با ۱۰ دهانه برخوردی شگفت‌انگیز روی زمین آشنا شوید

سیاره‌ی زمین یکی از عجیب‌ترین مقاصد توریستی در کل منظومه‌ی شمسی است. زمین به‌طور پیوسته با سنگریزه‌های فضایی بمباران می‌شود؛ اما خوشبختانه بخش زیادی از این سنگ‌ها در جو زمین می‌سوزند و می‌توانیم به شکل باران‌های شهاب‌سنگی در آسمان شب آن‌ها را نظاره کنیم.

اما گاهی یک جرم به‌قدری بزرگ است که از جو زمین جان سالم به در می‌برد و اثری را از خود به جا می‌گذارد. به نقل از مؤسسه‌ی Lunar and Planetary، دهانه‌های برخوردی زمانی شکل می‌گیرند که شهاب‌سنگی با سطح زمین برخورد کند. این ساختارهای برخوردی معمولا به شکل گودال‌هایی مدور هستند.

به نقل از مرکز علوم فضایی و سیاره‌ای (PASSC) از دانشگاه نیو برونسویک کانادا، ۱۹۰ ساختار برخوردی تأیید‌شده روی زمین وجود دارند. هر کدام از این دهانه‌ها در پایگاه‌داده‌ای ثبت شده‌اند. این پایگاه داده‌ها مجموعه‌ای از تصاویر و مقاله‌های مرتبط با ساختارهای برخوردی سراسر جهان هستند که در طول ۲۵ سال گذشته گردآوری شده‌اند. با اینکه زمین معمولا آثار کیهانی را به مرور زمان از خود پاک می‌کند، مجموعه‌ای از دهانه‌های برخوردی را می‌توان به‌راحتی پیدا کرد. می‌توانید این ویژگی‌ها را از نزدیک ببینید یا از طریق Google Earth رصد کنید.

به دلیل اقلیم متغیر زمین، فرآیندهایی مثل فرسایش و تغییرات آب و هوایی می‌توانند ردپای بسیاری از بازدیدکنندگان کیهانی را محو کنند. برخی از بزرگ‌ترین برخوردهای روی زمین امروزه به ندرت قابل ردیابی هستند. به نقل از رصدخانه‌ی Earth ناسا، دهانه‌ی برخوردی وردفورت در آفریقای جنوبی، بزرگ‌ترین دهانه‌ی برخوردی شناخته‌شده در جهان است. دانشمندان معتقدند برخورد وردفورت باعث شکل‌گیری دهانه‌ای به عرض ۱۸۰ تا ۳۰۰ کیلومتر شده است اما این دهانه بیش از ۲ میلیارد سال در معرض فرسایش قرار داشته است و اندازه‌ی دقیق آن از بین رفته است.

دهانه‌های برخوردی پنجره‌ای به سمت گذشته‌ی زمین‌شناسی زمین هستند. دانشمندان این ساختارها را برای درک تاریخچه‌ی متغیر منظومه‌ی شمسی بررسی می‌کنند و از این اطلاعات برای پیش‌بینی سناریوهای برخوردی آینده استفاده می‌کنند. با اینکه زمین میزبان تعداد زیادی دهانه‌ی برخوردی شگفت‌انگیز با تاریخچه‌ای جالب است، دسترسی به تمام دهانه‌های برخوردی در واقعیت امکان‌پذیر نیست. بااین‌حال می‌توانید این دهانه‌ها را به‌راحتی از طریق گوگل ارث جستجو کنید. در این وب‌سایت می‌توانید دهانه‌ها را از زاویه‌های مختلف ببینید و حتی در برخی موارد براساس تصاویر ثبت‌شده می‌توانید بستر این دهانه‌ها را بررسی کنید. در این مقاله به ده دهانه‌ی برخوردی معروف زمین اشاره می‌کنیم. می‌توانید با جستجوی نام این دهانه‌ها در Google Earth بیشتر آن‌ها را بررسی کنید.

