موفقیت دانشمندان در پیوند کلیه بدون نیاز به داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی

به‌طور معمول، پس از دریافت پیوند، گیرندگان عضو باید تا پایان عمر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی را مصرف کنند تا از رد عضو پیوندی توسط سیستم ایمنی پیشگیری شود. این مسئله دریافت‌کنندگان عضو را درمعرض افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها و سرطان‌ها قرار می‌دهد و حتی با مصرف این داروها، خطر رد پیوند به کلی رفع نمی‌شود.

پزشکان به‌منظور کاهش یا حذف نیاز به داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان فرد اهداکننده را همراه با پیوند عضو جدید آزمایش کرده‌اند. سلول‌های بنیادی مغز استخوان بلوغ پیدا می‌کنند و به انواع مختلف سلول‌های خونی ازجمله انواعی از سلول‌های ایمنی که لنفوسیت‌ نامیده می‌شوند، تبدیل می‌شوند. لنفوسیت‌ها ماده خارجی را که در بدن شناسایی می‌کنند، علامت‌گذاری می‌کنند.

ازنظر تئوری، ازآنجاکه سلول‌های بنیادی از فرد اهداکننده می‌آیند، بدن فرد گیرنده، عضو پیوندی را آشنا درنظر می‌گیرد و درنتیجه خطر رد پیوند کاهش پیدا می‌کند. متأسفانه پیوند سلول‌های بنیادی با خطر بزرگی همراه است: وضعیتی به نام پیوند علیه میزبان که در آن سلول‌های ایمنی جدید به بدن فرد گیرنده پیوند حمله می‌کنند.

اخیراً پزشکان استنفورد رویکرد جدیدی را برای پیوند کلیه و سلول‌های بنیادی به بیماران ایجاد کرده‌اند و تاکنون هیچ‌یک از سه بیماری که تحت این رویه قرار گرفته‌اند، بیماری شدید پیوند علیه میزبان را نشان نداده‌اند و همچنین به سرکوب ایمنی طولانی‌مدت نیاز نداشته‌اند.

دریافت‌کنندگان پیوند کروز داونپورت هشت ساله و خواهر هفت ساله‌اش پیزلی و نیز کودکی دیگری بود که به بیماری ایمنی نادری به نام دیسپلازی ایمنی‌استخوانی شیمکه (SIOD) مبتلا بودند. ویژگی بیماری مذکور، بیماری مزمن کلیه است که به پیوند کلیه نیاز دارد و موجب نارسایی مغز استخوان می‌شود و به پیوند سلول بنیادی نیاز دارد.

در سه کودک مطالعه جدید، یکی از والدین اهداکننده سلول‌های بنیادی و کلیه برای فرزندش بود. پزشکان ابتدا پیوند سلول‌های بنیادی را انجام دادند. سپس ۵ تا ۱۰ ماه بعد، وقتی کودک از پیوند اولیه بهبودی پیدا کرد، کلیه همان والد را به کودک پیوند زدند. این سه بیمار اکنون ۲۲ تا ۳۴ ماه است که با کلیه‌های جدید و کاملاً کارکردی خود زندگی می‌کنند. دکتر آلیس برتینا، دانشیار بیماری‌های کودکان در دانشگاه استنفورد و نویسنده اصلی مطالعه گفت: «آن‌ها همه کار انجام می‌دهند، به مدرسه می‌روند، ورزش و تفریح می‌کنند. آن‌ها زندگی کاملاً عادی دارند.» علاوه بر عدم نیاز به داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، بیماری کلیوی کودکان نیز درمان شده است.

این تکنیک که پژوهشگران آن را DISOT نامیده‌اند (پیوند دوگانه ایمنی و عضو جامد)، در تاریخ ۲۷ می تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا را برای درمان بیماران مبتلا به شرایط خاصی که کلیه‌ها را درگیر می‌کند، دریافت کرد. پژوهشگران انتظار دارند در آینده این پروتکل به‌عنوان گزینه درمانی بسیاری از موارد دیگری که به پیوند کلیه نیاز دارند، تأیید شود. آن‌ها همچنین قصد دارند استفاده از نسخه‌ای مشابه را برای پیوند اعضای جامد دیگر بررسی کنند.

پژوهشگران نتایج خود را در مجله‌ی New England Journal of Medicine گزارش کردند.