فعالان بازار موبایل: با وجود عرضه بالای گوشی، مردم تمایلی به خرید ندارند
به گزارش دیتاسنتر من، بازار موبایل در ابتدای سال ۱۴۰۱ تحت تأثیر اخبار مربوط به ممنوعیت واردات و مشکلات تأمین ارز، التهاب‌های فراوانی را پشت سر گذاشته است. از اخطار ممنوعیت ثبت سفارش آیفون برای واردکنندگان گرفته تا بسته شدن تالار دوم نیمایی و مشکلات در تأمین هزینه لازم برای واردات این گوشی از منبع ارزی حاصل از صادرات خشکبار، دست به دست هم دادند تا این بازار با نوسانات مختلفی مواجه شود.
در اردیبهشت ماه قیمت آیفون افزایش چشمگیری داشت و در مواردی کمبود این گوشی در بازار آفلاین و فروشگاه‌های آنلاین مشاهده شد. سایر بخش‌های بازار و دیگر برندها هم از تغییرات در وضعیت آیفون بی‌نصیب نمانده و افزایش اندکی در قیمت‌هایشان رخ داد. حالا با گذشت حدود یک ماه از تمام اخبار و حواشی مربوط به واردات آیفون که طبیعتاً کل بازار موبایل را تحت تأثیر قرار داده بود، به گفته انجمن واردکنندگان موبایل آرامش نسبی به بازار برگشته است. حالا هرچند تحت تأثیر شرایط اقتصادی کشور و نوسانات نرخ ارز، همچنان قیمت‌ها دچار کاهش و افزایش می‌شوند؛ اما فعالان بازار و فروشندگان از مبهم و نامشخص بودن شرایط بازار، فراوانی عرضه گوشی موبایل، کاهش واردات، ثبات در قیمت و البته کاهش چشمگیر میزان فروش خبر می‌دهند.
به گفته فعالان بازار در حال حاضر، هرچند تعداد بسیار زیادی گوشی موبایل به بازار عرضه شده است؛ اما مردم تمایل چندانی به خرید ندارند و فروشندگان در مواردی به فروش همراه با زیان مالی تن می‌دهند. این وضعیت شرایط بازار را مبهم و همه افراد از واردکنندگان تا فروشنده‌ها و خریداران را سردرگم کرده است.
موج ابهام و سردرگمی در بازار موبایل
احمد نقوی، مدیر کل بازرگانی بخش موبایل دیجی‌کالا، وضعیت سرشار از بلاتکلیفی در بازار موبایل را متأثر از اخبار و شایعات اخیر دانسته که همه لایه‌های بازار را دچار بلاتکلیفی کرده است. او در تشریح وضعیت کنونی بازار به دیتاسنتر من گفت:
با توجه به اخبار و شایعاتی که هر روز درباره تصمیمات مختلف منتشر می‌شود، بازار موبایل در حال حاضر وضعیت نسبتاً نامشخص و مبهمی دارد. از یک سو، با توجه به تصمیماتی که در مورد ممنوعیت آیفون گرفته شد و هنوز هم بسیاری از آن‌ها نهایی نشده و از سوی دیگر، به دلیل حجم بالای واردات قبلی، بازار در ترکیبی از وضعیت عرضه بیش از اندازه برخی کالاها و کمبود برخی مدل‌ها، بر اثر عدم ورود کالاهای جدید به دلیل عدم تخصیص ارز، قرار دارد.
نقوی با اشاره به این که ممنوعیت مربوط به لایه سفارش گوشی‌های اپل اکنون برطرف شده، به موضوع جدیدی که واردات موبایل را با مشکل مواجه کرده، اشاره کرد و توضیح داد: «در حال حاضر، تخصیص و تأمین ارز برای وارادات گوشی اپل، انجام نمی‌شود. یعنی با وجود این که ثبت سفارش آزاد است؛ اما فعلاً تخصیص ارزی به سفارش‌دهنده داده نمی‌شود و کسانی هم که تخصیص ارز دارند، در تأمین ارز با مشکل مواجه هستند.»
