خود را برای بهتر شدن آن با دیتاسنتر من به اشتراک بگذارید.
