هر آنچه باید درباره HDMI ARC بدانیم

آیا می‌دانید فناوری HDMI ARC چیست، چگونه می‌توان از آن بهره‌مند شد و مزایا و معایب آن چیست. در این مطلب قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهید و هر آنچه را که باید در رابطه با این فناوری انتقال تصویر و صدای دیجیتالی بدانید، بیان کنیم.

کابل HDMI (High-Definition Multimedia Interface) به مدت پانزده سال است که به‌عنوان یک اتصال دیجیتال استاندارد استفاده می‌شود. این کابل از ابتدای پیدایش خود تاکنون پیشرفت‌های زیادی داشته و زمینه‌ساز ایجاد ویژگی‌های زیادی شده است. یکی از ویژگی‌های ایجادشده برای این کابل انتقال صدا و تصویر هم‌زمان با آن و حذف نیاز به استفاده از کابل مجزا برای انتقال صدای دیجیتالی است.

کابل دارای این قابلیت HDMI ARC نام دارد. واژه ARC (Audio Return Channel) در کنار کلمه HDMI به معنی کانال بازگشت صوتی است. کانال بازگشت صوتی در حقیقت یک پروتکل هوشمندانه محسوب می‌شود که بر پایه استاندارد HDMI ایجاد شده است. در ادامه در مورد روش کار HDMI ARC توضیح می‌دهیم و با نسخه پیشرفته‌تر این فناوری یعنی HDMI eARC نیز آشنا می‌شویم.

کابل HDMI برای نخستین بار در سال ۲۰۰۲ معرفی و عرضه و در سال ۲۰۰۴ در اختیار عموم مردم قرار گرفت.

این کابل به‌عنوان ابزاری راحت برای ارسال داده‌های ویدیوهای دارای کیفیت بالا از یک منبع به تلویزیون، آمپلی‌فایر یا ساندبار ایجاد شد. این کابل به‌تدریج به روشی رایج برای اتصال دستگاه‌های مدیاپلیر به یکدیگر برای انتقال صدا و تصویر بین آن‌ها تبدیل شد و با گسترش استفاده از آن سایر کابل‌های متصل‌کننده قدیمی رایج مثل کامپوننت یا کابل‌های بسیار قدیمی AV به‌مرور زمان کنار گذاشته شدند.

همان‌طور که گفتیم کابل‌های HDMI از ابتدا تاکنون در نسخه‌های مختلف تکامل یافته‌اند و در حال حاضر جدیدترین نسخه این کابل، HDMI 2.1 است که از ویژگی‌های آن می‌توان به پشتیبانی از رزولوشن‌های 4K و 8K و محتوای 3D و HDR و توانایی انتقال محتوای دارای فریم‌ریت بالا اشاره کرد (این نسخه از کابل HDMI ویژگی‌های دیگری نیز دارد که صحبت در مورد آن‌ها خارج از بحث مقاله است).

قابلیت ARC در سال ۲۰۰۹ به استاندارد HDMI افزوده شد. این قابلیت برای نخستین بار در کابل 1.4 HDMI ایجاد شد و از آن پس در نسخه‌های بعدی این کابل نیز مورداستفاده قرار گرفت.

کاربرد HDMI ARC چیست؟

تصور کنید محتوایی با صدای دیجیتالی باکیفیت در تلویزیون در حال پخش است و نمی‌خواهید صدای این محتوا از طریق اسپیکرهای خود تلویزیون پخش شود و دوست دارید صدای این محتوا از طریق سیستم‌های صوتی حرفه‌ای قدرتمند و مدرن پخش شود تا از کیفیت آن بیشترین لذت را ببرید. در چنین مواقعی برای انتقال صدا دو راه پیش رو دارید: یا باید از کابل متداول انتقال صدای دیجیتال یعنی کابل اپتیکال (Optical) استفاده کنید یا می‌توانید این صدا را از طریق کابل HDMI ARC به سیستم صوتی منتقل کنید.

هر دو کابل می‌توانند صدای دیجیتالی بسیار باکیفیتی را منتقل کنند؛ اما هر کدام از آن‌ها مزایا و معایب اختصاصی خود را دارند (در ادامه در مورد مزایا و معایب این دو کابل متداول انتقال صدای دیجیتالی توضیح خواهیم داد و آن‌ها را به‌صورت مختصر با یکدیگر مقایسه می‌کنیم).

برای استفاده از کابل HDMI ARC نیازمند چه دستگاه‌هایی هستیم؟

برای استفاده از این کابل و انتقال صدا و تصویر دیجیتال به‌صورت هم‌زمان با استفاده از HDMI، هر دو دستگاه مبدأ و مقصد باید از قابلیت پشتیبانی کنند. چنانچه تلویزیون یا سیستم صوتی شما در سال ۲۰۰۹ به بعد تولید شده است و کلمه ARC در بالای یک یا چند پورت HDMI ورودی یا خروجی درج شده است، می‌توانید صدا و تصویر دیجیتالی را با کیفیت بسیار بالایی از طریق کابل HDMI انتقال دهید و دیگر مجبور به استفاده از کابل مجزا برای انتقال صدای دیجیتالی نیستید.

