حراج اسکلت دایناسور معروف الهام‌بخش پارک ژوراسیک، صدای دیرینه‌شناسان را درآورد
بنگاه حراجی کریستیز اواخر هفته‌ی گذشته، اسکلت گونه دایناسور بسیار کمیابی به نام «دینونیکوس آنتی‌روهوپس» را به قیمت سرسا‌م‌آور ۱۲٫۴ میلیون دلار به خریداری ناشناس فروخت. به گزارش نیویورک‌تایمز، حراجی اخیر به روند حراج فسیل‌های گران‌بها ادامه می‌دهد، روندی که باعث نگرانی فزاینده دیرینه‌شناسان شده است. در واقع، به گفته دیرینه‌شناسان با افتادن فسیل‌های کمیاب به دست مجموعه‌داران خصوصی بیم آن می‌رود که برخی از مهم‌ترین شواهد دیرینه‌شناسی برای همیشه از دسترس جامعه علمی و عموم مردم پنهان شوند.
بنا به اعلام بنگاه حراجی کریستیز در لندن، این فسیل که «هکتور» نام داشت، اولین حراج عمومی یک دایناسور چابک و دو پا از سرده‌ی دینونیکوس بود. برآوردهای اولیه از احتمال فروخته شدن اسکلت‌های فسیلی با قیمتی حدود ۶ میلیون دلار خبر می‌داد، اما نهایتا بقایای این دایناسور مشهور با قیمتی بیش از دو برابر تخمین‌های اولیه فروخته شد.
دیرینه‌شناسان خودآموخته‌ای به نام‌های جک و روبرتا اوون در سال ۱۹۶۴ موفق به کشف بقایای هکتور در ناحیه ولف کریک مونتانا شدند. این دایناسور که ۱۲۶ قطعه استخوان دارد، در همان سال توسط دکتر جان استروم، دیرینه‌شناس مشهور به دلیل پنجه‌های ترسناک خود به گونه‌ی دینونیکوس آنتی‌روهوپس (معنای سهمگین‌پنجه) نام‌گذاری شد. در حقیقت، دینونیکوس آنتی‌روهوپس در هر کدام از پاهای خود یک پنجه‌ی خمیده داشت که ظاهراً از آن برای بریدن طعمه‌های خود استفاده می‌کرد. این گونه‌ی دایناسور احتمالاً چابک، خون‌گرم و پَردار بود.
به نقل از مجله اسمیتسونیان، دینونیکوس آنتی‌روهوپس‌ها بین ۱۱۵ تا ۱۰۸ میلیون سال روی کره خاکی ما پرسه می‌زدند. این دایناسورهای چالاک و درّنده روی دو پای خود راه می‌رفتند و احتمالاً دایناسورهای کوچک‌تر را جداگانه شکار می‌کردند. تحقیقات دکتر استروم نهایتاً ارتباط تکاملی بین پرندگان و دایناسورها را به اثبات رساند؛ اما نحوه‌ی به تصویر کشیدن این دایناسور در کتاب‌ها و فیلم‌ها بود که باعث شهرتش در میان مردم شد. مایکل کرایتون، نویسنده رمان‌های «پارک ژوراسیک» و «دنیای گمشده» با الهام از همین گونه، دایناسورهای کوچک‌تری به نام «ولاسی‌رپتر (به معنای چابک شکار) را وارد آثار داستانی خود کرد.
به نقل از ای‌بی‌سی، استیون اسپیلبرگ، کارگردان فیلم پارک ژوراسیک هم تصمیم گرفت از همین نام در اقتباس‌های سینمایی خود استفاده کند. این در حالی است که ولاسی‌رپترهای فیلم بسیار کوچک‌تر از دینونیکوس آنتی‌روهوپس و به اندازه یک بوقلمون بودند. به گفته بنگاه حراجی کریستیز، کرایتون که برای نوشتن رمان خود با دکتر استروم مشورت کرده بود، از این تغییر نام معذور بود.
شهرت دایناسور دینونیکوس آنتی‌روهوپس عمدتاً به دلیل رمان و فیلم پارک ژوراسیک است.
جک اوون ۶۹ ساله، کاشف فسیل‌های هکتور هفته گذشته در مصاحبه‌ای گفت که اصلاً نمی‌توانست تصور کند یافته‌های او روزی سر از بنگاه حراجی کریستیز در بیاورد. اوون گفت که در حوزه باستان‌شناسی آموزش دیده و بعدا به‌عنوان مزرعه‌دار و پیمانکار حصارکشی باغات و کشت‌زارها مشغول به کار شده است. اوون می‌گوید، او پس از اینکه در مزرعه‌ای مشغول به کار شده بود، با صاحب مزرعه توافق می‌کند در ازای تقسیم سود در املاک او دست به حفاری بزند. او و همسرش ابتدا قطعات استخوانی چند جانور را در ولف کریک پیدا کردند و با ادامه حفاری‌های خود و بهره بردن از ابزارهای معمولی مانند چاقوی جراحی و مسواک به این نمونه ارزشمند دست یافتند.