دهانه بارینگر (Barringer Crater)

موقعیت: آریزونا، ایالات متحده

قطر: ۱۳۰۰ متر

عمق: ۱۷۴ متر

سن: ۵۰ هزار سال

دهانه‌ی بارینگر که با عنوان دهانه‌ی شهاب‌سنگ هم شناخته می‌شود در تاریخ زمین‌شناسی، دهانه‌ی جدیدی است و درست ۵۰ هزار سال پیش با برخورد شهاب‌سنگی آهنی به قطر ۳۰ تا ۵۰ متر به فلات کلرادو در آریزونای شمالی پدید آمد. این شهاب‌سنگ ۳۰۰ هزار تٌنی با سرعت ۱۲ کیلومتر بر ثانیه به زمین برخورد کرد و نیروی برخورد آن برابر با نیروی انفجار دو و نیم میلیون تن TNT بود. این برخورد ۱۷۵ میلیون تن از سنگ‌های زمین را منفجر کرد.

برای اولین بار مهندسی به نام دنیل موریو بارینگر منشأ این دهانه را شناسایی کرد. او معتقد بود این دهانه نتیجه‌ی برخورد شهاب‌سنگی است اما بسیاری از دانشمندان آن زمان با این نتیجه موافق نبودند. بارینگر با وجود مخالفت‌ها چند سال به بررسی دهانه پرداخت و اولین مدرک را برای منشأ آن ارائه کرد که در نهایت ادعای او توسط جامعه‌ی علمی پذیرفته شد.

با‌این‌حال علاقه‌ی بارینگر به دهانه‌ی برخوردی صرفا به دلیل اشتیاق علمی او نبود. او معتقد بود شهاب‌سنگ‌ بزرگی زیر دهانه‌ی برخوردی وجود دارد که می‌تواند حاوی مواد فلزی ارزشمندی باشد. به همین دلیل بقیه‌ی عمر خود را صرف تلاش برای کاوش در دهانه کرد اما تلاش‌های او بیهوده بودند زیرا بخش زیادی از شهاب‌سنگ بر اثر برخورد نابود شده بود.

دهانه‌ی بارینگر تحت مالکیت خصوصی شرکتی به همین نام است. سازمانی خانوادگی که به حفاظت از این دهانه اختصاص دارد. این شرکت توسط دنیل موریو بارینگر بنیان گذاشته شد. امروزه شرکت دهانه‌ی بارینگر قصد محافظت از دهانه را دارد و امکان دسترسی عمومی به آن را از طریق مرکز بازدید موزه‌ی فضایی بارینگر و دهانه‌ی شهاب‌سنگ فراهم کرده است.

عمق دهانه‌‌ی بارینگر تقریبا ۱۷۴ متر می‌رسد

دهانه‌ لونار (Lonar Crater)

موقعیت: ماهاراشترا، هند

قطر: ۱۸۳۰ متر

عمق: ۱۵۰ متر

سن: ۳۵ هزار تا ۵۰ هزار سال

دهانه‌ی لونار در فلات دیکان در جنوب هند قرار دارد. این دهانه‌ی برخوردی بزرگ شهاب‌سنگی در سال ۱۸۲۳ توسط افسری بریتانیایی به نام سی.جی.ای الکساندر شناسایی شد و از آن زمان دانشمندان را بسیار گیج کرد. دهانه‌ی لونار تنها دهانه‌ی برخوردی شناخته‌شده است که در سنگ‌ بازالتی شکل گرفته است. اکوسیستم منحصر‌به فرد این دهانه پناهگاهی برای گیاهان و جانوران است. تپه‌های پست این دهانه با درخت‌ها پوشیده شده‌اند و خانه‌ی گونه‌های متعدد حیات وحش از جمله قرقاول آسیایی و غزال شینکارا است. پرندگان مهاجر هم در طول ماه‌های زمستانی در دریاچه جمع می‌شوند.

موقعیت دهانه‌ی لونار از اهمیت فرهنگی بالایی در اساطیر هندو برخوردار است. براساس روایت‌ها، دریاچه‌ی لونار محلی است که شاهزاده ویشنو دیو بزرگی به نام لوناسورا را به قتل رساند. در اساطیر هند دهانه‌ی لونار محل استراحت دیو لوناسورا و دریاچه، حاصل ریخته شدن خون او است. اهمیت فرهنگی دهانه‌ی لونار را می‌توان در معبد‌های این منطقه مشاهده کرد که در قرن دوازدهم میلادی در لبه‌ی دهانه ساخته شدند. با اینکه اغلب معبدها امروزه در مرز نابودی قرار دارند یکی از معابد مربوط به خدای کامالاجا دوی هنوز برای عبادت به کار می‌رود.