در برخی از تلویزیون‌ها کابل HDMI ARC پس از متصل شدن تلویزیون از طریق آن به سیستم‌ صوتی به‌صورت خودکار عمل و صدا را منتقل می‌کند. درصورتی‌که پس از استفاده از این کابل برای اتصال تلویزیون به سیستم صوتی، صدا همچنان از تلویزیون پخش می‌شود، تنها کافی است در تنظیمات صوتی تلویزیون منبع پخش صدا را از بلندگوهای خود تلویزیون سیستم صوتی تغییر دهید.

چنانچه هم تلویزیون و هم سیستم صوتی از قابلیت HDMI CEC یا Consumer Electronics Controlپشتیبانی کنند و این قابلیت را در هر دستگاه فعال کنید، زمانی که تلویزیون را روشن می‌کنید، سیستم صوتی هم به‌صورت خودکار روشن می‌شود و دیگر نیازی نیست آن را با ریموت کنترل دستگاه روشن کنید.

مشکلات و مسائل مرتبط با کابل HDMI ARC

بسیاری از افراد در مورد مشکل ناهماهنگ شدن صدا در زمان استفاده از کابل HDMI ARC نگران هستند.در رابطه با این موضوع باید بگوییم قابلیت هماهنگ شدن صدا به‌صورت خودکار از سال ۲۰۰۶ و با آغاز عرضه کابل HDMI 1.3 به استاندارد HDMI افزوده شده است؛ اما ایجاد این قابلیت در دستگاه‌هایی که از اتصال HDMI پشتیبانی می‌کنند، اختیاری است؛ به همین دلیل ممکن است برخی از دستگاه‌های دارای قابلیت HDMI ARC صدا را کاملاً هماهنگ با یکدیگر پخش کنند و برخی دیگر چنین عملکردی نداشته باشند.

بزرگ‌ترین مشکل در رابطه با فناوری HDMI ARC این است که سازندگان دستگاه‌هایی که از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند، در ایجاد پشتیبانی از استانداردهای صوتی و کدک‌های صوتی مختلف در محصولات خود در خودمختار هستند و ملزم به ایجاد پشتیبانی از تمام استانداردها و کدک‌های صوتی ایجادشده نیستند؛ به‌عنوان‌مثال ممکن است در برخی از تلویزیون‌های دارای پورت HDMI ARC، انتقال صدای دیجیتالی دالبی 5.1 یا ترک صوتی DTS به‌راحتی امکان‌پذیر باشد، اما برخی دیگر از تلویزیون‌های دارای این پورت تنها امکان انتقال صدای دالبی دیجیتال یا حتی تنها امکان انتقال صدای استریوی دوکاناله را داشته باشند. این موضوع یکی از بزرگ‌ترین معایب استاندارد HDMI ARC است.

لازم به ذکر است که کابل HDMI ARC توانایی انتقال صدای دیجیتالی با بیت‌ریت بالا مثل ترک‌های صوتی Dolby True HD یا Dolby Atmos (دالبی اتموس) و DTS HD-Master و DTS X را ندارد (این ترک‌های صوتی معمولاً برای پخش صدای فیلم‌های HD یا 4K بلوری استفاده می‌شوند) و تنها قادر به پخش صدای دالبی 5.1 فشرده است. اگر می‌خواهید صداهای دیجیتالی دارای بیت‌ریت بسیار بالا با کیفیت و وضوح بسیار بالا را بشنوید، باید از کابل HDMI eARC استفاده کنید.

البته صدای دالبی اتموس محتواهای منتشرشده در سرویس‌های استریم ویدیو مانند نتفلیکس، آمازون پرایم ویدیو و دیزنی پلاس با استفاده از فرمت Lossy Dolby Digital plus پخش می‌شوند و کابل HDMI ARC توانایی انتقال داده‌های ترک صوتی دارای این فرمت را نیز دارد.

HDMI eARC چیست؟

استاندارد HDMI eARC در حقیقت نسخه پیشرفته‌تر استاندارد HDMI ARC است. قابلیت HDMI eARC در حال حاضر تنها در کابل HDMI 2.1 ایجاد شده است.

