اگر در سیاره‌های دیگر منظومه شمسی لباس فضانوردی نپوشیم، چه اتفاقی می‌افتد؟

همگی می‌دانیم که بدن انسان و حتی جانوران دیگر در فضای خارج از زمین دوام نمی‌آورد و بدون حضور اکسیژن نمی‌توانیم تا مدتی طولاتی زنده بمانیم. پس بهتر است اگر به فضا رفتید، حتما لباس فضانوردی بپوشید! اما حالا فرض کنید بدون لباس مخصوص به خارج از جو زمین قدم بگذاریم، چه اتفاقی می‌افتد؟

تنفس در سایر سیاره‌های منظومه شمسی چگونه خواهد بود؟

مثل بیشتر فیلم‌های علمی-تخیلی که دیدید، به دلیل کمبود فشار در لحظه خفه می‌شویم، اما همیشه چنین اتفاقی نمی‌افتد. در برخی از سیاره‌ها می‌توانیم برای لحظاتی زنده بمانیم و اگر خوش شانس باشیم، این مدت زمان تا چند دقیقه نیز افزایش می‌یابد.

البته شرایط در سیاره‌های دیگر می‌تواند پیچیده شود. اولین اتفاقی که در کنار خفگی برای بدن می‌افتد، اختلاف فشار بین هوای بیرون با فشار داخل بدن باعث می‌شود نقطه جوش مایعات داخل بدن به زیر دمای عادی بدن (۳۷ درجه سانتی‌گراد) برسد. در نتیجه، تمام مایع داخل بدن شما که بیشتر آن خون است، در سراسر بدن می‌جوشد و قبل از خفگی، تمام اعضای بدنتان باد می‌کند.

بنابراین هیچ احتمالی وجود ندارد که بدون لباس فضانوردی در فضای خلا بیرون سیاره‌ها زنده بمانیم. البته تا زمانی که سعی نکنید نفس خود را نگه دارید، می‌توانید تا حداکثر ۳۰ ثانیه زنده بمانید. اما اگر نفس خود را حبس کنید، فشار هوای داخل ریه‌های شما از فشار هوای بیرون بیشتر می‌شود و ریه‌ها در داخل بدن می‌ترکد و خونریزی داخلی شدیدی رخ می‌دهد.

این ۳۰ ثانیه پایانی شما لحظات خوشایندی نخواهد بود و علت اصلی مرگ شما خفگی و اختلاف فشار و دمای فضای خارج از جو خواهد بود.

حضور روی خورشید بدون لباس فضانوردی

خورشید حدود ۹۹.۸ درصد از جرم منظومه شمسی را دارد و باقی مواد را سیاره‌ها، سیاره‌های کوتوله و سایر اجرام تشکیل می‌دهند. بدون لباس مخصوص فضانوردی حتی در نزدیکی خورشید نیز زنده نمی‌مانیم و فقط چند لحظه کافی است تا بدنمان با دمای ۵۵۰۰ درجه سانتی‌گراد سطح خورشید تبخیر شود. البته فرقی نمی‌کند لباس فضانوردی داشته باشید یا خیر، دمای خورشید به قدری بالاست که می‌تواند کمتر از یک ثانیه بدن را به طور کلی از بین ببرد.

خورشید کره‌ای بزرگ و داغ است که در هسته آن همجوشی هسته‌ای اتفاق می‌افتد. این همجوشی هسته‌ای منبع انرژی خورشید است که با برخورد دو هسته اتم هیدروژن و تولید اتم هلیم انرژی بسیار زیادی تولید می‌کند. لایه‌های درونی خورشید به قدری چگال است که یک میلیون سال طول می‌کشد تا یک پرتوی نور از هسته به سطح خورشید برسد.

برای اینکه درک بهتری از انرژی خورشید داشته باشید باید گفت که زمین در هر ساعت تمام انرژی مورد نیاز برای تامین انرژی کل زمین را از خورشید دریافت می‌کند. حالا فکر کنید که بخواهیم به چنین کره داغی نزدیک شویم، چه اتفاقی برای بدن می‌افتد.

حضور روی عطارد بدون لباس فضانوردی

عطارد سیاره‌ای است که شرایط سختی دارد و اختلاف دمای شب و روز آن بسیار زیاد است. روزهای این سیاره بسیار داغ و به طور میانگین ۴۲۷ درجه سانتی‌گراد است و دمای شب‌های عطارد به ۱۸۳- درجه سانتی‌گراد می‌رسد.