دانشمندان نه‌تنها دهانه‌ی بازالتی را منحصر‌به فرد می‌دانند، بلکه به بررسی دریاچه‌ی آن هم علاقه دارند که از نوع آب شور و قلیایی است. دریاچه‌ی لونار در ژوئن ۲۰۲۰ به رنگ صورتی درآمد و دانشمندان و بومیان منطقه را شگفت‌زده کرد. به نقل از وب‌سایت خبری هندی thehindu.com، رنگ دریاچه بر اثر تجمع عظیم جانداران میکروسکوپی شوردوست به نام Haloarchea یا آرکی‌های نمک دوست تغییر کرده بود که رنگ‌دانه‌هایی صورتی را تولید می‌کنند. این تغییر عمر کوتاهی داشت و دریاچه مجددا به رنگ اصلی خود بازگشت.

دهانه‌ی برخوردی لونار در اساطیر هندو اهمیت زیادی دارد و معابد متعددی را می‌توان در لبه‌ی دهانه پیدا کرد

دهانه ولف کریک (Wolf Creek crater)

موقعیت: غرب استرالیا

قطر: ۸۸۰ متر

عمق: ۶۰ متر

سن: ۱۲۰ هزار تا ۳۰۰ هزار سال

دهانه‌ی وولف کریک در لبه‌ی بیابان گریت سندی در پارک ملی دهانه‌ی وولف کریک در شمال غرب استرالیا قرار دارد. به نقل از سرویس حیات وحش و پارک‌های استرالیا، دهانه‌ی ولف کریک در حدود ۳۰۰ هزار سال پیش شکل گرفت گرچه پژوهش‌های جدید دانشگاه وولونگانگ در سال ۲۰۱۹ به تحلیل پرتوگیری سنگ‌های دهانه اختصاص یافتند و سن تخمینی دهانه تنها ۱۲۰ هزار سال برآورد شد که کمتر از تخمین‌های قبلی است.

ولف کریک دومین دهانه‌ی بزرگ جهان است که تکه‌های شهاب‌سنگ از آن جمع‌آوری شدند. براساس تخمین‌ها، شهاب‌سنگ برخوردی با قطر ۱۵ متر و وزن بیش از ۱۵ هزار تن احتمالا با سرعتی ۱۷ کیلومتر بر ثانیه به زمین برخورد کرده است. به نقل از سرویس حیات وحش و پارک‌های استرالیا، اروپایی‌ها در سال ۱۹۴۷ با رصدهای هوایی منطقه توانستند دهانه‌ی ولف کریک را شناسایی کنند. با‌این‌حال، بومیان منطقه مدت‌ها قبل ولف کریک را می‌شناختند. جانیل، نام ولف کریک در زبان بومی جارو و کارنتیمارلارل نام آن در زبان بومی والماجاری بود.

داستان‌های متعددی درباره‌ی رابطه‌ی جوامع بومی و دهانه‌ی ولف کریک وجود دارد. براساس یکی از روایت‌ها دو مار غول‌آسا، ولف کریک و منطقه‌ی استورت را شکل دادند. دهانه‌ی ولف‌کریک دقیقا جایی است که یکی از این مارهای اسطوره‌ای از زمین بیرون می‌آید. فاصله‌ی ولف کریک از نزدیک‌ترین شهر به نام هالس کریک، به ۱۴۵ کیلومتر می‌رسد. این انزوا به حفظ دهانه و محیط اطراف آن کمک کرده است. این دهانه جایگاه حافظتی کلاس A را در سال ۱۹۷۹ دریافت کرد.