لازم به ذکر است طبق اطلاعات مندرج در وب‌سایت HDMI.org درصورتی‌که از کابل HDMI فوق‌سریع (Ultra High Speed) با اترنت استفاده می‌کنید، می‌توانید از این قابلیت بهره‌مند شوید. در ضمن کابل‌های HDMI استاندارد با اترنت و کابل‌های HDMI سریع (High Speed) با اترنت نیز از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند. در سال ۲۰۲۰ با انتشار بیانیه‌ای در این وب‌سایت اعلام شد که سازندگان تمام کابل‌های Ultra High Speed HDMI 2.1 ملزم به ایجاد قابلیت HDMI eARC در کابل‌های خود هستند.

مزایای HDMI eARC نسبت به کابل HDMI ARC

کابل HDMI eARC نسبت به کابل HDMI ARC مزایای زیادی دارد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:

• عدم محدودیت انتقال صدای دیجیتالی با بیت‌ریت بالا (حداکثر بیت‌ریت قابل‌انتقال با کابل HDMI ARC در حدود یک مگابیت در ثانیه و حداکثر قابل‌انتقال با کابل HDMI eARC در حدود ۳۷ مگابیت در ثانیه است. در ضمن انتقال ترک صوتی شی‌محور با عمق بیت ۲۴ بیت و ۱۹۲ کیلوهرتز یا به‌عبارت‌دیگر ترک‌های صوتی دالبی اتموس و DTS X با کابل HDMI eARC برخلاف کابل HDMI ARC امکان‌پذیر است).

• توانایی انتقال ترک صوتی غیر فشرده (انتقال ترک‌های صوتی غیر فشرده 5.1 و 7.1 تنها با کابل HDMI eARC امکان‌پذیر است و با کابل HDMI ARC تنها می‌توانید ترک‌های فشرده 5.1 را انتقال دهید)

• لزوم ایجاد قابلیت هماهنگ شدن خودکار صدا در وسایل دارای پورت HDMI eARC (همان‌طور که گفتیم ایجاد این قابلیت در وسایل دارای پورت HDMI ARC اختیاری است)

بیشتر بودن کانال‌های صوتی قابل پشتیبانی در مقایسه با HDMI ARC: (کابل HDMI eARC می‌تواند از ۳۲ کانال صوتی نیز پشتیبانی می‌کند و می‌تواند ترک صوتی هشت‌کاناله غیرفشرده ۲۴ بیتی ۱۹۲ کیلوهرتزی با بیت‌ریت ۳۸ مگابیت بر ثانیه را به‌راحتی رمزگشایی کند)

خوشبختانه دستگاه‌های هر دو پورت از قابلیت HDMI CEC برای قطع صدا و کم‌وزیاد کردن صدا و همچنین خاموش و روشن کردن پشتیبانی می‌کنند.

تمام تلویزیون‌های دالبی اتموس ازجمله تلویزیون‌های اولد و ال‌ای‌دی‌های رده‌بالا مجهز به پورت HDMI 2.1 هستند و می‌توانند ترک‌های صوتی غیر فشرده با بیت‌ریت، عمق بیت و سمپل ریت بسیار بالا را از آن‌ها به‌راحتی به گیرنده‌های AV سیستم‌های صوتی یا ساندبارهای حرفه‌ای که توانایی رمزگشایی این ترک‌های صوتی را دارند، انتقال دهید.

ال‌جی جزو نخستین برندهایی بود که پورت HDMI 2.1 را در تلویزیون‌های 4K رده‌بالای خود ایجاد کرد و تمام اولدهای 2022 این برند دارای چهار پورت HDMI 2.1 هستند. سامسونگ نیز در حال حاضر در اکثر تلویزیون‌های خود حداقل یک پورت HDMI 2.1 ایجاد کرده و تمام تلویزیون‌های پرچم‌دار این برند دارای چهار پورت HDMI 2.1 هستند. درضمن بسیاری از تلویزیون‌های رده‌بالای ۲۰۲۲ سامسونگ و پاناسونیک نیز دارای این پورت هستند.

خوشبختانه در حال حاضر پورت HDMI eARC در بسیاری از گیرنده‌های AV سیستم‌های صوتی رده‌بالا قرار دارد که از میان آن‌ها می‌توان به گیرنده AVC-X3700H با یک پورت ورودی و دو پورت خروجیو گیرنده AVC-X6700H با هشت پورت ورودی و سه پورت خروجی HDMI 2.1 اشاره کرد. سونی نیز ساندبارهای HT-ST5000 و HT-ZF9 و HT-XF9000 و گیرنده‌های STR-DH790 و STR-DN1080 را این پورت عرضه کرده و آن‌ها را با اولدهای رده‌بالای خود یعنی AF9 و ZF9 سازگار کرده است. از میان بهترین ساندبارهای دارای پورت HDMI 2.1 eARC هم می‌توان به ساندبارهای دالبی اتموس ۲۰۲۲ ال‌جی مدل‌های SQ و ساندبار سونوس آرک (SonosARC) و ساندبارهای دالبی اتموس سامسونگ سری QA اشاره کرد.