وقتی ثبت سفارش آیفون ممنوع شد
بعد از اعلام اخبار مربوط به عدم امکان ثبت سفارش برای وارد کردن گوشی‌های آیفون و قوت گرفتن احتمال ممنوعیت ورود این کالا به کشور، بازار به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته و دستخوش تغییراتی شد. مدیر کل بازرگانی بخش موبایل دیجی‌کالا هجوم مردم به بازار را اولین واکنش آن‌ها به این اخبار دانست و وضعیت دیجی‌کالا بعد از انتشار این اخبار را چنین توضیح داد:
معمولاً وقتی اخبار مربوط به ممنوعیت اعلام می‌شود خریداران پیش از این که افزایش قیمت رخ دهد یا کالا نایاب شود، خریدشان را انجام می‌دهند. در دیجی‌کالا هم به‌عنوان اولین مرجع تأمین کالا یا گرفتن قیمت، این اتفاق رخ داد. عمده‌ترین دلیلی که بعد از چنین اتفاقاتی کالاها در دیجی‌کالا ناموجود می‌شود، همین است. معمولاً همه موجودی ما بلافاصله و به‌سرعت فروخته می‌شود.
به گفته او روزی که خبر ممنوعیت واردات اعلام شد، تقریباً تمام موجودی اپل متعلق به دیجی‌کالا فروخته شده و این فروشگاه آنلاین نزدیک به ۴ تا ۵ برابر میانگین فروش روزانه خود در آن روز فروش داشته است.
اثرات منفی ممنوعیت واردات آیفون روی بازار موبایل
به گفته نقوی هرچند محدودیت‌ها در قانون درباره گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار ذکر شده؛ اما آنچه در بازار دیده می‌شود این است که در مورد محصولات اپل اتفاق خاص‌تری در حال رخ دادن است که دلیلش برای مجموعه دیجی‌کالا هم روشن نیست. بااین‌حال، او معتقد است سازوکار ممنوعیت و محدودیت باعث کاهش ارزبری نمی‌شود، بلکه فقط واردات را به سمتی سوق می‌دهد که کنترل کمتری روی کالاها وجود داشته و در نهایت، مصرف‌کننده قیمت بیشتری برای این محصولات می‌پردازد.
مدیر کل بازرگانی بخش موبایل دیجی‌کالا تأثیر اعمال محدودیت و ممنوعیت را بیش از این دانسته و آن را باعث گرانی سایر گوشی‌ها نیز می‌داند. او در این خصوص گفت: «جای خالی اپل باید با کالاهای دیگر پر شود، بنابراین تقاضا برای کالاهای دیگر بیشتر شده و درنتیجه، قیمت آن‌ها هم خواه‌ناخواه افزایش پیدا می‌کند. به گفته نقوی در تجربه ممنوعیت‌ها یا ما به هدف نهایی نرسیده‌ایم یا حواشی جدید مشکلات تازه‌ای برایمان ایجاد شده است.»
تمایل بیشتر به گوشی‌های میان‌رده و پایین‌رده
مدیر کل بازرگانی بخش موبایل دیجی‌کالا از تغییر در رفتار خرید بسیاری از کاربران تحت تأثیر شرایط اقتصادی کشور خبر داد و گفت:
با توجه به افزایش کلی قیمت‌ها و همچنین، تغییراتی که در مبنای محاسبه تعرفه‌های گمرکی رخ داده، افزایش قیمت در بازار موبایل بیشتر شده است. این روزها انتخاب مخاطبان از سمت گوشی‌های بالارده به گوشی‌های پایین‌رده میل کرده است. علاوه بر این، بعضا کسانی که پیش‌تر می‌توانستند گوشی پرچم‌دار بخرند، حالا مجبورند گوشی میان‌رده خریداری کنند.
به گفته نقوی، رفتار کاربران نسبت به برندها و مدل‌های مختلف گوشی موبایل، متفاوت است؛ اما فصل مشترک همه آن‌ها نوعی سردرگمی است. او در تشریح این سردرگمی چنین توضیح داد: «در بازار نوعی عدم اطمینان از این که روند بازار به سمت افزایش قیمت خواهد بود یا احتمال بهبود شرایط و ایجاد ثبات، وجود دارد. به همین دلیل، در حال حاضر رفتارهای نوسانی در خرید بیشتر مشاهده می‌شود.»