در طول فصل خشک (ماه می تا اکتبر) عموم افراد می‌توانند از طریق جاده‌ای شنی به ولف کریک دسترسی پیدا کنند. فقط با وسایل نقلیه‌ی مناسب می‌توان از این جاده عبور کرد. همچنین یک مسیر پیاده‌‌روی ۴۰۰ متری تا دهانه‌ی ولف کریک وجود دارد که شامل بالا رفتن از سنگ‌های شیب‌دار است. پائین رفتن از دهانه همچنین به دلیل وجود سنگ‌های سست خطرناک، ممنوع است. دهانه‌ی ولف کریک خانه‌ی گونه‌های جانوری جذابی مثل طوطی کاکل سفید (کاکاتو) که از دانه‌های گیاهان در بستر دهانه تغذیه می‌کند و همچنین مارمولک‌های اژدهای قهوه‌ای در این منطقه فراوان‌اند که حشرات را شکار می‌کنند.

دهانه‌ی وولف کریک در پارک ملی به همین اسم در غرب استرالیا قرار دارد

دهانه گوسس بلاف (Gosses Bluff crater)

موقعیت: استرالیا، سرزمین شمالی

قطر: در گذشته ۲۲ کیلومتر، امروز: ۴/۵ کیلومتر

عمق: ۵ کیلومتر

سن: ۱۴۲ میلیون سال

استرالیا منبع عجیب‌ترین دهانه‌های برخوردی جهان است در نتیجه عجیب نیست دهانه‌ی برخوردی دیگری از استرالیا در فهرست شگفت‌انگیزترین دهانه‌ها قرار بگیرد. دهانه‌ی گوسس بلاف که به تنورالا هم معروف است از اهمیت علمی و فرهنگی زیادی برخوردار است و یکی از سوژه‌های داغ پژوهشی استرالیا در سال‌های گذشته بوده است. این دهانه بین رشته‌کوه‌های مک دانل و جیمز در قلب استرالیا قرار دارد. افرادی که خواهان رسیدن به این منطقه هستند باید به اهمیت فرهنگی آن برای مردم بومی آررنت غربی احترام بگذارند و از علائمی که مناطق ممنوعه را نشان می‌دهند پیروی کنند.

به گفته‌ی دانشمندان، شهاب‌سنگی با سرعت ۴۰ کیلومتر بر ثانیه در حدود ۱۴۲ میلیون سال پیش به زمین برخورد کرد و دهانه‌ای عظیم به قطر ۲۲ کیلومتر را ایجاد کرد. با اینکه دهانه‌ی اصلی در طول میلیون‌ها سال دچار فرسایش شده است، هسته‌ی آن که به شکل حلقه‌ای مرکزی باقی مانده است دارای قطری به اندازه‌ی ۴.۵ کیلومتر است. به نقل از دولت استرالیا، ارنست گیلز در سال ۱۸۷۲ نام رشته‌ی کوه‌های گوسس را روی این دهانه گذاشت. او این دهانه را به احترام اچ گوسم یکی از اشراف آن زمان نام‌گذاری کرد.

منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی تنورالا مکانی مقدس است. مردم بومی اررنت غربی به بازدیدکنندگان خوشامد می‌گویند اما از آن‌ها می‌خواهند به ممنوعیت‌ها احترام بگذارند. راه رفتن در حاشیه‌های دهانه ممنوع است. به نقل از کمیسیون حیات وحش و پارک‌های سرزمین شمالی، روایت‌های بومیان از منشأ دهانه به روایت‌های علمی شباهت دارند. براساس روایت اررنت غربی، تنورالا زمانی به وجود آمد که گروهی از زنان در آسمان راه شیری می‌رقصیدند در حین رقص، مادری نوزاد خود را برای استراحت داخل گهواره گذاشت. گهواره سرازیر شد، به زمین برخورد کرد و تنورالا به وجود آمد.

با اینکه دسترسی به منطقه‌ی تنورالا تقریبا در کل سال امکان‌پذیر است، مسافرت در ماه‌های گرم‌تر (آوریل تا سپتامبر) توصیه می‌شود. این منطقه در فاصله‌ی ۱۷۵ کیلومتری از آلیس اسپرینگز قرار دارد و دسترسی به آن با خودروهای چهارچرخ توصیه می‌شود.

گوسس بلاف (تنورالا) مکانی مقدس و ثبت‌شده است.