سیاره عطارد به طور میانگین در فاصله ۵۸ میلیون کیلومتری از خورشید فاصله دارد که تقریبا ۰.۴ واحد نجومی است. با توجه به نزدیکی عطارد به خورشید باید انتظار داشت که دوره تناوب حرکت انتقالی آن به دور خورشید کوتاه و دمای سطح آن بسیار بالا باشد. ۸۸ روز طول می‌کشد تا عطارد یکبار به دور خورشید بچرخد و تقریبا هر ۵۹ روز یک بار به دور خودش می‌چرخد.

در کنار آن، عطارد اتمسفر بسیار رقیقی از هیدروژن دارد و با تقریب خوبی می‌توان گفت که هیچ اتمسفری ندارد. در نتیجه، اگر بدون لباس فضانوردی روی این سیاره باشید، بسته به سمت روز یا شب سیاره، یا در لحظه یخ می‌زنید و یا می‌سوزید و به کربن تبدیل می‌شوید. اگر روی سیاره عطارد بدون هیچ وسیله حیاتی قرار بگیرید و نفس خود را حبس کنید، می‌توانید تا دو دقیقه زنده بمانید.

حضور روی ناهید بدون لباس فضانوردی

سیاره ناهید دومین و گرمترین سیاره منظومه شمسی است که با لایه‌های چگال ابر پوشانده شده است و به همین دلیل از دید ما در آسمان بسیار درخشان به نظر می‌رسد. به علاوه، فاصله نزدیک (تقریبا ۱۰۷ میلیون کیلومتر) و ابرهای این سیاره که بیشتر از کربن دی‌اکسید هستند، باعث ایجاد اثر گلخانه‌ای در سطح ناهید می‌شود و دمای آن را تا ۴۷۱ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌دهد.

تجربه بازدید از سیاره ناهید مثل قرار گرفتن داخل یک اجاق گاز داغ است. از آنجایی که سیاره ناهید با ابرهای چگال و ضخیمی محاصره شده است، دمای شب و روز آن اختلاف زیادی ندارد و به طور میانگین ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد است. البته به همین دلیل نیز فشار سطح این سیاره بسیار بیشتر از فشار زمین و تا ۹۰ برابر آن است. اگر بخواهیم لباس فضانوردی مخصوصی برای سفر به ناهید طراحی کنیم، باید آن را از جنس تیتانیم بسازیم.

بدون لباس فضانوردی روی سطح سیاره ناهید در چند ثانیه له می‌شوید؛ البته اگر قبل از آن به خاکستر تبدیل نشده باشید. حتی با وجود اینکه گرانش این سیاره با زمین تقریبا برابر است، حداکثر تا یک ثانیه روی زمین دوام می‌آورید.

حضور روی زمین بدون لباس فضانوردی

سومین سیاره منظومه شمسی، زمین، خانه کیهانی ما است. ما هر روز نجومی، یعنی ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه و ۴ ثانیه سوار بر این سفینه کیهانی در فاصله تقریبا ۱۵۰ میلیون کیلومتری از خورشید به دور آن می‌چرخیم. زمین هر ۳۶۵.۲۵۶ روز که معادل یک سال نجومی است، یک دور کامل به دور خورشید می‌چرخد.

روی سیاره زمین حتی بدون اینکه نفس خود را حبس کنید، می‌توانید تا ۸۰ سال روی آن دوام بیاورید! فکر می‌کنم چنین مدت زمانی برای یک زندگی آرام روی سیاره‌ای قابل زیست کافی باشد.

زمین در فاصله مناسبی از خورشید به نام «کمربند حیات» قرار گرفته که حیات روی آن را ممکن کرده است. اگر زمین کمی دورتر از این فاصله قرار می‌گرفت تمام آب روی آن یخ می‌زد و اگر کمی به خورشید نزدیکتر بود، تمام اقیانوس‌ها بخار می‌شدند.

حضور روی ماه بدون لباس فضانوردی

متاسفانه تنها ماهواره طبیعی زمین یعنی ماه شرایط سختی برای زندگی انسان روی آن دارد. روزها دمای این کره به ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد و شب‌ها به ۱۶۰- درجه سانتی‌گراد می‌رسد. از آنجایی که کره ماه اتمسفر بسیار رقیقی دارد، فشار هوای اطراف آن سه هزار میلیارد بار از فشار هوای زمین کمتر است.