گوشی را ۱۵ درصد ارزان‌تر بخرید
مدیر کل بازرگانی بخش موبایل دیجی‌کالا پس از توضیح درباره تبعات منفی اعمال ممنوعیت برای واردات گوشی‌های شرکت اپل، به برخی ابعاد مثبت این اتفاق اشاره کرد و گفت:
درست است که این نوسانات بازار و برخی نظرات خلق‌الساعه و کارشناسی‌نشده صدماتی ایجاد می‌کند اما در کنار آن، گاهی به نفع مردم می‌شود. الان، روی برخی کالاها قیمت خرید مصرف‌کننده ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان از قیمت خرید ۱۰۰تایی عمده کالا در دبی ارزان‌تر است.
او وضعیت عرضه بیش از حد در بازار را دلیل ارزان شدن کالا در کشور خواند و گفت: «پیش از این، تخصیص ارز زیادی داده شده بود، به همین خاطر الان کالا زیاد اما خروجی بازار کم است و فروشنده مجبور است با قیمت بهتر بفروشد. بنابراین، اگر مردم درست انتخاب کنند و زمان طلایی خرید را پیدا کنند، می‌توانند گوشی مورد نظرشان را تا ۱۵ درصد ارزان‌تر بخرند.»
خارج از پلتفرم‌ها و فروشگاه‌های آنلاین و در بازار فیزیکی و آفلاین کشور هم وضعیت فزونی عرضه و کمبود تقاضا وجود دارد. هرچند حالا بعد از گذشت روزهای افزایش حدوداً ۵۰ درصدی قیمت برخی مدل‌های گوشی آیفون و گران شدن گوشی‌های برندهای دیگر، قیمت‌ها تقریباً به ثبات رسیده است، اما مردم به دلایل مختلفی توان یا امکان خرید گوشی را ندارند و همین موضوع میزان فروش را در بازار به میزان قابل توجهی کاهش داده است.
ثبات قیمت در بازار موبایل و نبود مشتری
به گفته پژمان پوررضا، یکی از فعالان بازار موبایل، اکنون قیمت‌ها تقریباً ثابت است و اگر هم افزایشی رخ می‌دهد به نوسان نرخ دلار مربوط است. پوررضا معتقد است که هرچند در هیچ برند یا مدلی کمبود نداریم اما مشتری در بازار وجود ندارد. نبود مشتری در بازار دلایل مختلفی دارد که این فروشنده آن‌ها را چنین توضیح می‌دهد:
عده‌ای در انتظار این هستند که ببینند وضعیت فعلی به کجا می‌رسد. عده دیگری با این فکر که با توافق بر سر برجام نرخ دلار به ۲۵ هزار تومان خواهد رسید، دست نگه داشته‌اند. کسانی هم که بضاعت مالی خرید گوشی موبایل را دارند، پیش از این خرید کرده‌اند؛ چون محصولات جدید آیفون مهرماه و گوشی‌های پرچم‌دار سامسونگ هم بهمن ماه عرضه می‌شوند و خریداران معمولاً تا پیش از عید خرید می‌کنند.
به گفته او هرچند طبیعی است که در این فصل از سال فروش گوشی کمی ضعیف می‌شود؛ اما میزان فروش این فروشنده در سال جاری نسبت به سال گذشته غیر قابل مقایسه بوده و فروشگاه او در حال حاضر نسبت به همین زمان در سال گذشته، حداقل ۷۰ درصد افت فروش داشته است.
علاوه بر کاهش میزان خرید گوشی توسط مردم، کم شدن میزان واردات یکی دیگر از ویژگی‌های بازار موبایل در این روزها است. این فعال بازار یکی از دلایل کم شدن واردات در کشور را کمبود ارز دانست و گفت: «قرار بود از ارز حاصل از صادرات خشکبار برای واردات گوشی موبایل استفاده شود اما این ارز در بازار کم است و امکان واردات را نمی‌دهد.»
بااین‌حال، او دلیل اصلی کم شدن میزان واردات گوشی موبایل به کشور را حجم و تعداد فراوان گوشی‌های موجود و فروش کم در بازار خوانده که واردات بیشتر از این گوشی موبایل را بی‌معنی کرده است.