دهانه‌ پینگوالوت (Pingualuit Crater)

موقعیت: پارک ملی پینگوالوت، کبک، کانادا

قطر: ۳/۴ کیلومتر

عمق: ۲۶۷ متر

سن: ۱/۴ میلیون سال

پارک ملی پینگوالوت که در قلب فلات اونگاوا قرار دارد میزبان دهانه‌ی پینگوالوت است. این دهانه زیر آسمان شمالگان، با آب باران پر شده است. این محیط منحصر‌به فرد به عمق ۲۶۷ متر پنجره‌ای به سمت گذشته‌ی زمین است. به نقل از رصدخانه‌ی زمین ناسا، رسوب‌های دریاچه‌ی پینگولوت از عصر یخبندان پلیستوسین دست‌نخورده باقی مانده‌اند. این دوره در حدود ۲/۶ میلیون سال پیش آغاز شد و تا یازده هزار و هفتصد سال پیش به طول انجامید. با اینکه رسوب‌های دیگر در بسترهای آبی اطراف پس از عصر یخبندان دوام نیاوردند، رسوب‌های دهانه‌ی پینگولوت سابقه‌ی بیشتری دارند.

دهانه‌ی پینگوالوت برای اولین بار در گشت هواپیمای نیروی هوایی ایالات متحده در سال ۱۹۴۳ مشاهده شد. به دلیل دورافتادگی این دهانه اعزام‌ها از دهه‌ی ۱۹۵۰ آغاز شدند. بااین‌حال شواهدی وجود دارند که موقعیت دهانه مدت‌ها قبل برای نونامیوت‌های بومی شناخته شده بود. نونامیوت‌ها اسکیموهای چادرنشینی بودند که در زمین‌های اونگاوا زندگی می‌کردند. ردپاهایی از پناهگاه‌های سنگی و سنگ‌هایی با آرایش دایره‌ای در این منطقه پیدا شدند. شواهدی که نشان‌دهنده‌ی برپایی چادر در گذشته بودند. این آثار همچنین نشان می‌دهند نونامیوت‌ها زمانی در برآمدگی‌های دهانه‌ی پینگوالیوت اردو می‌زدند تا در این منطقه به دنبال شکار بروند.

در زبان اینکوتیتوت منطقه‌ی پینگوالیوت با نام نوناوینگمی پیکومینارتوک شناخته می‌شود که به این معنی است: منطقه‌ای عالی که به افراد زندگی تازه می‌بخشد. با اینکه در گذشته دسترسی به دهانه‌ی پینگوالیوت صرفا برای نونامیوت‌ها امکان‌پذیر بود امروزه هر شخص ماجراجویی می‌تواند از سفر به این دهانه لذت ببرد. براساس زمان سال می‌توانید از مجموعه فعالیت‌های پارک ملی پینگوالیوت از جمله پیاده‌روی در تابستان و اسکی در زمستان لذت ببرید. همچنین تورهای متعددی برای بازدید از این منطقه وجود دارند.

پینگوالیوت در قلب فلات اونگاوا، کانادا

مجموعه دهانه کائالی (Kaali Crater)

موقعیت: کائالی، استونی

قطر بزرگ‌ترین دهانه: ۱۱۰ متر

عمق بزرگ‌ترین دهانه: ۲۲ متر

سن: ۸۴۰۰ تا ۲۴۲۰ سال

با رفتن به مجموعه دهانه‌های کائالی می‌توانید هم‌زمان از ۹ دهانه‌ی برخوردی بازدید کنید. مجموعه دهانه‌ی کائالی در سارما، بزرگ‌ترین جزیره‌ی استونی و در فاصله‌ی ۱۸ کیلومتری از پایتخت این جزیره قرار دارد. این مجموعه شامل یک دهانه‌ی بزرگ و هشت دهانه‌ی کوچک‌تر است.

جزیره‌ی سارما در زمان برخورد شهاب‌سنگ در حدود ۱۵۳۰ تا ۱۵۴۹ پیش از میلادی دارای سکنه بود. گرچه زمان برخورد بحث‌برانگیز است و تخمین‌ها از ۲۴۲۰ تا ۸۴۰۰ سال پیش متغیرند. بااین‌حال این برخورد دقیقا در زمان حیات احتمالی انسان‌ها رخ داده است؛ اما هیچ شواهدی درباره‌ی آثار آن بر جمعیت انسانی سارما وجود ندارد.