اوون می‌گوید، همچنان از قیمت نجومی اسکلت‌های این دایناسور مات و مبهوت است. او گفت پولی که از فروش این فسیل‌ها به او رسید، اصلاً با این مبلغ قابل قیاس نیست. بااین‌حال، اوون در ادامه افزود، ماجراجویی‌های او اصلاً برای پول نبود، بلکه بیشتر «جنبه‌ی شکار و اکتشاف» داشت. اوون تجربه‌ی لمس جانوری را که دست هیچ آدمی دیگر به آن نرسیده «غیرقابل ارزش‌گذاری» دانست.
درحالی‌که حراجی اخیر سروصداهای زیادی در رسانه‌ها به پا کرده، برخی از دیرینه‌شناسان مدت‌ها است که مخالفت خود از فروختن این نمونه‌های ارزشمند با قیمت‌های کلانی فراتر از بودجه موزه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی را ابراز کرده‌اند. به حراج رفتن نمونه‌های دایناسوری ارزشمند از به حراج رفتن اسکلت‌های یک تی‌رکس (تیرانوسوروس رکس) به نام «سو (Sue)» به موزه فیلد به مبلغ ۸٫۶ میلیون دلار (معادل حدود ۱۵ میلیون دلار امروز) در سال ۱۹۹۷ آغاز شد. این نمونه اخیراً با به حراج رفتن اسکلت‌های تی‌رکس دیگری به نام «استن»، دوباره مورد بررسی قرار گرفت.
استن در سال ۲۰۲۰ با قیمت باورنکردنی ۳۱٫۸ میلیون دلار در بنگاه حراجی کریستیز به یک خریدار ناشناس فروخته شد. انجمن دیرینه‌شناسی مهره‌داران آمریکا پیش از به حراج رفتن استن از این بنگاه حراجی خواسته بود پیشنهادهای فروش را تنها به «مناقصه‌گرانی از مؤسسات متعهد به حفظ و نگه‌داری نمونه‌های فسیلی یا نمایندگان این سازمان‌ها» محدود کند، این اتفاق نیفتاد تا فسیل استن برای همیشه از دسترس جامعه علمی خارج شود.
مقاله‌های مرتبط:
- دایناسورهای اولیه زندگی اجتماعی داشتند و درون گله زندگی می‌کردند
- کشف شگفت‌انگیز جنین دایناسور در تخم فسیل
جسیکا ام. تئودور، رئیس انجمن دیرینه‌شناسی مهره‌داران پیش‌تر در مصاحبه‌ای گفته بود: «ما حس می‌کنیم این فسیل‌ها به موزه‌ها تعلق دارند و در صورتی که به دست یک شخص بیفتند، با مرگ شخص، دارایی‌های او هم سر از حراجی‌ها در می‌آورند و نهایتاً این اطلاعات [ارزشمند علمی] هستند که برای همیشه ناپدید می‌شوند.»
درمقابل بسیاری از دیرینه‌شناسان تجاری مانند جرد هادسون که هکتور را از اوون‌ها خرید، کاملاً با این نظر مخالف هستند و عقیده دارند کارهای آن‌ها برای علم ضرورت دارد و باید برای کاری که انجام می‌دهند به آن‌ها پول داده شود تا در کار خود تداوم داشته باشند. هادسون در این رابطه گفت: «اگر آدم‌هایی مانند ما روی زمین نبودند، دایناسورها هم محو می‌شدند و دست جامعه‌ی علمی هم به آن‌ها نمی‌رسید.»
در همین حال که دیرینه‌شناسان همچنان نگران مالکیت خصوصی نمونه‌های مهم فسیلی هستند، برخی محققان عقیده دارند افزایش تقاضا برای این نمونه‌ها به معنای ورود بخش خصوصی به این حوزه و تشویق افراد بیشتری است. گفتنی است اسکلت‌های هکتور تا پیش از این تنها یک‌بار در موزه تاریخ طبیعی دانمارک بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ درمعرض دید عموم قرار گرفته بود. حال، با حراجی اخیر احتمال اینکه هکتور هم مانند استن برای همیشه از دید عموم پنهان بماند، بسیار بالا است.