گوشی‌های قاچاق ۸ میلیون ارزان‌تر هستند
هرچند میزان واردات کم شده؛ اما طبق اعلام مسئولان اتحادیه واردکنندگان موبایل، بخش قابل توجهی از واردات ازطریق قاچاق مسافری انجام می‌شود. پوررضا به‌عنوان فروشنده بازار موبایل نیز ضمن تأیید وجود گوشی‌های واردشده ازطریق قاچاق در بازار، به تفاوت قیمت قابل توجه این گوشی‌ها با دستگاه‌هایی که به صورت شرکتی وارد می‌شوند، اشاره کرد و گفت:
قاچاق مسافری همراه با کد رجیستری در بازار وجود دارد و قیمت آن حدود ۸ میلیون ارزان‌تر از گوشی‌هایی است که شرکتی وارد می‌شود. البته قاچاق مسافری صرفاً در مورد گوشی‌های آیفون رخ می‌دهد، چون وارد کردن گوشی‌های سایر برندها به صورت مسافری به‌صرفه نیست.
افزایش غیرطبیعی قیمت آیفون
این فروشنده موبایل افزایش قیمت در گوشی‌های آیفون را غیرطبیعی دانسته و این اتفاق را متاثر از دستکاری‌های برخی شرکت‌ها می‌داند. او در توضیح این نظر خود گفت: «در واقع، به بهانه ممنوعیت واردات آیفون به بازار شوک وارد کردند و قیمت‌ها به بیش از ۶۰ میلیون تومان رسید و قصدشان این بود که در ادامه قیمت را به ۵۰ میلیون تومان برسانند که برای مردم عادی شود.» او در تشریح غیرطبیعی بودن قیمت آیفون در بازار موبایل به این نکته اشاره کرد که در حال حاضر، مدل S22 Ultra سامسونگ در بازار جهانی ۷۰ دلار گران‌تر از آیفون ۱۳ پرومکس است اما در ایران، این گوشی سامسونگ ۳۵ تا ۳۷ میلیون تومان قیمت دارد، درحالی‌که آیفون ۱۳ پرومکس بین ۵۰ تا ۵۳ میلیون تومان است.
میان‌رده‌ها پرطرفدار شده‌اند
او در ادامه به تغییر تقاضای خریداران حین خرید گوشی موبایل اشاره کرده و از روی آوردن آن‌ها به محصولات میان‌رده خبر داد و گفت: «کسانی که قبلاً گوشی‌های بالارده و پرچم‌دار می‌خریدند، الان مدل S21 SE سامسونگ که ۱۹ میلیون تومان قیمت دارد، آرزویشان شده است.» به گفته این فروشنده، این روزها مردم بیشتر گوشی‌های سری A سامسونگ، که میان‌رده هستند، مانند A53، A52 S و A73 یا گوشی 11T pro شیائومی را می‌خرند. علاوه‌براین، مدل‌های A53، A33 و A13 سامسونگ پرفروش‌ترین مدل‌های گوشی موبایل در بازار ایران هستند.
بدین‌ترتیب، به نظر می‌رسد مسئولان، فروشندگان، تأمین‌کنندگان و فعالان بازار موبایل ایران همگی در اشاره به سردرگمی مردم، فراوانی عرضه و کمبود تقاضا در بازار موبایل ایران اتفاق نظر دارند. هرچند این روزها فرصت مناسبی برای خرید گوشی موبایل فراهم شده؛ اما آینده این بازار قابل پیش‌بینی نیست؛ چراکه هر تصمیم جدیدی می‌تواند شرایط را به کلی دگرگون کند. وضعیت نامطلوب اقتصادی نیز به کاهش قدرت خرید مردم دامن زده و آن‌ها را یا از خرید ناتوان کرده یا به سمت محصولات ارزان‌تر سوق داده است. در واقع بعد از شرایط طوفانی ناشی از اخبار و شایعات ممنوعیت واردات آیفون، بازار آرام‌تر شده اما با توجه به ناپایداری شرایط اقتصادی مشخص نیست این آرامش تا چه زمانی برقرار باشد.