آیا وسایل دارای پورت HDMI eARC با وسایل دارای پورت HDMI ARC سازگار هستند؟

پاسخ این سؤال منفی است؛ درصورتی‌که مثلاً تلویزیون شما دارای پورت HDMI eARC و گیرنده AV سیستم صوتی شما دارای پورت HDMI ARC باشد، محدود بودن پهنای باند پورت HDMI ARC نسبت به پورت HDMI eARC باعث می‌شود صدایی که از طریق پورت HDMI eARC به گیرنده AV دارای پورت HDMI ARC منتقل می‌شود، با کیفیت و وضوح لازم پخش نشود.

درصورتی‌که گیرنده AV یا ساندبار شما فاقد تراشه HDMI 2.1 باشد، امکان ایجاد قابلیت HDMI eARC در آن‌ها وجود دارد؛ اما نحوه انجام این کار برای سیستم‌های ساخت برندهای مختلف متفاوت است و بستگی به این دارد که سخت‌افزار سیستم توانایی پذیرش آپدیت فریمور لازم را دارد یا نه

مقایسه کابل HDMI ARC با کابل اپتیکال و کواکسیال

مهم‌ترین تفاوت این دو کابل نحوه انتقال اطلاعات توسط آن‌ها است. کابل اپتیکال برخلاف کابل HDMI ARC فاقد رشته‌های سیم است و داده‌ها در آن از طریق نور انتقال داده می‌شوند؛ بنابراین نویز عملکرد این کابل را تحت تأثیر منفی قرار نمی‌دهد و در تمام شرایط صدایی کاملاً شفاف با وضوح بالا از طریق آن منتقل می‌شود

بنابراین استفاده از وسایل ایجادکننده نویز مانند گوشی‌های بی‌سیم تلفن‌های ثابت و یا اتفاقاتی مثل خاموش و روشن شدن لامپ‌های مهتابی نزدیک به سیستم صوتی، عملکرد این کابل را مختل می‌کند؛ البته این کابل معایبی هم دارد که شامل آسیب‌پذیر بودن کابل (درصورتی‌که کابل اپتیکال خم شود دیگر قابل‌استفاده نیست) و احتمال تأخیر در زمان انتقال صدا توسط آن می‌شود.

کابل HDMI ARC هم مزایا و معایب خود را دارد. این کابل برخلاف کابل اپتیکال در برابر نویز تا حدودی آسیب‌پذیر است و درصورتی‌که از کابل بی‌کیفیت استفاده کنید، نویز شدید می‌تواند عملکرد آن را مختل یا حتی متوقف کند؛ اما در مقابل آسیب‌پذیری آن نسبت به کابل اپتیکال بسیار کمتر است و اصلاً به‌اندازه کابل اپتیکال حساس نیست. حداکثر توانایی هر دو نوع کابل، پخش صدای دالبی 5.1 غیر فشرده است؛ اما کابل HDMI ARC توانایی پخش ترک صوتی با بیت‌ریت بالاتر را دارد (بیت‌ریت تقربی یک مگابایت در ثانیه در مقابل بیت‌ریت تقریبی ۳۸۴ کیلوبیت در ثانیه).

کابل کواکسیال (coaxical) یکی دیگر از کابل‌های طراحی‌شده برای انتقال صدای دیجیتالی است که توانایی انتقال ۲۴ بیتی ۱۹۲ کیلوهرتزی را دارد و در مقایسه با اپتیکال دارای پهنای باند بیشتری است. متأسفانه این کابل‌ در برابر نویز به‌شدت آسیب‌پذیر است. کابل کواکسیال نیز مانند کابل‌های اپتیکال HDMI ARC توانایی انتقال ترک‌های صوتی غیرفشرده با بیت‌ریت، سمپل ریت و عمق بیت بالا را ندارد.

یکی از مزایای اپتیکال و کواکسیال نسبت به HDMI ARC پشتیبانی گسترده‌تر از آن‌ها است؛ پورت اپتیکال و کواکسیال در مقایسه با پورت HDMI ARC در تعداد بیشتری از دستگاه‌ها وجود دارد؛ البته در کل پورت و کابل HDMI ARC نسبت به پورت و کابل اپتیکال و کواکسیال برتری دارد؛ زیرا تنها با فناوری HDMI ARC، انتقال تصویر و صدا امکان‌پذیر است و دو فناوری دیگر تنها برای انتقال صدا قابل‌استفاده هستند؛ در ضمن در صورت استفاده از کابل و پورت اپتیکال و کواکسیال طبیعتاً امکان بهره‌مندی از قابلیت‌های فناوری HDMI CEC وجود ندارد.

سوالات متداول درمورد HDMI ARC