اتمسفر ماه از هلیم، نئون و گازهای عجیب دیگری مثل سدیم و پتاسیم تشکیل شده است که در اتمسفر زمین دیده نمی‌شوند. با وجود اینکه روی این کره اکسیژن وجود ندارد و فشار هوا بسیار پایین است، بدون لباس فضانوردی تا بالای سه دقیقه روی ماه دوام می‌آورید.

حضور روی مریخ بدون لباس فضانوردی

مریخ سیاره‌ای است که بین منجمان به نام خواهر زمین شناخته می‌شود. با این حال، شرایط جوی این سیاره برای حضور انسان بدون لباس فضانوردی بسیار سخت است. مریخ سیاره خشکی است که روی آن هیچ آبی وجود ندارد و تا چشم کار می‌کند، پر از کویر است که دمای بسیار پایینی دارد. سیاره مریخ گرانش کمتری از زمین دارد و همین یکی از دلایلی است که اتمسفر قابل توجهی ندارد و غلظت آن حدود یک درصد اتمسفر زمین است.

به علاوه، ۹۹ درصد اتمسفر این سیاره از کربن دی‌اکسید تشکیل شده است که به شدت برای انسان خطرناک و سمی است. البته اولین تاثیر شدیدی که بدون لباس فضانوردی روی سطح سیاره مریخ حس می‌کنید، اختلاف فشار هوا با داخل بدن شما است که آسیبی جبران‌نشدنی به جا می‌گذارد.

فشار سطح سیاره مریخ بسیار پایین‌تر از «حد آرمسترانگ» (Armstrong limit) است. حد آرمسترانگ کمترین ارتفاعی است که نقطه جوش آب با میانگین دمای بدن انسان (۳۷ درجه سانتی‌گراد) است و انسان می‌تواند در این شرایط بحرانی دوام آورد.

منجمان احتمال می‌دهند که میلیارد‌ها سال پیش روی مریخ آب مایع و یخ وجود داشته و احتمالا به دلیل دور بودن از خورشید جو خود را از دست داده و بیشتر آب‌های سطح آن از بین رفته است. حالا ناسا و سایر سازمان‌های فضایی فضاپیماهایی برای کشف ناشناخته‌های این سیاره فرستاده‌اند و احتمالا در آینده‌ای نزدیک بتوانیم روی این سیاره زندگی کنیم.

بنابراین، بدون لباس فضانوردی روی مریخ تمام مایعات بدنتان تبخیر می‌شود و تمام بدن را خشک می‌کند. به همین دلیل، بدون لباس مخصوص و ابزار حیاتی روی این سیاره تقریبا ۲ دقیقه زنده می‌مانید.

حضور روی مشتری بدون لباس فضانوردی

فاصله این سیاره تا خورشید ۵ برابر فاصله زمین تا خورشید است و هر ۱۱.۶ سال زمینی یکبار به دور آن می‌چرخد. از آنجایی که مشتری یک سیاره گازی است، دما تقریبا در همه جای سطح آن یکسان است و به ۱۴۵- درجه سانتی‌گراد می‌رسد. در اعماق این سیاره که فشار و دما بسیار بالا است، هیدروژن به صورت مایع وجود دارد و به گفته ناسا بزرگترین اقیانوس منظومه شمسی را به وجود آورده است.

سیاره مشتری در واقع یک کره بزرگ و حجیم از گاز هیدروژن و هلیم است و نمی‌توان روی آن فرود آمد. اگر به داخل این سیاره بروید، از میان لایه‌ای غلیظ از گاز عبور می‌کنید تا به هسته تقریبا مذاب سیاره مشتری برسید؛ البته تا قبل از آن با فشار هوای بسیار بالای آن له می‌شوید. بنابراین اگر بدون لباس فضانوردی و یا حتی با آن درون مشتری غوطه‌ور شوید، در کمتر از یک ثانیه با فشار بسیار بالای ابرهای این سیاره از بین می‌روید.

حضور روی زحل، اورانوس و نپتون بدون لباس فضانوردی

سیاره‌های زحل، اورانوس و نپتون نیز درست مثل مشتری سیاره‌های گازی هستند. اگر کسی تحت هر شرایطی داخل سیاره‌های گازی شناور شود، در لحظه له می‌شود و از بین می‌رود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم فعلا روی زمین بمانید و فکر سفر به سیاره‌های دیگر منظومه شمسی را نکنید. در حال حاضر ناسا و سایر سازمان‌های فضایی دنیا تلاش می‌کنند تا دوباره به سیاره ماه برگردند و از آنجا راه جدیدی برای سفر به سایر سیاره‌های منظومه شمسی و حتی فراتر از آن پیدا کنند.