بااین‌حال، برخورد شهاب‌سنگی و قطعه‌قطعه شدن در ارتفاع ۵ الی ۱۰ کیلومتر بالای زمین قطعا دیدنی بوده است. این قطعات بعدا در جزیره‌ی استونیایی فرود آمدند و جوان‌ترین دهانه‌های برخوردی زمین را پدید آوردند.

استخوان حیوانات اهلی در محل برخورد کشف شدند. همچنین دیواره‌ی سنگی بزرگی در اطراف دریاچه‌ی کائالی ساخته شده است که نشان می‌دهد این منطقه زمانی برای قربانی کردن به کار می‌رفته است.

اهمیت فرهنگی و علمی مجموعه دهانه‌های کائالی را می‌توان با جزئیات بیشتر در موزه‌ی سنگ آهک و شهاب‌سنگ کائالی بررسی کرد. در این موزه همچنین می‌توانید فسیل‌های مختلف را روی صفحه‌ی نمایش ببینید و نکات زیادی را درباره‌ی اکتشافات جزیره‌ی سارما فرا بگیرید. یک سرویس راهنما هم به زبان‌های استونیایی، انگلیسی، فنلاندی و روسی وجود دارد.

مجموعه دهانه‌های کائالی در سارما، بزرگ‌ترین جزیره‌ی استونی واقع شده‌اند

دهانه نوردلینگن رایس

موقعیت: باواریای غربی، آلمان

قطر: ۲۶ کیلومتر

عمق: ۲۰۰ متر

سن: ۱۵ میلیون سال

شهری به نام نوردلینگن در حلقه‌ی داخلی دهانه‌ی رایس قرار دارد. دهانه‌ی برخوردی کامل را می‌توان از زاویه‌ی هوایی دید. با اینکه حلقه‌ی داخلی این دهانه با دیوارهای شهر مشخص شده است بقیه‌ی دهانه دچار فرسایش شده و به سرعت قابل شناسایی نیست.

به نقل از رصدخانه‌ی زمین ناسا، اروپایی‌های قرون وسطا به شکل ناخواسته دیوارهای شهر خود را متناسب با حلقه‌ی داخلی شهر ساختند که قطر آن به یک کیلومتر می‌رسد و احتمالا ابعاد آن برابر با شهاب‌سنگ برخوردی است.

به نقل از مؤسسه‌ی علوم سیاره‌ای، ساکنین نوردلینگن تا مدت‌ها باور داشتند ساختار رایس دهانه‌ای آتشفشانی است، اما وقتی زمین‌شناسانی مثل یوجین شومیکر و ادوارد چائو در دهه‌ی ۱۹۶۰ از این شهر بازدید کردند شواهد جالبی را پیدا کردند که نشان می‌داد رایس در واقع دهانه‌ای برخوردی است.

به نقل از آژانس فضایی اروپا، شهاب‌سنگی با سرعت ۷۰ هزار کیلومتر بر ساعت با زمین برخورد کرد. بر اثر این برخورد فشار سنگ‌ها به قدری بالا رفتن که درجه‌ی حرارتشان به ۲۵ هزار درجه‌ي سانتی‌گراد رسید. این برخورد شدید، منجر به تولید الماس‌های کوچکی در سنگ‌های سوئویتی شد که بزرگ‌ترین آن‌ها تنها ۰.۲ میلی‌متر است. بخش زیادی از شهر از این سنگ‌ها ساخته شده است. سوئویت نوعی سنگ است که در معمولا در رویدادهای برخوردی و زمانی که سنگ‌ها بر اثر برخورد اولیه داغ و سپس ناگهان سرد می‌شوند به وجود می‌آید و رگه‌های سنگ و مواد معدنی را به جای می‌گذارد. به این ترتیب شهر کوچک آلمانی مملو از الماس‌های کوچک است که آمار آن براساس مقاله‌ی بی‌بی‌سی به ۷۲ هزار تن می‌رسد.

ساختار زمین‌شناسی منحصر‌به فرد شهر نوردلینگن توجه ناسا را به خود جلب کرد. در اوت ۱۹۷۰، ناسا سفرها و دوره‌های آموزشی میدانی زمین‌شناسی را در دهانه‌ی رایس برای فضانوردان آپولو ۱۴ و آپولو ۱۷ آغاز کرد تا بتوانند با انواع سنگ‌های مرتبط با دهانه‌های برخوردی آشنا شوند و بعدها در بازیابی نمونه‌ سنگ‌های دهانه‌ها از ماه بتوانند از این داده‌ها استفاده کنند.

دیوارهای شهر نوردلینگن منطبق با ابعاد شهاب‌سنگ برخوردی هستند.

دهانه تسواینگ (Tswaing Crater)

موقعیت: گواتنگ، آفریقای جنوبی

قطر: ۱/۴ کیلومتر

عمق: ۲۰۰ متر

سن: ۲۲۰ هزار سال

در فاصله‌ی تقریبی ۴۰ کیلومتری از شمال غربی پرتوریا در منطقه‌ی شهر تشوان، دهانه‌ی برخوردی تسواینگ قرار دارد که در اصل با نام زوتپان شناخته می‌شود. تسواینگ یکی از دهانه‌های بکر جهان است که قدمت رسوب‌های کف آن به ۲۲۰ هزار سال قبل می‌رسد. بازدیدکنندگان این منطقه می‌توانند از اثر ۷.۲ کیلومتری دهانه‌ی تسواینگ و همچنین نمایش موزه‌ای آن و گوناگونی حیات وحش در منطقه‌ی حفاظت‌شده لذت ببرند.

دهانه‌ی تسواینگ غنی از پوشش گیاهی و گوناگونی جانوری است

دهانه تنومر

موقعیت: موریتانی

قطر: ۱/۹ کیلومتر

عمق: ۱۰۰ متر

سن: ۱۰ هزار سال تا ۳۰ هزار سال

در صحرای آفریقا دهانه‌ای بی‌نقص به نام تنومر قرار دارد. به نقل از رصدخانه‌ی زمین ناسا، منشأ این دهانه هنوز مشخص نیست و بحث‌های زیادی بر سر آن وجود دارد. برخی معتقدند این دهانه بقایای آتشفشانی است اما برخی دیگر تنومر را دهانه‌ای برخوردی می‌دانند.

تنومر به دلیل دورافتاده‌ بودن یکی از گمراه‌کننده‌ترین دهانه‌ها برای بازدید است. از نوکاچوت پایتخت موریتانی ۱۱ ساعت طول می‌کشد تا با خودرو به نزدیک‌ترین شهر به نام زورت برسید که از دهانه ۲۰۰ کیلومتر فاصله دارد.

دهانه‌ی برخوردی تنومر دایره‌ای تقریبا بی‌نقص است

دهانه روتر کام (Roter Cam Crater)

موقعیت: پارک ملی تساو الخائب، جنوب غرب نامیبیا

قطر: ۲/۵ کیلومتر

عمق: ۱۳۰ متر

سن: ۵ میلیون سال

دهانه‌ی برخوردی روتر کام در نامیبیا مانند چشم‌اندازی مریخی است

در میان تل‌های ماسه‌ای سرخ رنگ صحرای نامیب در جنوب غرب نامیبیا، دهانه‌ای وجود دارد که گویی در مریخ است. به نقل از آژانس فضایی اروپا، دهانه‌ی روتر کام در پارک ملی تساو الخائب (معروف به اسپرگبیت) قرار دارد که سایتی معدنی در جنوب غرب نامیبیا است. دانشمندان معتقدند شهاب‌سنگی که این دهانه را در حدود ۵ میلیون سال پیش به وجود آورده است در لحظه‌ی برخورد با زمین هم اندازه با وسیله‌ی نقلیه‌ای بزرگ بوده است. اثر برخورد باعث بالا آمدن لبه‌ی دهانه تا ارتفاع ۴۰ تا ۹۰ متر بالای صفحات صاف اطراف شد درحالی‌که کف دهانه با رسوب‌های ماسه‌ای به ضخامت حداقل ۱۰۰ متر پوشیده شده است.